زبان بلوچی یکی از قدیمی‌ترین و برجسته‌ترین زبان‌های ایرانی است که در مناطق جنوب شرقی ایران و بخش‌هایی از پاکستان و افغانستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای درک بهتر ریشه و تبار زبان بلوچی، لازم است تا به تبارشناسی و تاریخچه زبان‌های هندواروپایی و به ویژه زبان‌های ایرانی بپردازیم.

نیای زبان‌های هندواروپایی

زبان‌های هندواروپایی کهن‌ترین نیاکان شناخته شده‌ای دارند که زیرگروه‌های مختلفی از زبان‌ها از آن‌ها نشأت گرفته‌اند. زبان‌شناسان برای این زبان‌های کهن یک نیای فرضی به نام “نیاهندواروپایی” نیز قائل هستند. زبان‌های هندواروپایی خود به چند دسته بزرگ تقسیم می‌شوند که از میان آن‌ها زبان‌های کلاسیک هندواروپایی شامل ۵۶۷ زبان و گویش است.

زبان‌های کلاسیک هندواروپایی

این دسته شامل زبان‌های آلبانیایی، ارمنی، بالتو-اسلاوی، سلتیک، ژرمنی، ایتالیایی، یونانی، فریجی و هندو-ایرانی می‌باشد.

زبان‌های هندو-ایرانی

این دسته زبانی شامل ۳۱۹ زبان است که به سه زیرگروه زبان‌های هندوآریایی، زبان‌های ایرانی و زبان‌های نورستانی تقسیم می‌شود. زبان بلوچی به خانواده زبان‌های ایرانی تعلق دارد.

زبان‌های ایرانی

زبان‌های شاخه ایرانی به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند: زبان‌های اوستایی، زبان‌های ایرانی شرقی �� زبان‌های ایرانی غربی. زبان اوستایی که پیش از پیدایش دسته‌بندی شرقی و غربی زبان‌های ایرانی وجود داشت، به طور ��نتی در شاخه ایرانی شرقی قرار می‌گیرد.

زبان‌های ایرانی غربی

در دوره‌های باستان و میانه، زبان‌های پارسی باستان، مادی و پارتی از مهم‌ترین زبان‌های این دسته بودند. در دوران حاضر، زبان‌های زنده ایرانی غربی نیز به دو گروه ایرانی جنوب غربی و شمال غربی تقسیم می‌شوند.

زبان‌های ایرانی شمال غربی

زبان‌های ایرانی شمال غربی شامل چندین زبان و گویش است که از خویشاوندان نزدیک زبان بلوچی محسوب می‌شوند. این زبان‌ها عبارتند از:

• زبان‌های کردی و لکی
• زبان‌های زازا-گورانی
• زبان‌های بلوچی و کوروشی
• زبان خوری (کویری)
• زبان‌های آداری (تالشی و…)
• زبان‌های فلات مرکزی (کرمانی)

یکی از گویش‌های مرتبط با زبان بلوچی، کوروشی است که در استان فارس به عنوان یک گویش مستقل از بلوچی شناخته می‌شود.

نتیجه‌گیری

زبان بلوچی با داشتن ریشه‌ای عمیق در تاریخ زبان‌های ایرانی، یکی از زبان‌های برجسته‌ای است که همواره در تعامل با زبان‌ها و گویش‌های دیگر ایرانی بوده است. این زبان نه تنها بخشی از هویت و فرهنگ مردم بلوچ را تشکیل می‌دهد بلکه نمایانگر تنوع و غنای زبان‌های ایرانی است. مطالعه و پژوهش بیشتر در مورد این زبان و خویشاوندان نزدیک آن، می‌تواند به درک بهتر تاریخچه و تکامل زبان‌های ایرانی کمک کند.