بازی "سوزن قلفی تو دست"

واژه «سوزن قُلفی» در گویش محلی روستای دستگرد به معنای«سنجاق قفلی»است.

معرفی بازی
این بازی معمولاً توسط کودکان و نوجوانان بین هشت تا پانزده سال انجام می‌شود؛ هرچند گاهی بزرگ‌ترها نیز به جمع آن‌ها می‌پیوندند. برای اجرای این بازی، به حداقل بی و حداکثر سی نفر (به تعداد زوج) نیاز است. مکان مناسب برای انجام این بازی، زمین‌های بازی یا میدان‌های باز روستاها است. بهترین زمان برای انجام این بازی، روزهای سرد زمستانی، ایام نوروز و تعطیلات است.

مراحل بازی
۱. انتخاب اوسای گروه
از بین مجموع بازیکنان، ابتدا دو نفر به عنوان "اوسا" انتخاب می‌شوند.

۲. تقسیم بازیکنان
اوسای گروه‌ها به نوبت شاگردهای خود را انتخاب می‌کنند. شاگردهای هر گروه به ترتیب و جداگانه در دو طرف به صف نشسته و دست‌های خود را به صورت مشت بسته روی زانو می‌گذارند.

۳. قرار دادن سوزن قفلی
اوسای گروه شروع‌کننده بازی، سوزن قفلی یا شیء کوچکی مانند دکمه را در مشت یکی از شاگردان خود قرار می‌دهد؛ بدون اینکه گروه دیگر متوجه شود. شاگرد نیز نباید هیچ عکس‌العملی نشان دهد که موقعیت سوزن را فاش کند.

۴. حدس زدن اوسای گروه مقابل
اوسای گروه دیگر جلو می‌آید و با دقت به چهره و رفتار شاگردان نگاه می‌کند تا بتواند صاحب سوزن را تشخیص دهد. اگر حدس او درست باشد، آن شاگرد به گروه او اضافه می‌شود. اگر حدس اشتباه باشد، اوسای گروه باید یکی از شاگردان خود را به گروه مقابل بفرستد.

۵. تداوم بازی
بازی به همین ترتیب ادامه می‌یابد. هر بار که گروهی برنده می‌شود، امتیاز سوزن را به دست می‌آورد. اگر سوزن به‌درستی حدس زده نشود، در دست گروه اول باقی می‌ماند.

۶. پایان بازی
بازی زمانی پایان می‌یابد که تعداد شاگردان یک گروه تمام شود یا به‌شدت کمتر از گروه دیگر باشد. گروهی که تعدادشان کمتر است، بازنده اعلام می‌شود.

مرحله پایانی (سوت بازی)
در این مرحله، اوسای گروه بازنده به عنوان "سوت بازی" انتخاب شده و یک دستش با طناب یا پارچه‌ای به پای خودش بسته می‌شود و یک لنگه کفش به دست دیگرش داده می‌شود. او باید یکی از اعضای زرنگ گروهش را به‌عنوان شاگرد انتخاب کند. همه بازیکنان فرار می‌کنند و اوسای یک دست و پا بسته باید سعی کند با لنگه کفش به آن‌ها بزند. اگر کفش به کسی برخورد کند، آن فرد جای اوسا را می‌گیرد. در غیر این صورت، تا زمانی که شاگردش کفش را به او نرساند، بقیه‌ بازیکنان به او نزدیک شده و او را به آرامی کتک می‌زنند. این بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که بازیکنان خسته شوند.

گفتنی است که بازی (سوزن قلفی تو دست)، از جمله بازی‌های دل‌نشین و مفرّحی بود که در گذرگاه ایام، ریشه در دل روستای دستگرد داشت. این بازی، همواره با شور و نشاطی وصف‌ناپذیر همراه بود و کودکان  و نوجوانان و گاهی بزرگ‌ترها را به سوی خود می‌کشید و به دلیل نیاز به هماهنگی گروهی، دقت و سرعت عمل، بسیار مورد علاقه‌ی آن‌ها قرار می‌گرفت.

مصطفی جعفرزاده دستجردی