شهرستان تفرش، یکی از قدیمی‌ترین شهرهای استان مرکزی، میزبان شخصیت‌های برجسته‌ای بوده است که علی‌رغم تلاش‌های ارزشمندشان، همچنان ناشناخته مانده‌اند. میر محمد ابن جمال‌الدین آقا مصطفی، مشهور به آقا مومن تفرشی، یکی از این شخصیت‌های برجستهٔ دوره قاجار است که در طول حیات خود به فعالیت‌های هنری، علمی و ادبی بسیاری پرداخته است.

نگاهی به زندگی آقا مومن

آقا مومن در سال ۱۰۸۰ هجری قمری در محله فَم تفرش در خانواده‌ای عالم متولد شد. وی بعد از کسب علوم اولیه، برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و در مدت کوتاهی در علوم زمان خود سرآمد شد و پس از بازگشت به تفرش به ارشاد مردم پرداخت. او که تخلص شعری «داعی» داشت، در نظم و نثر عرب تبحر ویژه‌ای داشت و اشعارش بازتاب‌دهنده حالات درونی و عرفانی او بود.

میراث آقا مومن

آقا مومن دارای مثنوی‌هایی نظیر «ندای قدس» و اشعار دیگری به وزن مخزن‌الاسرار نظامی بود. با وجود ارزشمندی آثارش، بسیاری از این اشعار هنوز گردآوری و چاپ نشده‌اند که نشان از نیاز به توجه بیشتری به پژوهش و مستندسازی آثار وی دارد.

سرنوشت مقبره آقا مومن

آقا مومن در سال ۱۱۷۰ هجری قمری درگذشت و در قبرستانی جنب امامزاده محمد(ع) خاکسپاری شد. در دوره قاجار، به دستور میرزا قلی خان تفرشی، منشی صدر اعظم ناصرالدین شاه، مقبره‌ای با ایوان، رواق و حیاطی بزرگ بر مزارش بنا شد که بعدها به دلیل توسعه شهر و تعریض خیابان‌ها تخریب و به میدان باغ ملی تبدیل شد.

بی‌مهری به یادگار آقا مومن

اکنون، مقبره آقا مومن در پارک باغ ملی تفرش قرار دارد. با وجود اهمیت تاریخی و فرهنگی او، خوانایی لازم برای تابلو کنار مقبره فراهم نشده است و برای نگهداری و حفظ آثار وی اقدام موثری صورت نگرفته است. پس از تخریب مقبره، به دستور آیت‌الله مرعشی نجفی سنگ قبری بر روی قبر اصلی نصب شد، اما پیگیری‌های مختلف برای حفاظت از آثار و مقبره او بی‌نتیجه مانده‌اند.

آقا مومن به عنوان یکی از فقها و علمای تأثیرگذار زمان خود، همچنان نیازمند توجه و مستندسازی بیشتری از سوی علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران است.