کاخ عالی‌قاپو که در ضلع غربی میدان امام و روبروی مسجد شیخ لطف‌الله قرار دارد، یکی از برجسته‌ترین آثار معماری دوره صفوی است. این بنا که به عنوان «دولتخانه مبارکه نقش جهان» و «قصر دولتخانه» نیز شناخته می‌شود، در سال ۱۱ هجری قمری توسط شاه عباس اول احداث شده و همچنان به عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری اصفهان می‌درخشد.

ساختمان کاخ دارای ۵ طبقه است و هر طبقه با تزئینات خاص خود طراحی شده است. یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های کاخ، ایوان بزرگ طبقه سوم است که بر ۱۸ ستون بلند استوار می‌باشد. در وسط این ایوان، حوض زیبایی از مرمر و مس قرار دارد که طراحی آن با تزئینات زیر سقف انعکاس یافته است. گچبری‌های طبقه آخر که به «اتاق موسیقی» یا «اتاق صوت» معروف است، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که انعکاس نغمه‌های موسیقی را گرفته و صدای طبیعی و بدون اکو به گوش برسد.

این کاخ به عنوان دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهای ساخته‌شده در دوران صفویه در میدان امام عمل می‌کرد و به مجموعه ساختمان‌های دولتی آن زمان ارتباط داشت. با گذر زمان، جانشینان شاه عباس اول، همچون تغییرات و اضافات زیادی به این بنا دادند، از جمله عمارت حوضخانه و تالار مروارید.

مینیاتورها و نقاشی‌های اثر رضا عباسی، هنرمند بزرگ عصر صفوی، از دیگر جذابیت‌های این کاخ هستند. گچبری‌های آخرین طبقه نیز که به نمایش خلاقیت و زیبایی کار هنرمندان آن دوره می‌پردازد، از جمله ویژگی‌های خاص این بناست.

با اینکه کاخ عالی‌قاپو در طول تاریخ دچار آسیب‌های زیادی به دلیل حملات و جنگ‌ها و نیز انتقال پایتخت از اصفهان شده است، اما همچنان به عنوان یک اثر تشریفاتی زیبا و استادانه به شمار می‌رود. تلاش‌های مرمتی که در دهه‌های اخیر توسط هیأت‌های متخصص داخلی و خارجی انجام شده، به حفظ و احیای این شاهکار معماری کمک شایانی کرده است.

کاخ عالی‌قاپو نه تنها به عنوان یک نماد تاریخی مهم شناخته می‌شود، بلکه از فراز آن می‌توان منظره‌ای بی‌نظیر از شهر باستانی اصفهان و تحول هزار ساله آن را مشاهده کرد، که این امر خود گواهی بر عظمت و زیبایی این شاهکار هنری و معماری است.