دیوار تاریخی گرگان، با طول ۲۰۰ کیلومتر، به‌عنوان سومین دیوار دفاعی بزرگ جهان پس از دیوار چین و لمیز آلمان شناخته می‌شود. این دیوار که به نام‌های سد انوشیروان، سد اسکندر و سد فیروز نیز معروف است، از کنار دریای مازندران در ناحیه گمیشان آغاز و تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله امتداد دارد. دیوار گرگان در سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسید و اکنون در نوبت ثبت جهانی قرار دارد. در صورت ثبت جهانی، این دیوار چهارمین اثر استان گلستان خواهد بود که در یونسکو ثبت می‌شود.

قدمت دیوار گرگان به دوره ساسانیان و سده‌های ۵ و ۶ میلادی بازمی‌گردد. این دیوار از آجرهای گلی سرخ رنگ ساخته شده و امروزه تنها بخش‌های کوچکی از آن باقی مانده است. ابعاد دیوار شامل ۲۰۰ کیلومتر طول، ۱۰ متر پهنا و ۶ تا ۸ متر ارتفاع است و دارای ۴۰ قلعه با پلان چهارضلعی و ۳ برج نظامی بوده است.
 

بسیاری از کارشناسان معتقدند که دیوار گرگان هم‌زمان با دیوار چین و برای مقابله با مهاجمان هپتال‌ها ساخته شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که این دیوار حداقل تا یک قرن پس از ساخته شدن فعال بوده و نشانه‌هایی از حضور سربازان در آن دیده می‌شود. اما به دلایلی مانند حمله اعراب، متروکه شده است.

ساخت دیوار گرگان ۹۰ سال به طول انجامیده و ده‌ها میلیون قالب آجر در آن به کار رفته است. شواهدی از تعداد زیادی کوره و کارگاه ساخت آجر در طول دیوار و در فواصل نزدیک به آن یافت شده که نشان‌دهنده یک کارگاه صنعتی بزرگ برای احداث این دیوار است. برآوردها نشان می‌دهد که ۳۰ هزار سرباز می‌توانستند در طول دیوار مستقر شوند.

در طول مسیر دیوار، علاوه بر کوره‌های آجرپزی، چندین خندق، قلعه‌های متصل به دیوار، سد خاکی، کانال آبرسانی و قلعه شهرهای مجاور وجود دارند که ساختار دفاعی دیوار گرگان را از دیوار چین پیشرفته‌تر کرده است. از نظر اقلیمی، این دیوار دارای دو بخش کوهستانی و دشت وسیع گرگان، یعنی ترکمن صحرای فعلی، است.

گرگانرود نیز به‌عنوان طولانی‌ترین رود در استان گلستان، در امتداد ضلع جنوبی دیوار گرگان قرار گرفته و نقش مهمی در ساخت این دیوار داشته است.