پارسا کارشناسی ارشد 1392
موضوع: کشاورزی، عمومی و میان رشته ای
پدیدآور: سمانه قاسم‌خواه 
استاد راهنما: مهدی قاجار سپانلو
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، دانشکده علوم زراعی
چکیده

جنگل‌ها اکوسیستم‌های پایداری هستند که تغییر کاربری و دخالت بشر طی سال‌های گذشته سبب تغییراتی در بسیاری از ویژگی‌های کیفی خاک آن گردیده است. در این پژوهش تاثیر تغییر کاربری اراضی از جنگل به چای و مرکبات بر برخی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در سال 1391 در منطقه‌ای واقع در جنوب غربی شهرستان لنگرود با 3 کاربری جنگل، چای با قدمت حداقل 60 سال و مرکبات حداقل 20 سال در سه عمق 15-0، 25-15 و 50-25 سانتی‌متر در دو شیب شمالی و جنوبی ( شیب متوسط 10 الی 15 درصد)، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در نظر گرفته شد. نتایج بافت خاک نشان داد که بیشترین میزان شن خاک در شیب شمالی، عمق 50-25 سانتی‌متری مرکبات، بیشترین میزان رس در شیب شمالی، عمق 15-0 سانتی‌متری جنگل و بیشترین درصد سیلت در شیب جنوبی، عمق 50-25 سانتی‌متری جنگل مشاهده گردید. برخلاف تفاوت جزئی درصد اجزاء شن، رس و سیلت در سه کاربری در دو منطقه، تغییری در بافت خاک حاصل نشد و بافت خاک لومی شنی تعیین گردید. در شیب شمالی در عمق 50-25 سانتی‌متری کاربری مرکبات به دلیل ریشه‌دوانی وسیع مرکبات و میزان شن بالا دارای بیشترین میزان جرم مخصوص ظاهری و حقیقی بوده است. حضور بقایای گیاهی فراوان در کاربری جنگل در هر دو شیب و استفاده از کود سبز و کود حیوانی در کاربری مرکبات شیب جنوبی موجب افزایش ماده آلی خاک که مهمترین عامل موثر در کیفیت خاک می‌باشد گردیده است. بطوریکه مواد آلی بالا در این دو کاربری، با حفظ ساختمان خاک موجب گردید که دارای بیشترین میزان پایداری خاکدانه، ظرفیت تبادل کاتیونی و تنفس میکروبی بوده باشد. در صورتی که کاربری چای در هر دو شیب و کاربری مرکبات شیب شمالی از کیفیت خاک پایین‌تری نسبت به کاربری مرکبات شیب جنوبی و کاربری جنگل برخوردار می‌باشد. در واقع می‌توان گفت که تغییر کاربری اراضی از جنگل به چای و مرکبات در شرایطی که با مدیریت صحیح همراه نبوده موجب کاهش بسیاری از خصوصیات کیفی فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک گردیده است که این تغییرات، خاک سطحی را نسبت به خاک عمقی بیشتر تحت تاثیر قرار داده است.