قنات‌های پونک: رزمندگان خاموش حیات باغ‌های تهران قدیم
موضوع : شهرشناسی | تهران شناسی

قنات‌های پونک: رزمندگان خاموش حیات باغ‌های تهران قدیم

پونک، از معدود محله‌های تهران است که هنوز از نعمت چند قنات قدیمی بهره‌مند است. این قنات‌ها، یادگار روزگاری هستند که آب زندگی را در رگ‌های باغ‌های سرسبز تهران جاری می‌ساختند و امروزه نیز برخی بوستان‌های این محله را سیراب می‌کنند.

قنات‌ها: منبع اصلی آب در تهران قدیم:

تا دوره پهلوی اول، قنات‌ها نقش اساسی در تأمین آب آشامیدنی و آبیاری باغ‌های تهران داشتند. پونک نیز که در آن زمان قریه‌ای در شمال غرب تهران بود، از این قاعده مستثنی نبود. سه قنات پرآب، علاوه بر تأمین آب آشامیدنی اهالی، باغ‌های این منطقه را نیز آبیاری می‌کردند.

سه قنات اصلی پونک:

مصطفی میرزایی، از ساکنان قدیمی پونک، سه قنات اصلی این منطقه را این‌گونه معرفی می‌کند:

  1. قنات پایین: این قنات دوشاخه بود و باغ گلشن و محدوده اطراف آن در چهارراه پونک فعلی را آبیاری می‌کرد. شاخه اول به باغ سیروس میرزا و شاخه دوم به باغ‌های دکتر غفار اختصاص داشت.
  2. قنات دره سنجد (دره سنجک): این قنات محدوده شمال شرق پونک را که مملو از باغ‌های سنجد بود و بعدها به بزرگراه نیایش تبدیل شد، آبیاری می‌کرد.
  3. قنات قدیمی پونک: آب این قنات به استخر بزرگ پونک می‌ریخت و از آنجا به صورت “خوره” به باغ‌های محدوده بلوار پونک فعلی می‌رسید.

احیای قنات‌ها:

با گذشت دهه‌های طولانی، قنات‌های پونک هنوز زنده هستند و جزو معدود قنات‌های فعال تهران محسوب می‌شوند. به گفته‌ی خدایار کمالی، از اهالی قدیمی پونک، آب این قنات‌ها همچنان برخی بوستان‌های محلی غرب تهران را آبیاری می‌کند. با این حال، طرح‌های احیای قنات‌ها با مقاومت برخی از صاحبان خانه‌هایی که قنات از زیر آنها عبور می‌کند، مواجه شده است.

از قنات تا لوله‌کشی:

تا دهه ۵۰، قنات‌ها تأمین‌کننده‌ی آب منطقه پونک بودند. با حفر چاه عمیق در پارک آبنوس و رسیدن آب لوله‌کشی به خانه‌ها، فصل تازه‌ای در تاریخ این محله آغاز شد.

نظر شما