🔸 زاهدان، شهری جوان اما با بافت تاریخی زیبا و دل‌نشین است که با رشد روزافزون این شهر به‌عنوان مرکز استان سیستان و بلوچستان، اکنون زاهدان قدیم بخش کوچکی از این شهر وسیع را تشکیل می‌دهد. در زاهدان قدیم، خانه‌ها، حجره‌ها، بازارچه‌ها، کاروانسراها، عمارت‌ها و بناهای اداری بسیاری وجود داشته که بخش عمده‌ای از آن‌ها به سرعت در حال تخریب و جایگزینی با ساختمان‌های جدید هستند.

🔸 یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی زاهدان، کاروانسرای ملک است که به‌عنوان اولین کاروانسرای این شهر شناخته می‌شود. این بنا در دوره پهلوی اول توسط ملک شفیع ساخته شد و با مساحتی حدود ۳۲۰۰ متر مربع، در سال ۱۳۸۶ با شماره ۲۲۲۵۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

🔸 کاروانسرای ملک پس از دوران اوج و شکوه خود، به انبار کالا تبدیل شد. در نهایت، وراث ملک شفیع این بنا را به تعاونی مسکن تأمین اجتماعی واگذار کردند، درحالی‌که عرصه آن در اختیار شهرداری منطقه یک زاهدان بود. پس از ثبت این بنا در فهرست آثار ملی، اعضای تعاونی مسکن تأمین اجتماعی متوجه شدند که کاربری کاروانسرا اداری است و امکان تغییر به کاربری مسکونی وجود ندارد. در واکنش به این محدودیت، با تخریب ۳۰ درصد کاروانسرای ملک در سال ۱۳۸۶، تلاش کردند پرونده ثبت ملی آن را لغو کنند، اما موفق نشدند.

🔸 سپس، این ملک به مزایده گذاشته شد و تعاونی مسکن علوم پزشکی آن را خریداری کرد. در ۲۶ تیرماه ۱۳۸۷، این تعاونی ۶۰ درصد دیگر کاروانسرای ملک را به‌صورت شبانه تخریب کرد. بدین ترتیب، در مجموع، ۹۰ درصد این کاروانسرا توسط این دو تعاونی تخریب شد و تنها دیوارهای اصلی آن باقی ماند.

🔸 پس از این تخریب گسترده، بازسازی این بنا از سال ۱۳۸۹ آغاز شد، اما با گذشت ۱۳ سال، این پروژه همچنان ادامه دارد و بازدید عمومی از آن ممکن نیست.

این ماجرا، نمونه‌ای از بی‌توجهی به آثار تاریخی در فرایند توسعه شهری است و زنگ خطری برای حفاظت از میراث فرهنگی محسوب می‌شود.