زندان قصر، که شاید نام آن را شنیده‌اید، در سال ۱۳۰۸ به عنوان زندان تأسیس شد و پیش از آن قصر فتحعلی شاه قاجار بود. این زندان با ظرفیت ۸۰۰ نفر به دست نیکولای مارکوف روسی و با محوریت معماری ایرانی ساخته شد.

باغ موزه قصر

همشهری آنلاین - مهدی علیزاده: گود این زندان که در سال ۱۳۴۵ ساخته شده است، نمایانگر یک خیانت عظیم در تاریخ این کشور است. این خیانت به سال‌های قبل‌تر، به خصوص به سال‌های ۱۳۱۰ و دوران رضاخان برمی‌گردد. ورزش پهلوانی، که ریشه‌ای عمیق در فرهنگ این سرزمین دارد و محلی برای تربیت عیاران و پهلوانانی چون پوریای ولی بود، به طمع رژیم پهلوی گرفتار آمد.

نصرالله حدادی، تهران‌شناس، در نهمین تور تهران‌گردی همشهری در موزه زندان قصر به این موضوع اشاره کرد و تاریخ نیز بر این مطلب صحه می‌گذارد. گود زورخانه، که روزگاری محل ذکر خدا و مولا علی و خدمت به خلق‌الله بود، به پاتوقی برای چاقوکش‌ها و لات‌ها تبدیل شد. زورخانه زندان قصر نیز به همین منظور ساخته شد؛ به عنوان پشتیبانی کف خیابانی برای پروژه‌های کثیف رژیم پهلوی.

همه‌کاره ورزش باستانی

در دوران طاغوت، شعبان جعفری، معروف به شعبان بی‌مخ، به عنوان همه‌کاره ورزش باستانی و پهلوانی شناخته می‌شد. او با یارانش یکی از پایه‌های کودتای ۲۸ مرداد و تثبیت دیکتاتوری محمدرضا پهلوی در کشور بود. زورخانه‌های متعدد در تهران، که سال‌ها محل نشو و نمای پهلوانان دلاور این مرز و بوم بودند، به پاتوق چاقوکش‌ها و الواط تبدیل شدند و این سرمایه عظیم تاریخی به خطر افتاد.

با پیروزی انقلاب اسلامی، این جریان به مسیر اصلی خود بازگشت و زورخانه‌ها که به حق، مساجد دوم شیعیان نامیده می‌شوند، احیا شدند. اما این روزها، اهالی زورخانه‌ها از کم‌توجهی مردم و مسئولان به این ورزش فرهنگی گلایه دارند و خواهان توجه بیشتر به این سرمایه اجتماعی هستند. زورخانه‌هایی که برای احیا و راه‌اندازی مجدد نیاز به رسیدگی و هزینه از سوی مردم و مسئولان دارند.

تحلیل متن

این متن به بررسی تحولات تاریخی و اجتماعی زورخانه‌ها در ایران می‌پردازد و با تأکید بر خیانت‌هایی که به این نهاد فرهنگی و ورزشی شده، به نقد رژیم پهلوی و تأثیرات آن بر ورزش باستانی می‌پردازد.

تاریخچه زندان قصر:

• زندان قصر به عنوان یک مکان تاریخی، با تغییر کاربری و تبدیل به یک فضای ورزشی، نشان‌دهنده تحولات اجتماعی و سیاسی در ایران است. این زندان در ابتدا به عنوان قصر فتحعلی شاه قاجار شناخته می‌شد و سپس به زندان تبدیل شد.

خیانت به ورزش پهلوانی:

• متن به طور مشخص به خیانت رژیم پهلوی به ورزش پهلوانی و تبدیل زورخانه‌ها به پاتوق‌های اراذل و اوباش اشاره دارد. این تغییر کاربری، نه تنها به فرهنگ ایرانی آسیب زد بلکه به تاریخچه و هویت ورزش باستانی نیز لطمه زد.

شخصیت‌های تاریخی:

• شخصیت‌هایی مانند شعبان بی‌مخ به عنوان نمادهای منفی دوران طاغوت معرفی می‌شوند که به طور مستقیم با فساد و خشونت در جامعه مرتبط هستند. این اشاره به نقش منفی این افراد در تاریخ معاصر ایران، نقدی به ساختار اجتماعی آن زمان است.

احیای زورخانه‌ها:

• با پیروزی انقلاب اسلامی، زورخانه‌ها دوباره به جایگاه اصلی خود بازگشتند و به عنوان مساجد دوم شیعیان شناخته شدند. این بازگشت نشان‌دهنده اهمیت فرهنگی و اجتماعی ورزش باستانی در جامعه ایرانی است.

چالش‌های کنونی:

• در نهایت، متن به چالش‌های کنونی زورخانه‌ها و نیاز به حمایت و توجه بیشتر از سوی مردم و مسئولان اشاره می‌کند. این خواسته‌ها نشان‌دهنده اهمیت حفظ و احیای این نهاد فرهنگی و ورزشی در جامعه امروز است.

در مجموع، این متن به خوبی توانسته است ابعاد مختلف تاریخ، فرهنگ و ورزش را در ایران بررسی کند و چالش‌های موجود را به تصویر بکشد. این روایت نه تنها تاریخ را زنده می‌کند بلکه به ما یادآوری می‌کند که فرهنگ و هویت ملی نیاز به حفاظت و توجه مستمر دارد.