شهر گور، که به عنوان اولین شهر دایره‌ای ایران شناخته می‌شود، نه تنها یکی از نخستین شهرهای دایره‌ای در جهان به شمار می‌رود، بلکه اکنون به عنوان یک جاذبه تاریخی و باستانی در فیروزآباد فارس شناخته می‌شود. این شهر باستانی متروک مانده و در پنج کیلومتری غرب فیروزآباد واقع شده است. در این مقاله به بررسی تاریخچه، ویژگی‌ها و جاذبه‌های این شهر باستانی می‌پردازیم.
 

موقعیت جغرافیایی شهر گور

شهر گور در استان فارس و در پنج کیلومتری غرب شهر فیروزآباد واقع شده است. این شهر باستانی در سه کیلومتری شمال جاده فیروزآباد به فراشبند قرار دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی این منطقه شناخته می‌شود. شکل هندسی این شهر نشان‌دهنده ساختار نظامی آن در دوران باستان است و از آن به عنوان نخستین پایتخت ساسانیان یاد می‌شود.

مسیر دسترسی به شهر گور

برای بازدید از شهر باستانی گور، ابتدا باید به شهر فیروزآباد برسید. این شهر در فاصله تقریبی ۱۰۰ کیلومتری جنوب شیراز و ۲۰۰ کیلومتری شمال بندر سیراف قرار دارد. از بلوار پاسداران فیروزآباد می‌توانید به جاده فراشبند دسترسی پیدا کنید. ورودی مجموعه باستانی شهر گور در جوار بقعه امامزاده قرار دارد.
 

تاریخچه شهر باستانی گور

شهر گور به عنوان یکی از کهن‌ترین مناطق ایران، ریشه در تاریخ باستانی این سرزمین دارد. بر اساس شواهد موجود، پیدایش این شهر به پیش از حکومت ساسانیان باز می‌گردد. دشت فیروزآباد به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، از دیرباز توجه پادشاهان ایران باستان را جلب کرده است. این شهر در زمان هخامنشیان شهری پررونق و آباد بود و به دلیل حصارهای محکم خود، از نفوذ دشمنان محفوظ مانده بود.

در دوره اشکانیان، شهرت شهر گور کاهش یافت، اما با پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان پنجم، این شهر جان تازه‌ای گرفت و در سال ۲۲۴ میلادی بازسازی شد. نام گور به معنی دشت، گودال و پشته است و به دلیل شکل ظاهری شهر، به این نام معروف شده است.

شهر گور به عنوان یک مرکز تجاری مهم در مسیر داد و ستد میان چین و هندوستان با روم و بندر سیراف شناخته می‌شد و تا واپسین روزهای حکومت ساسانیان رونق خود را حفظ کرد. پس از حمله اعراب به ایران، این شهر به تدریج ویران شد و در دوره آل بویه بازسازی گردید و به نام فیروزآباد مشهور شد.
 

ویژگی‌های معماری و ساختار شهر گور

شهر گور به عنوان نخستین شهر دایره‌ای ایران، دارای ساختار هندسی خاصی است. این شهر با قطر تقریبی دو کیلومتر و با وجود ۲۰ دیوار شعاعی و سه دیوار منحنی، به ۶۱ منطقه تقسیم می‌شد. دو حصار خشتی با خندقی به عرض ۳۵ متر از این شهر حفاظت می‌کردند.

بخش مرکزی شهر، محل سکونت درباریان و نزدیکان حکومت بود، در حالی که بخش‌های دورتر به مردم تعلق داشت. در این شهر، گودال‌هایی نامنظم با دیوارهای محافظ وجود دارد که احتمالاً کاربری آن‌ها به عنوان استخر بوده است. همچنین، منار میلو، به عنوان یکی از نخستین سازه‌های شهر، نمادی از قدرت پادشاه به شمار می‌رفت.
 

جاذبه‌های تاریخی و باستانی

شهر گور دارای آثار تاریخی و باستانی متعددی است که نشان‌دهنده شکوه و رونق این شهر در دوران ساسانیان است. رصدخانه این شهر که در سال ۱۳۸۴ کشف شد، یکی از قدیمی‌ترین رصدخانه‌های ایران به شمار می‌رود و نمایانگر دانش مترقی ساسانیان در زمان باستان است.

در طول کاوش‌های باستان‌شناسی، سفالینه‌های متعددی به دست آمده که نزدیک به نیمی از آن‌ها به دوره ساسانیان تعلق دارند. این آثار، اهمیت شهر گور را در تاریخ ایران باستان تأیید می‌کنند.
 

ثبت جهانی و میراث فرهنگی

شهر گور به همراه هشت سایت دیگر از دوره ساسانیان در چهل‌ودومین اجلاس جهانی یونسکو با عنوان «چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این سایت‌ها شامل شهر گور، سنگ‌نگاره‌های پادشاهی اردشیر بابکان، کاخ اردشیر بابکان و غار شاپور هستند.

شرایط بازدید از شهر باستانی گور

برای بازدید از شهر باستانی گور، به دو تا سه ساعت زمان نیاز خواهید داشت. به دلیل قرارگیری این شهر در دشت، در روزهای گرم سال، دما می‌تواند بسیار بالا باشد. بنابراین، توصیه می‌شود عینک آفتابی، کلاه آفتابگیر و آب همراه داشته باشید.
 

بهترین زمان برای بازدید

بهترین زمان برای بازدید از شهر باستانی گور و دیگر جاذبه‌های فیروزآباد، از واپسین روزهای زمستان تا اواخر بهار است. در این زمان، طبیعت اطراف به اوج زیبایی خود می‌رسد و امکان اتراق در طبیعت نیز فراهم می‌شود. پاییز نیز زمان مناسبی برای بازدید از این جاذبه‌ها است، چرا که آب و هوای معتدلی دارد.
 

نتیجه‌گیری

شهر گور، به عنوان اولین شهر دایره‌ای ایران، با تاریخچه غنی و آثار باستانی ارزشمند خود، به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم در استان فارس شناخته می‌شود. بازدید از این شهر باستانی، فرصتی است برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ایران باستان و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی.