شهر تاریخی زاهدان کهنه، یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرهای ایران در دوره‌های گذشته، در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی زابل و در شمال حوزه زهک سیستان واقع شده است. این شهر که در دوره‌های سده‌های ۵ تا ۹ هجری قمری مرکز سیستان بود، از پنج بخش اصلی شامل قلعه، ارگ رگ زبرین، ارگ فرودین، شارستان و ربض تشکیل شده است. زاهدان کهنه همان شهر تاریخی سیستان است که در روزگار خود به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و آبادترین شهرهای ایران شناخته می‌شد.
 

شکوه زاهدان کهنه در نگاه هنری ساوج لندور

هنری ساوج لندور، جهانگرد مشهور، در سال ۱۹۰۲ پس از بازدید از این شهر، خرابه‌های زاهدان کهنه را «عظیم‌ترین چیزی که در تمام ایران مشاهده کرده‌ام» توصیف کرد و این شهر را لندن شرق نامید. معماری باشکوه و وسعت این شهر در دوران اسلامی ایران، آن را به یکی از بی‌نظیرترین محوطه‌های تاریخی تبدیل کرده است.
 

ویرانی زاهدان کهنه

زاهدان کهنه در اثر یورش تیمور و قتل عام مردم آن متروکه شد. پس از حملات متعدد، باغات اطراف شهر نیز از بین رفتند و در نهایت، ریگ‌های روان این شهر را مدفون و ویران کردند. این اتفاقات باعث شد تا شکوه و عظمت زاهدان کهنه به تاریخ بپیوندد.
 

ارتباط زاهدان کهنه با شهر کنونی زاهدان

نام شهر کنونی زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان، از زاهدان کهنه گرفته شده است. در سال ۱۳۰۸ خورشیدی، رضاشاه پهلوی نام این شهر را از «دزّاپ» یا «دزداب» به زاهدان تغییر داد، تا یاد و نام این شهر تاریخی زنده بماند.

زاهدان کهنه، با وجود ویرانی‌هایش، همچنان یکی از مهم‌ترین میراث‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود و یادآور شکوه گذشته سیستان است.