موضوع : دانشنامه | م

محمدعلی مجتهدی گیلانی

دکتر محمدعلی مجتهدی گیلانی استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران و رئیس دبیرستان البرز بود. او دانشگاه صنعتی شریف را بنیان نهاد، که در جهان، با عنوان ام آی تی ایران ستوده می‌شود. فارغ‌التحصیلان این دو موسسه حجم زیادی از نخبگان اقتصادی، سیاسی فرهنگی ایران را تشکیل می‌دهند. او همچنین در دوره هایی ریاست دانشگاههای ملی ایران و پهلوی و پلی تکنیک تهران را عهده بود.
محمدعلی مجتهدی در اول مهر سال ۱۲۸۷ (۲۳ سپتامبر ۱۹۰۸) در لاهیجان، شهری آسوده در میان باغهای چای، شالیزارهای برنج و جنگلهای پرپشت در نزدیکی دریای خزر به دنیا آمد. پدر و مادر او از خانواده‌های با اصل و نسب زمین دار کوچک شهر بودند. پدر او در تجارت ابریشم، یکی دیگر از محصولات اصلی منطقه، هم بود. محمدعلی دو ساله بود که مادر اش را از دست داد. پدر اش یک منضبط سختگیر، و باورمند به تشریفات و آداب و رسوم زندگی در شهر کوچک بود. او به فریبندگی مسموم شهرهای بزرگ بی اعتنا بود و علاقه نداشت پسر اش را به چنین جاهایی بفرستد. حتی در لاهیجان، او به پسرش تنها اجازه داد در مدرسه‌ای اسم بنویسد که توسط اعیان شهر تامین مالی می‌شد. او تحصیل را در هفت سالگی در مدرسه ابتدایی حقیقت شروع کرد. عامل دیگری در تحصیل مجتهدی جوان تاخیر ایجاد کرد: قیام در منطقه، به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی که در نهایت منجر به پیدایش جمهوری شورایی سوسیالیستی ایران در ۱۹۲۰-۱۹۲۱ شد.
وی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی استفاده از عایدی که از مایملک مادرش می‌گرفت، به تهران آمد. در این شهر او با دایی‌اش می‌زیست و با پسردایی‌اش رضا رادمنش، که یکی از مهم‌ترین اعضای جنبش کمونیستی ایران شد، در یک اتاق شریک بود. ولی مجتهدی، در همه عمرش، با سیاست سر سازگاری نداشت. نه تنها بیرون از غوغای سیاست ایستاد، بلکه تلاش کرد، موسسات آموزشی مهمی را که مدیریت می‌کرد از هر فعالیت سیاسی دور نگه دارد.
مجتهدی به تحصیلات خود را در دارالمعلمین مرکزی ادامه داد. سپس در مدرسه متوسطه شرف تهران مدرک دیپلم کامل متوسطه (شعبه علمی) را گرفت و در همان سال پس از قبولی در چهارمین دوره امتحانات اعزام محصل به اروپا، جزو صد تن برگزیده محصلان اعزامی شد که به فرانسه رفتند، تا هر یک به نحوی نقشی مؤثری در آینده علمی و فرهنگی ایران ایفا کنند. پس از پیروزی انقلاب در سال ۵۷، دکتر مجتهدی از مهندس بازرگان (نخست‌وزیر وقت و همکار سابق وی در دانشکده فنی) خواست تا کس دیگری را به جایش در دبیرستان البرز منصوب کند تا وی بتواند برای معالجه چشم خود به خارج کشور برود. او پس از معالجه چشم در ژنو به ایران بازگشت، اما در سال ۶۱ مجدداً به خارج کشور رفت. دلیل این امر معالجه نوه اش بود که بیماری قلبی داشت. در این ایام دکتر مجتهدی خود نیز دچار نارسایی قلبی شد و سه بار سکته قلبی را پشت سر گذاشت تا آن که در سال ۱۳۷۶ در شهر«نیس» از دنیا رفت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

نظر شما