پیشینیان ما در ضرورت تامل بر خویشتن و فضیلت زندگی بازاندیشی شده بسیار سخن گفته‌اند. فیلسوفان یونانی اینچنین از حریم فلسفه دفاع می‌کردند و زندگی فیلسوفانه را بر صدر می‌نشانیدند. اما این همه عمدتا بر فرد و حیات فردی تمرکز داشت. امکان تامل جامعه بر خویشتن موضوعی است که اصولا جامعه پیشامدرن از آن محروم است. هر عصر تنها می‌توانست از آیینه اعصار بعدی مورد تامل قرار گیرد.
امکان تامل جمعی بر خویشتن و بهره‌مندی از حیات بازاندیشیده شده جمعی امکانی است که در عصر جدید گشوده شده است و به قول گیدنز علم و دانشگاه مدرن مهم‌ترین امکان این الگوی حیاتی است. اما دوگانه زندگی و بازاندیشی در همین سطح باقی نمی‌ماند. نهاد بازاندیشی خود نیز نیازمند بازاندیشی است. این مهم‌‌ترین وظیفه‌ای است که انجمن علوم سیاسی در زمینه آموزش و پژوهش علم سیاست در ایران عهده‌دار شده است.
علوم سیاسی از اولین شاخه‌های وارداتی در میان رشته‌های علوم انسانی است. آموزش این رشته به واسطه کارکردهای فوری و عینی مورد توجه بسیار بوده است. این رشته در 18 آذرماه سال 1278 یعنی 110 سال پیش متولد شده است. به حسب سال تولد، علوم سیاسی نسبت به بسیاری از رشته‌های علوم انسانی در موقعیت پدر و گاه پدربزرگ نشسته است. با همین شاخص انتظار می‌رود تولید آثار علمی، ترجمه، نشریات علمی این رشته در میان سایر رشته‌های علوم انسانی شاخص و چشمگیر باشد. انتظار می‌رود آموزش و پژوهش در این رشته الگویی برای سایر رشته‌های علوم انسانی شاخص و چشمگیر باشد. عمر و حسن سابقه باید سبب شده باشد که این دانش مدعی بسیاری دیگر از حوزه‌های متعلق به علوم انسانی نیز باشد و آنچه را در حیطه آموزشی و پژوهشی سایر رشته‌های علوم انسانی است بر عهده گرفته باشد چنانکه فرزندان و نوادگان اینک برای پس گرفتن حق خویش با متولیان این رشته از در منازعه درآیند.
اما در قیاس با این انتظار، واقعیت چهره بسیار اسفباری را پیش چشم می‌گشاید. نه‌تنها در میان رشته‌های علوم انسانی علوم سیاسی موقعیت ممتازی ندارد، بلکه بسیاری از کارکردهای آموزشی و پژوهشی این رشته نیز اینک توسط سایر شاخه‌های علوم انسانی ساماندهی می‌شود. به‌عنوان یک نمونه، می‌توان به سنجش گرایش‌های سیاسی در ایران توجه کرد که عموما ذیل پیمایش‌های ملی توسط اساتید جامعه‌شناس انجام می‌پذیرد و اتفاقا به دلیل فقدان بینش سیاسی از ضعف‌ها و کاستی‌های عدیده‌ای نیز رنج می‌برد.
جالب این است که متولیان علم سیاست برای به عهده گرفتن این قلمروهای پژوهشی متعلق به خود، هیچگاه مدعی نیز نبوده‌اند. فقدان امید به یافتن بازار کار توسط دانش‌آموختگان این رشته، فقر نشریات علمی، تاخیر در بهره‌مندی از یافته‌های علمی جدید و عقب‌ماندگی در زمینه الگوهای آموزشی از جمله معضلاتی است که این رشته از آن رنج بسیار می‌برد.
انجمن علوم سیاسی بهترین امکان برای بازاندیشی نسبت به معضلات مذکور است. واقع این است که جامعه ایران که به نحوی روزافزون سیاسی می‌شود و سیاست در اعماق آن رسوخ زاینده یا فرساینده می‌کند، نیازمند گسترش علوم سیاسی متناسب با نیازهای متنوع و روزآمد آن است. بنابراین توسعه و بهبود وضعیت این رشته نه‌تنها یک ضرورت صنفی در میان متولیان این رشته علمی است، بلکه مهم‌تر از آن یک فوریت اخلاقی و اجتماعی نیز هست.

منبع: / روزنامه / اعتماد ملی ۱۳۸۸/۰۴/۰۶
نویسنده : محمد جواد غلامرضاکاشى