ماجرا از آنجا آغاز شد که دوسال پیش، دو برادر باستان شناس ایتالیایی، مدعی کشفی بزرگ از دل صحرای مصر شدند. «آنجلو» و «آلفردو کاستیگلیونی» با پخش مستندی از شبکه خبری دیسکاوری ادعا کردند که در عملیات کاوش خود در صحرای مصر، با فسیل اجساد و سلاحهای یک لشگر مواجه شده اند؛ بقایای لشگر کوروش!
این خبر سرآغاز پیگیریهای مسؤولان ایرانی برای بررسی این موضوع بود. پیگیریها تا حدی پیش رفت که رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وقت در نامه ای به رئیس جمهور خواستار انجام کاوش باستان شناسی در قالب یک گروه متخصص و بین المللی در مصر برای پیگیری موضوع شد. رئیس جمهور نیز در پاسخ به نامه بقایی، اعلام کرد: در موضوع کشف اخیر، لازم است تلاش کافی در جهت بازبینی زوایا و وقایع تاریخی آن انجام شود و اطلاع رسانی مناسب به ملت ایران و عموم مردم علاقه مند جهان انجام شود.
حمید بقایی نیز از همان زمان تا قبل از رفتنش از سازمان، وعده هایی برای بازگشت بقایای این ارتش به ایران داد. کار تا آنجا پیش رفت که وی سال گذشته پس از تحولات مصر و امید به عادی سازی روابط دو کشور، خبر داد که پرونده بازگشت این میراث 2 هزار و 500 ساله روی میز ایران و مصر است.
اگرچه در آن زمان نیز برخی از صاحب نظران حوزه باستان شناسی اظهار داشتند که بقایای کشف شده توسط دو برادر ایتالیایی، ارتش مفقود شده کوروش در قلب صحرای مصر نیست و خبر از اساس نادرست است. اکنون و پس از رفتن بقایی از سازمان میراث فرهنگی اخبار مربوط به بازگشت این میراث خوابیده و مسؤولان میراث فرهنگی در دوره جدید، خبری از آن ندارند.

یک اشتباه کوچولو!
در اسناد تاریخی هرودوت یونانی آمده که 2500 سال پیش در دوران پادشاهی کوروش، 50 1 هزار سرباز هخامنشی، از ایران به سمت لیبی حرکت کرده و در صحرای مصر، دچار طوفان شن شده و زیر خروارها خاک رس مدفون می شوند. اکنون ارتباط بقایای کشف شده با آن ماجرای تاریخی، مورد بحث بسیاری از کارشناسان باستان شناسی است که برخی آن را رد و برخی تأیید می کنند.
رضا مرادی غیاث آبادی، باستان شناس و پژوهشگر تاریخ از جمله کسانی بود که در همان آغاز کشف ارتش گمشده کمبوجیه پیگیر حقایق این خبر شد و البته نکاتی را هم در سایت خود نوشت. وی نخستین کسی بود که مخالفتهای خود را با کشف این خبر اعلام کرد و آن را یک اشتباه احتمالی خواند. به گفته وی، تنها سندی که از ارتش کمبوجیه و گرفتار شدن آن در طوفان صحرای مصر وجود دارد، به نوشته های هرودوت مربوط می شود. به غیر از او هیچ یک از مورخان یونانی و مصری درباره این موضوع صحبت نکرده اند. این درحالی است که تمام گفته های هرودوت در مورد کمبوجیه تاکنون رد شده است.
شهرام زارع، سردبیر مجله تخصص «باستان پژوهی» نیز با اظهار بی اطلاعی از جزئیات موضوع می گوید: آخرین اخبار مربوط به دوران ریاست آقای بقایی است که موزه ملی را مأمور پیگیری آن کرد. همچنین در سفری که به مصر داشتند، رئیس موزه ملی مأمور شد که با زاهی هاواس مذاکره کرده و نتایج را اعلام کند. وی تأکید می کند: البته زاهی هاواس یکی از باستان شناسان بزرگ دنیاست و مذاکره با وی آسان نیست.

چراغ خاموش طرف ایرانی؟!
رئیس موزه ملی ایران درباره ماجرای پیگیری این موضوع و مسؤولیت موزه ملی ایران در این باره می گوید: در زمان آقای بقایی، روی این موضوع کار تحقیقی آغاز شد و اکنون نیز در حال انجام است، اما به دلیل حساسیت موضوع، طرف ایرانی چراغ خاموش جلو می رود و تا زمانی که نتیجه ای گرفته نشود، حرفی نمی زند. آزاده اردکانی می افزاید: کمیته پیگیری درباره این موضوع با طرف مصری در حال رایزنی است.
وی با اظهار بی اطلاعی از جزئیات موضوع خاطرنشان می کند: این موضوع در حال حاضر زیر نظر موزه ملی ایران نیست. اما می دانم که باب گفتگوها باز شده و نباید کاری کرد که جلوی آن گرفته شود.
اردکانی با بیان اینکه ما داعیه بازگشت این میراث را داریم و این برای طرف مصری سنگین است، می گوید: متأسفانه برخی از به اصطلاح کارشناسان نیز در این باره سیاه نمایی کرده و موضوع را تکذیب می کنند.
اردکانی مهرماه سال گذشته خبر داده بود؛ مذاکره های اولیه درباره ارتش کمبوجیه در سفر هیأت ایرانی به مصر انجام شده، اما نتیجه بررسی ها و مذاکره ها در سفر دبیرکل ارشد هیأت آثار باستانی مصر به تهران پیگیری می شود. وی اظهار امیدواری کرده بود که با بهتر شدن روابط، مذاکرات اولیه در این باره انجام و بقیه ماجرا در تهران پیگیری شود. اما در همان زمان زاهی هاواس، دبیرکل ارشد هیأت آثار باستانی مصر در مطلبی، خبر کشف بقایای ارتش کمبوجیه را بی اساس دانست و درباره دو باستان شناس ایتالیایی گفت: آنها هیچ مجوز کاوش باستان شناسی از هیأت آثار باستانی مصر نگرفته اند.
به همین دلیل، هر آن چیزی که آنها ادعای کشف آن را دارند، غیرقابل باور است. البته بقایی درباره اینکه اصلاً ارتشی بوده یا نه؟ اعلام کرد که در سفر به مصر، متوجه صحت موضوع شده اند آن هم بر اساس گفته یکی از کارکنان موزه ملی مصر! که مدارک و مستندات آن کشف شده و در این موزه نگهداری می شود. به گفته وی، مسؤولان وقت این موزه، به دلایل سیاسی تمایلی به فاش شدن موضوع نداشتند. بقایی خبر داده بود که طرف ایرانی با تحقیق، متوجه صحت موضوع شده است.

کسی پاسخگو نیست!
اما ماجرای پیگیری خبرنگار ما درباره آخرین وضعیت این پرونده در سازمان میراث فرهنگی جالب است. پس از تماسهای مکرر با روابط عمومی سازمان و اظهار بی اطلاعی آنان از آخرین وضعیت این پرونده، «مقیسه» مشاور سازمان نیز در این باره اظهار بی اطلاعی کرد و ما را به مرجع تخصصی آن یعنی پژوهشکده میراث فرهنگی سازمان ارجاع داد. البته قبل از آن در تماسهایی با معاونت میراث فرهنگی سازمان و اداره کل امور حقوقی، هر دو نهاد نسبت به جزئیات این موضوع و روند کنونی آن اظهار بی اطلاعی کردند.
اما در تماس با پژوهشکده میراث فرهنگی، دفتر ریاست با اظهار بی اطلاعی در این باره، ما را به معاونت پژوهشی پژوهشکده ارجاع داد که دفتر آقای دکتر بهرمان نیز عنوان کرد اعلام هر خبری در این باره باید از کانال روابط عمومی کل و با دستور آنان باشد در حالی که روابط عمومی کل، ما را به پژوهشکده ارجاع داده بود، این یعنی پاسکاری دوباره برای دریافت آخرین اخبار پس از هفته ها پیگیری !
جالب اینکه هنوز موضوع این پرونده از سازمان میراث فرهنگی و دفتر پژوهشی پژوهشکده میراث فرهنگی خارج نشده و همچنان پس از دوسال، در مرحله تحقیق و بررسی به سر می برد. زیرا در گفتگو با پرویز سروری، عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس و اسدا... عباسی، رئیس فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری مجلس، هر دو نماینده در این باره اظهار بی اطلاعی کردند.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۹۰/۴/۱۹
نویسنده : زهره کهندل