در عصر حاضر، شهرهای هوشمند به عنوان نمادی از پیشرفت فناوری و توسعه پایدار در حال شکل‌گیری هستند. فناوری‌های نوین نظیر هوش مصنوعی، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) نقشی اساسی در بهبود کیفیت زندگی و تجربه شهروندان ایفا می‌کنند. این تحولات از حمل‌ونقل و ترافیک گرفته تا بهداشت و آموزش، جهانی ساده‌تر، ایمن‌تر و کارآمدتر را خلق کرده‌اند. با این حال، موفقیت شهرهای هوشمند نه تنها وابسته به زیرساخت‌های فناورانه، بلکه به آمادگی و دانش شهروندان برای تعامل مؤثر با این فناوری‌ها بستگی دارد.

آموزش شهروندان هوشمند: تغییری در جهان

بر اساس گزارش مؤسسه IDC، تا سال 2030 بیش از 70 درصد جمعیت جهان در شهرهای هوشمند زندگی خواهند کرد و سرمایه‌گذاری جهانی در این شهرها از مرز 2 تریلیون دلار خواهد گذشت. فناوری‌های هوش مصنوعی در بیش از 50 درصد از خدمات شهری این شهرها به کار گرفته خواهند شد. برای مثال، فنلاند با برنامه «عناصر هوش مصنوعی» (Elements of AI) موفق شده است بیش از 1 درصد از جمعیت خود را با مبانی اولیه هوش مصنوعی آشنا کند. کره‌جنوبی و سنگاپور نیز با برنامه‌های آموزشی مشابه، سطح دانش فناوری را در میان شهروندان خود ارتقا داده‌اند.

این اقدامات نشان‌دهنده اهمیت آموزش شهروندی هوشمند است که نه تنها در کشورهای پیشرو بلکه به عنوان الگوهایی در جهت توسعه شهرهای هوشمند در سراسر جهان، به ویژه در خاورمیانه و ایران، می‌توانند موثر واقع شوند.

مدل‌های آموزشی برای شهروندان هوشمند

در بسیاری از شهرهای پیشرفته، مدل‌های آموزشی متنوعی برای توانمندسازی شهروندان طراحی و اجرا شده است:

آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی: از فناوری VR برای شبیه‌سازی محیط‌های واقعی استفاده می‌شود. در آمستردام و نیویورک، از این روش برای آموزش در شرایط اضطراری بهره می‌گیرند.

آموزش مبتنی بر واقعیت افزوده: با استفاده از AR، اطلاعات مرتبط به‌صورت تعاملی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. سنگاپور و بارسلونا از این فناوری برای نمایش اطلاعات حمل‌ونقل عمومی و کنترل مصرف انرژی بهره می‌برند.

آموزش شخصی‌سازی‌شده با هوش مصنوعی: پلتفرم‌هایی مانند Duolingo و Coursera با تحلیل رفتار کاربران، محتوای آموزشی منطبق با نیازهای شخصی هر فرد ارائه می‌دهند.

راهکارهای پیشنهادی برای ایران

ایران می‌تواند با بهره‌گیری از تجربیات بین‌المللی و فناوری‌های نوین، شهروندان را به کاربران هوشمند شهری تبدیل کند:

ایجاد پلتفرم‌های آموزشی بومی: توسعه پلتفرم‌هایی مانند نسخه‌های ایرانی Google Classroom می‌تواند فرصت‌های یادگیری جدیدی فراهم کند.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های دیجیتال: توسعه شبکه‌های اینترنت پرسرعت و فناوری 5G ضرورتی برای اجرای مدل‌های آموزشی هوشمند است.

ترویج فرهنگ استفاده از فناوری: از طریق آموزش عمومی و کمپین‌های تبلیغاتی می‌توان فرهنگ فناوری را میان شهروندان گسترش داد.

حمایت از استارتاپ‌ها و بازارهای نوآور: ارائه تسهیلات مالیاتی و مشوق‌های دولتی به استارتاپ‌های فعال در زمینه آموزش‌های هوشمند می‌تواند اثربخش باشد.

همکاری بین‌المللی: همکاری با شرکت‌های بین‌المللی برای انتقال دانش فنی می‌تواند گامی مهم در راستای توسعه هوش مصنوعی باشد.

شهروندان هوشمند هسته اصلی شهرهای هوشمند آینده‌اند. با اتخاذ استراتژی‌های مناسب و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، ایران می‌تواند به تربیت شهروندانی آگاه و توانمند بپردازد و مسیر پیشرفت خود را در دنیای دیجیتال هموار سازد. اکنون زمان آن است که برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران با تصمیمات استراتژیک، نقشه راه هوش مصنوعی را به‌گونه‌ای تدوین کنند که بهره‌مندی کشور از این تحولات را به حداکثر برساند.