خلاقیت، زندگی انسانها را زیبا نموده و طراوت و شادابی دلنشینی را به وجود می آورد. انسانهای خلاق، هر روز با فکرهای نو و اندیشه های تازه، تجربه ای جدید کسب می کنند و با هیجان بسیار زیبایی از زندگی خود لذت می برند. آنان راه های قدیمی و کهنه را نمی پسندند و همیشه به دنبال مسیرهای ناشناخته ای می گردند.
این افراد با فکرهای خلاقانه، میان برهای کم هزینه ای را کشف کرده و با سرعت، مسیری را که دیگران طی سالها رفته اند، در زمان کوتاه تری می پیمایند. ذهن انسانهای خلاق، همواره به دنبال کشف راه کارهایی است که دیگران به آنها نمی اندیشند. شاید شما هم دوست داشته باشید از ذهنی خلاق و پویا برخوردار بوده و از زندگی خود لذت بیشتری ببرید. در این نوشتار سعی می شود برخی از تکنیکهای خلاقیت که به پویایی ذهن کمک شایانی می نماید، بیان شود تا با به کار بستن آنها، شاهد دستاوردهای قابل توجهی در زندگی و کار باشیم.

تکنیک چرا
«تکنیک چرا» به طور دقیق مانند چراهای مکرر دوران کودکی است که کودکان برای گسترش فهم خود از دنیای اطراف شان از پدر و مادر و اطرافیان می پرسند با این تفاوت که در بزرگ سالی، باید یاد گرفته هایمان را زیر سؤال ببریم. اغلب، سادگی این تکنیک باعث شده بسیاری از مردم، متوجه اهمیت و نقش آن نشوند.
این تکنیک، هم برای حل مسایل و هم برای ایده یابی و ایده پردازی به کار می رود. به عنوان مثال برای شناسایی و تعریف درست و کامل مسأله می توان از این تکنیک استفاده کرد و در حین پرسش و پاسخ نیز می توان ایده های جدیدی در رابطه با موضوع به دست آورد. البته نباید انتظار داشت به وسیله این تکنیک، همه نوع مشکل و یا کل یک مشکل، همواره حل شود بلکه استفاده از این تکنیک به ما کمک می کند تا موقعیت و وضعیت را بهتر و روشن تر مشخص کنیم و در فرآیند آن، به ایده های جدیدی دست یابیم.

تکنیک درنگ خلاق
یکی از دشوارترین مراحل خلاقیت، زمانی است که احساس کنیم لزومی برای توقف نیست ولی باید توقف کنیم! به طور معمول ما انسانها در جایی که مشکلی نداریم، ترجیح می دهیم به آرامی از کنارش بگذریم تا با فکر کردن بیشتر، کار دست خودمان ندهیم. به قول معروف: «سری که درد نمی کند، دستمال نمی بندند» اما در این تکنیک، درست وقتی که سرتان درد نمی کند، باید به آن دستمال ببندید.
«درنگ خلاق»، وقتی اتفاق می افتد که می گوییم: «هیچ دلیل آشکاری برای درنگ در این نقطه وجود ندارد تا به دنبال گزینه هایی باشم ولی من این کار را انجام می دهم.» بسیاری از اوقات، مشکلی را حس نمی کنیم چون از ابتدا آن را در چنان وضعی دیده ایم و به عبارتی، به آن عادت کرده ایم اما از طریق «درنگ خلاق» سعی می کنیم مسأله یا مشکلی را کشف کنیم. به عنوان مثال، دکوراسیون منزل شما هیچ مشکلی ندارد اما با این تکنیک، در مورد این موضوع فکر می کنید و با درگیر کردن ذهن تان، ایده های جدیدی کشف کرده و درنتیجه با اجرایی کردن آنها، فضای منزلتان را زیباتر و دلنشین تر می نمایید. (شادکامی و موفقیت)

تکنیک پی. ام. آی
انسان می تواند به طور ارادی توجه خود را کنترل و هدایت نماید در غیر این صورت، «توجه» او به طور ناخودآگاه، به تجارب گذشته و الگوهای ذهنی قبلی معطوف می شود؛ درست همان طور که ذهن رانندگان هنگام رانندگی در یک مسیر به طور کامل آشنا، متوجه مسایل دیگر می گردد.
یکی از روشهای این تکنیک، آن است که انسان را مجبور می سازد تا دقایقی برخلاف قالبهای ذهنی اش تفکر کند و به مرور نسبت به قالبهای ذهنی خود، آگاه تر و مسلط تر شود بنابراین آمادگی ذهنی بیشتری برای خلاقیت پیدا می کند.
نام این تکنیک، برگرفته از حروف اول سه کلمه «Plus» به معنی افزودن، «Minus» به معنی کاستن و «Intresting» به معنی جالب می باشد.
روش کار چنین است که ابتدا فرد، توجهش را به نکات مثبت (p) موضوع یا پیشنهادها و سپس به نکات منفی (m) و درنهایت، به نکات جالب و تازه آن که نه مثبت است و نه منفی معطوف می کند و در پایان، نسبت به کلیه لیست نکات مثبت یا آثار و مزایای موضوع، لیست موانع، محدودیتها و نکات منفی و لیست نکات جالب و تازه موضوع، اقدام می کند. از آنجایی که افراد غیرخلاق، تمایلی به دیدن نکات مثبت و جالب موضوعات ندارند و بیشتر به نکات منفی توجه می کنند، این تکنیک، تمرین خوبی نیز برای مثبت اندیشی و دگراندیشی افراد می باشد. درواقع این گونه ابزارها، در حکم عینکی هستند که فرد به وسیله آن می تواند همه زوایای موضوع را دقیق تر، کامل تر و شفاف تر ببیند.

حل مسأله ناخودآگاه
این تکنیک، متکی به شعور ناخودآگاه است؛ شعوری که مدام در حال وارد کردن اطلاعات متنوعی به حافظه موقت و دائم می باشد. این تکنیک درواقع قصد دارد فرد را عادت دهد تا به ایده های جدیدی که از ذهن ناخودآگاه به ذهن خودآگاه تراوش می شود، گوش فرا دهد و آنها را ضبط کند تا از این طریق، ایده ها و راه حل های تازه ای برای مسایل و مشکلات خود پیدا کند. افراد خلاق، به محیط هایی این چنین آرام و روح انگیز، علاقه مند می شوند چون بهتر می توانند اشارات و ندای روح یا ضمیر ناخودآگاه خود را بشنوند و از آنها الهام بگیرند. بنابراین در ظاهر به نظر می آید آنان افرادی راحت طلب هستند.
اگرچه برای خلاقیت، تقلا و کار شدید با فرجه محدود و تعیین ضرب الاجل، مفید و مؤثر است و بسیاری از افراد خلاق به منظور تحریک بیشتر ذهن شان، ضرب الاجل تعیین می کنند اما از طرف دیگر، نقطه مقابل آن یعنی استراحت و توقف کار و سپردن مشکل به ضمیر ناخودآگاه نیز در فرآیند حل خلاق مسأله، بسیار اهمیت دارد.
کاربرد اجرایی این تکنیک، به این ترتیب است که ابتدا باید ذهن را به طور کامل مشغول موضوع نمود و سپس آن را ترک کرد و اجازه داد تا ضمیر ناخودآگاه درگیر مسأله شود. به این ترتیب که شب، هنگام خوابیدن، مشکل را روی کارتی نوشته و آن را بالای سرتان بگذارید و با صدای بلند بگویید: «امشب من خواب... را خواهم دید.» فردای آن روز، کارت را برداشته و شروع کنید به نوشتن هر آنچه که در مورد آن موضوع به نظرتان می آید.
به مرور زمان، متوجه خواهید شد که بسیاری از مشکلاتتان در خواب حل می شود. گفته می شود «ادیسون» برای توسعه ایده هایش، از خوابهای کوتاه استفاده می کرده است. به این شکل که مقداری سنگ ریزه در دست می گرفت و در مورد موضوعی شروع به تفکر می کرد. سپس اجازه می داد در حین تفکر، به خواب رود. به این ترتیب، بعد از چند لحظه خوابیدن، سنگ ریزه ها از دستش رها شده و به زمین می افتاد. لذا با صدای ریزش آنها از خواب پریده و دوباره به موضوع فکر می کرد. بنابراین با این شیوه، از ضمیر ناخودآگاه خود استفاده می نمود.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۸۹/۱۱/۱۱
نویسنده : سید حسین میرباقری