درست در نخستین روزهای اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و پس از اعلام نرخ‌های جدید آب و برق و گاز بود که نگارنده ضمن دفاع از این طرح و ضرورت اجرای آن برای سلامت اقتصاد کشور، نحوه قیمت‌گذاری و تفاوت فاحش بهای یک کالا در سطوح مختلف مصرف را مورد نقد جدی قرار داد و به این نکته اشاره کرد که این نحوه قیمت‌گذاری که غیرعلمی و غیر کارشناسی و ناعادلانه است می‌تواند اجرای طرح را با چالش روبرو کند. متأسفانه وزارت نیرو با وجود اظهارنظرهای دلسوزانه کارشناسان تغییری در رفتار و دستورالعمل‌ خود نداد و نتیجه آن شد که در حال حاضر نارضایتی‌های بسیاری در مورد بهای حامل‌های انرژی مصرفی و فعلاً علی‌الخصوص در مورد بهای گاز مصرفی مردم بروز کرده و خبرها حاکی از آن است که بخش قابل توجهی از مشترکان از پرداخت قبض گاز مصرفی خودداری کرده‌اند چرا که افزایش قیمت چند برابری آن را غیرمنطقی و ناعادلانه دانستند. در مجتمع‌های آپارتمانی خبرهایی می‌رسد که بین مالکان و همسایه‌ها همین موضوع اختلافات و مشاجراتی را به دنبال آورد، حتی در میان آنها که اقدام به پرداخت قبوض گاز خود کرده‌اند گلایه و نارضایتی کم نبوده و نیست. ممکن است در مناطقی از کشور و برای گروه?هایی از شهروندان به اقتضای منطقه محل سکونت و یا مساحت منازل مسکونی و امکاناتشان، این افزایش قیمت چشمگیر نبوده و این گلایه‌ها بی‌وجه به نظر برسد امّا در مناطق شهری و در مناطق سردسیر و برای خانواده‌های پرجمعیت که فضای مسکونی بزرگتری داشته‌اند، گلایه و اعتراض و ناراحتی و نارضایتی بیشتر دیده می‌شود و برخلاف تصور، این اعتراض‌ها تنها مربوط به تهران و یا ساکنان مرفه شهرهای بزرگ کشور نیست و دامنه وسیع‌تر و گسترده‌تری یافته است.
نکته اینجاست که با این شیوه قیمت‌گذاری، دولت در عمل «مصرف» را جریمه می‌کند و نه «زیاده روی در مصرف» را... و این خلاف تبلیغاتی است که خود دولت بر آن اصرار دارد.
در تبلیغات تلویزیونی و رادیویی همواره بر این نکته تأکید می‌شود که مصرف بهینه، کم مصرف کردن نیست بلکه درست مصرف کردن است. اگر چنین باشد قاعدتاً آنها که همه موارد جلوگیری از اتلاف انرژی را رعایت کرده‌اند نباید جریمه شوند اما می‌شوند. یکی از شهروندان که خانواده پرجمعیتی دارد گلایه می‌کرد که من در تمام زمستان پشت پنجره‌های پذیرایی و اتاق‌ها را با پلاستیک پوشانده‌ام که انرژی هدر نرود. درجه شوفاژ و موتورخانه را روی حداقل گذاشته‌ام و تمام نکات لازم را برای صرفه‌جویی در مصرف مراعات کرده‌ام، اما قبض گاز خانه در مقایسه با سال گذشته ده برابر رشد داشته و برای 3 واحد مسکونی که معمولاً 40 هزار تومان قبض گازش در زمستان و برای یک نوبت 45 روزه بود حال 380 هزار تومان قبض آمده و من دچار تعجب شده‌ام که مگر چه روی داده است که به یکباره بهای گاز این همه رشد پیدا کرده؟...
از این دست اعتراض‌ها این روزها فراوان دیده می‌شود و علت آن این است که دولت در نرخگذاری حامل‌های انرژی عاقلانه و عالمانه عمل نکرده و تنها مصرف و رشد مصرف را در سطوح مختلف مبنا قرار داده است. اینکه بهای گاز در یک سطح مصرف 300 ریال و در سطح مصرف دیگر 3000 ریال تعیین شود از جمله ابتکاراتی است که تنها ممکن است در ایران شاهدش باشیم و این در حالی است که بر اساس قانون، دولت تنها می‌توانست تا سقف 90 درصد قیمت گاز صادراتی ایران، نسبت به تعیین قیمت گاز اقدام کند. و مهم‌تر آنکه دولت موظف بود براساس مصوبه مجلس در یک شیب ملایم 5 ساله اقدام به حذف یارانه‌ها نماید اما در عمل شهروندان شاهد آنند که دست دولت گویا باز بوده است که به هر طریق خود صلاح می‌داند و به هر شکل و معیار، قیمت تعیین کند. بدون در نظر گرفتن این نکته مهم که به هر حال مردم در هر منطقه و هر شهر براساس عرف و مناسبات و شرایط همان منطقه مجبورند زندگی کنند و از حداقل امکانات و خدمات بهره ببرند و نمی‌توان آنها را به خاطر استفاده معمول از انرژی جریمه و تنبیه کرد.
به هرحال جریمه‌های سنگین باید شامل مصارف بی‌رویه و اسراف شود و گرنه اگر قرار باشد شهروندان برای مصارف معقول و معمول تنبیه شوند چون آن را عادلانه و منطقی نمی‌دانند بر می‌‌آشوبند و احساس ظلم و اجحاف می‌کنند. مردم ما مردمی فهیم و با هوش و با انصافند و در برابر تصمیمات عاقلانه و حرف حساب و منطقی سر ناسازگاری ندارند پس بهتر است که خودمان هم منطقی و عادلانه رفتار کنیم. قدر مسلم اکثریت مردم ایران با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و واقعی شدن قیمت حامل‌های انرژی و کاستن از میزان مصرف بالای منابع ملی و سرمایه‌های کشور نه تنها مخالفت ندارند بلکه حاضر به هرگونه مشارکت و همراهی نیز در این مسیر هستند البته نیز به شرطی که ما هم منطق رفتار با آنان را رعایت کنیم.

منبع: / روزنامه / اطلاعات ۱۳۹۰/۱/۱۷

نویسنده : فتح‌الله آملی

نام