روزنامه همشهری پنجشنبه 18 مرداد ,1375 8 آگوست ,1996 سال چهارم , شماره 1037
 

آسمان در هر ثانیه صدبار به روی زمین تیغ می کشد

به گزارش سرویس هواشناسی بین المللی, بیشتر قربانیان حوادث طبیعی
طی 30 سال گذشته در ایالات متحده مقهور صاعقه بوده اند و برای مثال
فقط 484 نفر آنان در سال 1994 میلادی قربانی این حادثه بوده اند. این
تیغ آسمانی به طور تخمینی 100 تا 300 میلیون دلار خسارت در سال برجای
می گذارد. در سال 1980 به طور متوسط 5502 مورد آتش سوزی مهیب توسط
صاعقه در جنگلهای ملی امریکا رخ داده است.
یک ضربه صاعقه که معمولا به طول 3 یا 4 مایل است , دارای سرعتی معادل
100000 مایل در ثانیه است . یک برق مختصر از صاعقه حامل 100 میلیون
ولت الکتریسیته است , که دمای آن به 55000 درجه فارنهایت (پنج برابر
گرمتر از سطح خورشید) می رسد, همچنین یک صاعقه کوتاه دارای انرژی
کافی برای روشن نگه داشتن یک لامپ 100 واتی برای مدت 3 ماه است , زمین
متحمل صدضربه از این صاعقه در ثانیه است که معادل 8,6 میلیون ضربه در
روز است. صاعقه هاضبط می گردد و بعضی از آنها به قدری عظیم است که
آسمان , مشتعل و درخشان به نظرمی رسد. به طور مثال در ماه مارس 1991 در
طوفانی که امتداد آن به آیوا, میسوری, ایلی نویز و میشیگان کشیده شده
بود, 15433 صاعقه در مدت 6 ساعت منتشر شد. همچنین ساختمان ایالتی
نیویورک سالانه 23 تا 100 بار مورد اصابت ضربات صاعقه قرار
می گیرد.
فلوریدای مرکزی و جنوبی به دلیل رطوبت بالا و طوفانهای تابستانی که
منجربه دو یا سه صاعقه در هر مایل می شود, به پایتخت صاعقه ملقب
گردیده است. با تمام این قدرتهای مخرب, صاعقه دارای ویژگیهای مثبت
خاص خود است. بسیار محتمل است که بشر آتش را در نتیجه اولین صاعقه ها
کشف کرده باشد و همچنین تمام فعالیتهای بالای زمین به آفرینش ازن
که مانعی در برابر اشعه های زیان آور خورشید است کمک کرده باشد. صاعقه
نیز در ایجاد نیتروژن کافی (که همراه باران برای باروری گیاهان و
موجودات زنده به زمین می رسد) سهم به سزایی را دارا است.
اسطوره ها و افسانه های قدیمی همواره در جستجوی توضیحی برای منبع تندر
و صاعقه به عنوان مظهر خدایان روم بوده اند. حتی امروزه چگونگی ایجاد
صاعقه مورد سوال است. مارتین یومن محقق دانشگاه فلوریدا می گوید:
مجهولاتی که پدیده صاعقه را محاط نموده است به صورت کامل حل
نشده اند, اما ما به پیشرفت خود ادامه خواهیم داد. برای نمونه
دانشمندان امروز می دانند, که بیشتر صاعقه ها با تمرکز بارهای
الکتریکی منفی در لایه زیرین ابرهایی که در ارتفاع 20000 پایی قرار
دارند شروع می شود. کشش قوی بارهای منفی در لایه های زیرین ابر موجب
عکس العملی از سوی بارهای مثبت در لایه های زیرین زمین می گردد. سرانجام
نیروی الکتریکی بین بارهای موجود در ابر و بارهای موجود در زمین
به قدری عظیم می شود که به شکل صاعقه نمودار می گردد.
اگرچه به نظر می رسد که صاعقه ازآسمان به زمین می رسد, اما آنچه که
واقعا دیده می شود ضربه ای از نیروی الکتریکی ایجادشده است که ,
به دلیل سرعت بالا به شکل نور دیده می شود. برق یک صاعقه پس از اولین
ضربه پایان می پذیرد, اما متعاقب آن سه یا چهار انعکاس دیگر نیز صورت
می گیرد که قابل رویت نیست, اما اثرات آن را می توان در پرشهای تصویر
تلویزیونی دید.
امروزه سیستمهای گسترده و حساسی برقرار شده است که, تقریبا هر
صاعقه ای را پس از 15 ثانیه در ایالت متحده تشخیص می دهد و محققان
را درمرکز شبکه ارزیابی صاعقه در تاکسون نسبت به مکان وقوع صاعقه
آگاه می کند. اما به گفته ران هل از اتاق عملیاتی طوفانهای شدید,
در نورمان اوکلاهاما,هیچکس نمی تواند بگوید که صاعقه های بعدی در
کجاست و به این دلیل شما مجبور به رعایت نکات ایمنی هستید.
هرگاه در مسیر جریان صاعقه قراربگیرید به انواع مختلف ممکن است
دچار آسیب دیدگی شوید:
ممکن است به صورت مستقیم موردضربه صاعقه قرار بگیرید, که جریان
الکتریکی در 500 میلی ثانیه از بدنتان عبور می کند.
اگر صاعقه در نزدیکی جایی که ایستاده اید اصابت کند, جریان از
زمین منتقل شده و از طریق پاهاوارد بدنتان می شود همچنین با لمس
کردن اجسامی که به طور مستقیم مورداصابت صاعقه قرار گرفته اند
دچار آسیب خواهیدشد.
شدت آسیب دیدگی بستگی به چگونگی برخورد صاعقه خواهدداشت که, می تواند
به دوران, گیجی, پارگی پرده گوش ,کوری, رعشه و یا ایست قلبی منجر
شود. پیش بینی های ایمنی برای کاهش خطر در مناطق صاعقه خیز و در مواقع
فقدان سرپناه:
1 با مشاهده تاریکی هوا و شنیدن اولین صداهای طوفان در جستجوی
سرپناه باشید.
2 پس از رویت اولین برق , مدت زمانی که طول می کشد تا صدای غرش آن
به گوش برسد را اندازه بگیرید و با توجه به اینکه صوت در هر ثانیه
مسافتی معادل یک مایل را می پیماید, می توانید مسافت تقریبی طوفان را
حدس بزنید و با تکرار این عمل نزدیک شدن و میزان سرعت حرکت آن را
اندازه بگیرید.
3 به پیش بینیهای هواشناسی به ویژه , در بعدازظهر و غروب که زمان
وقوع بیشتر طوفانهاست توجه نمائید و برای خود برنامه ها احتمالی
برای گریختن از صحنه در مواقع اضطراری طراحی کنید.
4 از درختهای بلند, مکانهای مرتفع , چمنزارها یا ساحل دریا دوری
کنید.
5 اگر قادر به فاصله گرفتن از جنگل وبیشه نیستید, در جستجوی
درختهای تنومند در محیطی پست و به دور از آب باشید
6 برای کاهش تعداد نفراتی که دچارضربات صاعقه می گردند از تجمع
خودداری کنید, زیرا جریان الکتریکی می تواند از شخصی به شخص دیگر
انتقال باید بدون اینکه افراد یکدیگر رالمس کنند. همچنین از
اجسام فلزی که رسانای بسیار خوبی هستند, دوری نمائید
7 در پیک نیکها از برپایی چادر درمکانهای احتمالی صاعقه (مکانهای
مرتفع ونزدیک درختان) اجتناب کنید.
8 از فروکش کامل طوفان مطمئن شوید, چرا که بسیاری به دلیل
بی احتیاطی در قبل و حتی بعد از اوج یک طوفان قربانی می شوند. به راستی
رقص نور در آسمان, یک شب تابستانی, نیرویی قابل ملاحظه, شگفت انگیز و
خطرناک است.
منبع: ریدرزدایجست
ترجمه: علی بازیار