روزنامه همشهری شنبه 20 مرداد ,1375 10 آگوست ,1996 سال چهارم , شماره 1038

انتشار گازهای گلخانه ای در سراسر جهان روبه افزایش است
امریکا در سال 1995 به ازای هر نفر از ساکنان این کشور بیش از 5
تن کربن تولید کرده است

میزان جهانی انتشار کربن ناشی ازاحتراق سوختهای فسیلی در سال
1995 به 6,06 میلیارد تن رسید و رکورد جدیدی از خود باقی گذاشت
و رکورد قبلی که مربوطبه سال 1991 بود را پشت سرگذاشت . گرچه این
رقم تنها اندکی از میزان انتشار سال 1994 بیشتر است همین مقدار کافی
است تا نشان دهد که غالب کشورها نتوانسته اند به هدف کنوانسیون تغییر
آب و هوا(1 ) , که قرار است انتشار کربن را محدود کند, دست یابند.
دی اکسید کربن مهم ترین گازگلخانه ای است که با تجمع در جوزمین و
به دام انداختن گرمای خورشید موجب تغییر آب و هوای کره زمین
می شود. گرچه این گازاز سیستمهای طبیعی, مانندجنگلها, نیز منتشر
می شودجامعه علمی جهان اکنون متفق القول به این نتیجه رسیده است که
افزایش اخیر غلظت گاز کربنیک جو زمین ناشی از علل طبیعی نیست. از
حدود 6 میلیارد تن کربنی که سالانه در اثر احتراق سوختهای فسیلی
منتشر می شود قریب 3 میلیارد تن آن را اقیانوسها و جنگلهای جهان جذب
می کنند. اما سرعت انتشار آن بیش از میزانی است که این سیستمهای
طبیعی می توانند جذب کنند و درنتیجه پیوسته بر مقداری که در جو زمین
باقی می ماند افزوده می گردد. غلظت گاز کربنیک جو که در نیمه قرن
گذشته, یعنی هنگامی که همگام با انقلاب صنعتی احتراق سوختهای فسیلی
نیز آغاز شد , حدود 280 قسمت در میلیون( PPM )بود . در سال 1995 به
361 قسمت در میلیون رسید. یعنی طی این مدت غلظت آن 30 درصد افزایش
یافت.
گرچه نرخ افزایش انتشارکربن جهان در اوایل دهه نوداندکی کند شد,
این کندشدن ناشی از سقوط صنایع دارای برنامه ریزی مرکزی کشورهای
بلوک شوروی سابق بود و انتشار کربن در بسیاری از کشورهای صنعتی
همچنان به رشد خود ادامه داد. در سال 1995 ایالات متحد امریکا با 1,4
میلیاردتن انتشار مقام خود به عنوان بزرگترین منتشرکننده کربن جهان
را همچنان حفظ کرد. سایر منتشرکنندگان بزرگ کربن جهان در این سال
عبارت بودند از چین, روسیه, ژاپن و آلمان. بیشترین میزان انتشار
سرانه کربن جهان نیز از آن ایالات متحد امریکا بود. این کشور در سال
1995 به ازای هر یک از اهالی خود 5,25 تن کربن منتشر کرده و انتشار
سرانه کربن آن هفت برابر سرانه انتشار چین و 25 برابر انتشار سرانه
هند بود.
اما سهم کشورهای درحال توسعه در انتشار کربن, به علت توسعه اقتصادی
سریع و افزایش مصرف انرژی در کشورهایی مانندچین, هند, برزیل و
غیره , باسرعتی بسیار درحال افزایش است . در سال 1994 حدود 40 درصد
انتشار جهانی کربن به کشورهای درحال توسعه مربوط می شد که نسبت به
سال 1990 حدود 30 درصد افزایش داشت .
انتشار کربن برخی از کشورهای درحال توسعه اهمیتی ویژه دارد. برای
مثال چین در مقیاس گسترده ای به زغال سنگ متکی است و سه چهارم انرژی آن
ازطریق زغال سنگ تامین می شود. مصرف انرژی در این کشور کارایی کمی
دارد و تقاضای انرژی آن به طور مداوم افزایش می یابد. لذا این کشور
ممکن است به زودی از نظر میزان انتشار کربن ایالات متحده را پشت سر
بگذارد و به بزرگترین منتشرکننده کربن جهان تبدیل شود. درحال حاضر
این کشور مقام دوم را دارد و سالانه 870 میلیون تن یعنی معادل 15
درصد کل جهان کربن منتشر می کند. درعین حال چین خود به شدت از عواقب
گرم شدن کره زمین صدمه خواهد دید زیرا طبق پیش بینی های دانشمندان تا
سال 2100 میلادی سطح دریاها دراثر گرمای کره زمین حدود یک متر بالا
خواهد آمد و این امر موجب می شود 70 میلیون نفر از ساکنان استان های
ساحلی چین خانه و کاشانه خود را از دست بدهند و مجبور به نقل مکان
شوند.
هنوز کشورهای درحال توسعه, از جمله چین, مشمول اهداف کاهش انتشار
کنوانسیون تغییر آب و هوا نمی شوند. اما براساس این کنوانسیون
کشورهای صنعتی باید انتشار کربن خود را تا پایان دهه حاضر به سطح
سال 1990 کاهش دهند. اما بسیاری از این کشورها بخصوص استرالیا,
کانادا, و ایالات متحده از این هدف عقب افتاده اند و به نظر نمی رسد
بدان دست یابند.
طبق پیش بینی آژانس بین المللی انرژی, اگر سیاست انرژی کشورها
تغییر نکند و اتکای به سوخت های فسیلی کاهش نیابد انتشار کربن ناشی
از احتراق این سوخت ها می تواند تا سال 2000 به 7 میلیارد تن و تا سال
2010 به 8 میلیارد تن در سال افزایش یابد. گزارش سال 1995 هیئت
بین دولتی تغییر آب و هوا(2 ) حاکی از آن است که در حال حاضر کاهش
انتشار چه ازنظر فنی و چه ازنظر اقتصادی امکان پذیر است و می توان از
راه جایگزین کردن گاز طبیعی و انرژی های تجدیدشونده به جای سوخت های
فسیلی پرکربن و نیز از طریق بهبود کارایی انرژی به این هدف دست
یافت.
با وجود این تاکنون به این مسئله توجه کافی مبذول نشده است. در
فروردین ماه سال 1374 اولین اجلاس کشورهای صنعتی در این زمینه
برگزار شد و طی آن طرف های مذاکره اقدام قطعی در زمینه کاهش انتشار
را تا سال 1997 ( 1376 ) به تعویق انداختند.
منبع: Framework (
Change Climate on Convention
Panel Intergovernmental (
Change Climate on
. R Lester . Signs Vital
Ins Worldwatch al, et Brown ترجمه: دکتر حمید طراوتی
ادامه دارد