ضمان عین یکی از انواع ضمان قهری در حقوق ایران است. ضمان قهری به معنای مسئولیتی است که بدون قرارداد و به موجب قانون بر عهده کسی قرار می‌گیرد. ضمان عین زمانی است که شخص مال دیگری را بدون مجوز از مالک آن، تصاحب کند. در این صورت، شخص مسئول جبران خسارت است، حتی اگر مال را به دیگری فروخته یا به دیگری منتقل کرده باشد.

ضمان عین در ماده ۳۰۸ قانون مدنی ایران بیان شده است. این ماده مقرر می‌دارد: «هرگاه کسی مالی را بر خلاف حق تصاحب کند، ضامن عین و منافع آن است.»

ضمان عین شامل دو نوع ضمان است:

• ضمان عین: ضمان عین به معنای این است که غاصب باید مال مغصوب را به مالک آن بازگرداند. اگر مال مغصوب تلف شده باشد، غاصب باید قیمت آن را به مالک بپردازد.
• ضمان منافع: ضمان منافع به معنای این است که غاصب باید منافعی را که از مال مغصوب به دست آورده است، به مالک بپردازد. منافع، درآمدی است که از مال مغصوب حاصل می‌شود، مانند اجاره بها، سود سهام یا بهره.

ضمان عین، مسئولیتی سنگین است که می‌تواند بر عهده غاصب قرار گیرد. غاصب باید در نظر داشته باشد که اگر مال دیگری را بدون مجوز از مالک آن، تصاحب کند، مسئول جبران خسارت خواهد بود.

در اینجا چند نمونه از ضمان عین آورده شده است:

• اگر شخصی خودروی دیگری را بدون مجوز از مالک آن، دزدکی بردارد، مسئول جبران خسارت به مالک خودرو خواهد بود.
• اگر شخصی ملک دیگری را بدون مجوز از مالک آن، تصرف کند، مسئول جبران خسارت به مالک ملک خواهد بود.
• اگر شخصی مال دیگری را بدون مجوز از مالک آن، قرض بگیرد و آن را به مالک برنگرداند، مسئول جبران خسارت به مالک مال خواهد بود.

ضمان عین یک مسئولیت قانونی است و غاصب نمی‌تواند از آن فرار کند. اگر شخصی مال دیگری را بدون مجوز از مالک آن، تصاحب کند، مسئول جبران خسارت خواهد بود و باید مال مغصوب را به مالک آن بازگرداند یا قیمت آن را بپردازد.