با آزاد شدن قیمت حامل‌های انرژی بدون شک هزینه‌های برق برای مصرف‌کنندگان لوازم خانگی افزایش می‌یابد چرا که بر اساس گزارش‌های رسمی 5 قلم از کالاهای پر مصرف شامل تلویزیون، یخچال، وسایل سرمایشی و گرمایشی، ماشین لباسشویی و جاروبرقی بیش از 70 درصد از برق مصرفی خانوار را به خود اختصاص می‌دهند.
بنابراین با افزایش قیمت برق، نوع‌ لوازم خانگی و میزان مصرف انرژی آن اهمیت می‌یابد اگر چه مصرف‌کنندگان نیز سعی خواهند کرد در نحوه مصرف خود تجدیدنظر کنند، اما استاندارد بودن مصرف انرژی در لوازم خانگی اهمیت می‌یابد.
وزارت صنایع و معادن در راستای اجرای طرح هدفمندکردن یارانه‌ها چندی پیش اعلام کرد که در تلاش است با همکاری سازمان بهره‌وری انرژی ایران و همچنین تولیدکنندگان، مصرف لوازم خانگی انرژی‌بر و فرسوده در کشور را کاهش داده و لوازم خانگی نو را جایگزین آنها کند که در این طرح 5قلم از لوازم خانگی پرمصرف شامل تلویزیون، یخچال، وسایل سرمایشی و گرمایشی، ماشین لباسشویی و جاروبرقی در نظر گرفته شده است. اما با گذشت ماه‌ها از مطرح شدن این طرح هنوز از اجرای آن خبری نیست. مدیرکل صنایع برق و الکترونیک وزارت صنایع و معادن هم چند وقت پیش از اجرای طرح تعویض لوازم خانگی دست دوم پرمصرف با وسایل جدید و نو همزمان با اصلاح قیمت حامل‌های انرژی خبر داده بود. محمود لیایی اعلام کرده بود بود که برای اجرای این طرح از 30 شرکت تولید کننده لوازم خانگی داخلی دعوت شده است و نسخه آزمایشی سامانه تعویض لوازم خانگی دست دوم پر مصرف طراحی شده که در آن مصرف‌کنندگان می‌توانند نحوه درخواست و انتخاب کالا را مشاهده کرده و سفارش دهند.
مدیرکل صنایع برق و الکترونیک وزارت صنایع هدف از اجرای این طرح را جایگزینی لوازم خانگی پرمصرف و تاریخ گذشته با لوازم کم مصرف و نو دانست و می‌افزاید: به طور حتم هجده و نیم میلیون خانوار در کشور لوازم خانگی‌ای در اختیار دارند که پرمصرف هستند و استفاده از آنها پس از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی مقرون به‌صرفه نیست.
مدیرکل دفتر صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن معتقد است: با اجرایی شدن قانون هدفمندشدن یارانه‌ها مردم به سمت خرید لوازم خانگی کم‌مصرف رفته و در این شرایط اجرای طرح فوق با استقبال روبه‌رو خواهد شد. البته برای اجرای این طرح به فرهنگ‌سازی نیز نیاز است.

آگاهی مردم از استاندارد مصرف انرژی
محمد طحان‌پور، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم خانگی کشور در این باره می‌گوید: اگر چه در مورد تعویض لوازم خانگی فرسوده و پر مصرف صحبت شده، اما در عمل مشخص نیست که این طرح را چگونه می‌خواهند اجرا کنند.
در حال حاضر در کشور 70 میلیون دستگاه‌ لوازم خانگی موجود است که بخشی از آنها فرسوده و قدیمی ‌است که مصرف انرژی بالایی دارد. به طوری که از 20 ‌میلیون دستگاه یخچال و فریزر در کشور حدود 8 میلیون قابل تعویض است و از 15 میلیون کولر آبی حدود 5 میلیون نیازمند تعویض است. همچنین 2 میلیون لباسشویی در حال حاضر فرسوده و قدیمی است که باید برای آن راهکاری اندیشیده شود.
وی می‌افزاید: شهرداری تهران در اقدامی‌که صورت داد بحث جمع‌آوری لوازم فرسوده و نوسازی آن را مطرح کرد که این کار صرفه اقتصادی ندارد و توزیع مجدد آن پس از بازسازی میان مستمندان نمی‌تواند تاثیری در کاهش مصرف انرژی داشته باشد.
طحان‌پور می‌گوید: اگر قرار است تعویض و جایگزینی صورت گیرد بهتر است که وزارت صنایع لوازم خانگی پرمصرف و فرسوده را جمع‌آوری کند و بدون آن‌که آن را وارد چرخه مصرف کند به مردم وام‌های خرید یا تخفیفاتی را قائل شود تا مردم تشویق به جایگزینی لوازم خود شوند.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم خانگی کشور در پاسخ به این سوال که آیا با افزایش تقاضا تولیدات داخلی جوابگو خواهد بود و آیا باعث افزایش قیمت نمی‌شود می‌گوید: اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها باعث شفاف‌سازی قیمت‌ها شده و فضا رقابتی می‌شود به عبارتی مردم با افزایش قیمت برق به سمت محصولاتی خواهند آمد که مصرف انرژی پایینی داشته باشد و تولیدکنندگان حتما باید به این نکته توجه داشته باشند و اگر نتوانند لوازمی‌ با استانداردهای مناسب مصرف انرژی تولید کنند در رقابت با محصولات خارجی ضربه خواهند خورد.
وی می‌گوید: صنایع تولید لوازم خانگی هم‌اکنون با یک‌سوم ظرفیت کار می‌کنند و اگر طرح تعویض لوازم خانگی بخوبی اجرا شود می‌تواند باعث افزایش تقاضا شده و از تمام ظرفیت تولید استفاده شود.
طحان‌پور: اگر چه در مورد تعویض لوازم خانگی فرسوده و پر مصرف صحبت شده اما در عمل مشخص نیست که این طرح را چگونه می‌خواهند اجرا کننددر عین حال نصب برچسب مصرف انرژی روی لوازم خانگی نیز از ابزارهایی است‌که می‌تواند گام مهمی‌ در جهت حقوق مصرف کننده باشد، چرا که ارائه اطلاعات اولیه در خصوص انرژی مصرفی وسایل خانگی که نشان‌دهنده رتبه انرژی است به مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا نسبت به مصرف انرژی وسیله مورد استفاده خود اطلاعات لازم را کسب نمایند که این مساله باعث بالارفتن کیفیت خرید می‌شود. در حال حاضر بیشتر تولیدکنندگان وسایل خانگی از نظر قانونی ملزم به نصب این برچسب روی وسایل خود می‌باشند. اطلاعات موجود در برچسب مصرف انرژی از یک طرف دارای اثرات مثبتی درخصوص حفاظت از محیط‌زیست بوده و از طرفی دیگر موجب ایجاد رقابت در بین تولیدکنندگان وسایل خانگی می‌شود تا باعث شود به مرور زمان وسایل پر بازده با مصرف انرژی کم جایگزین وسایل با مصرف انرژی بسیار زیاد شوند.
طحان‌پور در رابطه با نصب برچسب انرژی می‌گوید: نصب برچسب انرژی روی لوازم خانگی اجباری است و بعد از اجرای هدفمندی یارانه ها مردم خودشان تشخیص خواهند داد که با توجه به اطلاعات ارائه شده روی این برچسب‌ها چه کالایی را خریداری کنند.

استفاده از ظرفیت‌های خالی تولید
حبیب‌الله انصاری، دبیرکل انجمن صنایع گاز و لوازم خانگی نیز معتقد است، پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و با افزایش تقاضا برای خرید لوازم خانگی کم‌مصرف، قیمت این لوازم کاهش می‌یابد.

دبیرکل انجمن صنایع گاز و لوازم خانگی ایران، می‌افزاید: از این پس مصرف‌کنندگان در پی خرید لوازم خانگی با مصرف کم‌انرژی هستند. با این حساب تولیدکنندگان این‌گونه وسایل با بازار بزرگی مواجه خواهند بود.
حبیب‌الله انصاری ادامه داد: در عین حال، با بالا رفتن میزان تقاضا و استفاده کارخانجات از حداکثر ظرفیت تولید برای جوابگویی به تقاضای بازار، قیمت این‌گونه لوازم متناسب با میزان تقاضا با کاهش قیمت مواجه می‌شود.
وی اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها را فرصت خوبی برای بالا بردن ظرفیت تولید داخلی و صادرات می‌داند و اضافه می‌کند: تولیدکنندگان داخلی این توان را دارند که در صورت افزایش تقاضا برای تعویض لوازم خانگی پرمصرف با لوازم کم‌مصرف، جوابگوی این نیاز جدید علاوه بر نیاز فعلی نیز باشند.
وی با تاکید بر بازسازی برخی ماشین‌آلات تولیدی می‌گوید: بسیاری از ماشین‌آلات باید بازسازی شوند و ساختار تکنولوژیک آنها تغییر کند که نیاز به حمایت مالی دارند. وی خاطر نشان می‌کند: علاوه بر تامین اعتبار مورد نیاز باید، زمینه فنی و مهندسی از قبیل نیروی متخصص، آزمایشگاه و واحد تحقیق و توسعه و به طور کلی قدرت مدیریتی واحدهای تولیدی نیز آمادگی لازم را جهت بازسازی و نوسازی ماشین‌آلات داشته باشد.
به گفته مسوولان وزارت صنایع قرار است همزمان با اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها، ‌طرح تعویض لوازم خانگی فرسوده در کشور اجرا شود و 5 قلم لوازم خانگی از جمله یخچال، وسایل سرمایشی و گرمایشی، تلویزیون، ماشین لباسشویی و جاروبرقی در فهرست کالاهای تعویضی منظور شده است. براساس این طرح قرار است به تولیدکنندگان لوازم خانگی کم‌مصرف، تسهیلاتی از جمله وام ارزی برای تهیه مواد اولیه، وام سرمایه در گردش اعطا شود. هر چند به گفته مسوولان در این طرح سامانه‌ای برای مراجعه مصرف‌کننده برای انتخاب نوع محصول و تولیدکننده آن جهت انجام سفارش در نظر گرفته شده است، اما مردم می‌گویند هنوز نتوانستند آدرسی از این سامانه بیابند‌ و هنوز مشخص نیست آیا برای تشویق مردم برای تعویض لوازم خانگی جهت افزایش قدرت خرید آنها فکری شده است یا خیر. با این تفاصیل معلوم نیست که آیا طرح تعویض لوازم خانگی می‌تواند در ابعاد وسیع، رنگ واقعیت به خود بگیرد یا صرفا یک بلوف شیرین برای مهار نگرانی ناشی از افزایش هزینه‌های انرژی خانوار است.

منبع: / روزنامه / جام جم ۱۳۸۹/۹/۲۷
نویسنده : سیما رادمنش