برای دومین هفته متوالی قیمت های نفت خام در بازارهای بین المللی کاهش یافت. به گونه ای که در هفته منتهی به دهم فوریه ۲۰۰۵، میانگین هفتگی قیمت سبد اوپک با کاهش ۷۷/۰ دلار در بشکه به سطح ۲۰/۴۰ دلار در بشکه تنزل یافت. هرچند قیمت سبد اوپک در دو هفته اخیر دچار کاهش شده است؛ اما میانگین قیمت های نفت از ابتدای سال ۲۰۰۵ تا دهم فوریه ۲۰۰۵ در سطح ۳۵/۴۰ دلار در بشکه قرار داشته است که در حدود ۶/۱۰ دلار در بشکه بیشتر از متوسط قیمت سبد اوپک در دوره مشابه در سال قبل است. بنابراین، حفظ قیمت ها در این سطح، امری بسیار مهم و پیچیده است.

در هفته گذشته اظهارات وزیر نفت کویت آقای «الصباح» بیش از هر عامل دیگری سبب کاهش قیمت های نفت خام شد. وزیر نفت کویت در هفته های اخیر به طور مکرر این نکته را مورد تاکید قرار داده است که اوپک قصد ندارد قبل از برگزاری اجلاس آتی اوپک در شانزدهم مارس 2005 در اصفهان، تولید خود را کاهش دهد و این در حالی است که اوپک در بیانیه خود که بعد از اجلاس 134 که در سی ام ژانویه 2005 برگزار شد، اعلام کرده بود که اوپک به دقت تحولات بازار نفت را زیرنظر خواهد داشت و چنانچه ضروری باشد وزیر نفت کویت بعد از مشورت با سایر وزیران نفت اوپک، اعلام خواهد کرد که اوپک تولید خود را کاهش خواهد داد. به این ترتیب، اظهارات وزیر نفت کویت که مسئولیت دبیر کلی این سازمان را نیز برعهده دارد، روحیه بازار را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر آن، مشتریان آسیایی کویت نیز اعلام کردند که این کشور در ماه مارس 2005 نیز به اندازه ماه فوریه به آنها نفت خام تحویل خواهد داد و قراردادهای خود را به طور کامل اجرا خواهد کرد.
از سوی دیگر وزیر نفت عربستان سعودی نیز اعلام کرد که تولید نفت خام عربستان در حال حاضر در سطح 9 میلیون بشکه در روز قرار دارد و تا ماه مارس 2005 نیز عربستان تولید نفت خام خود را در همین سطح حفظ خواهد کرد. مشتریان عمده نفت خام عربستان سعودی نیز اعلام کردند که در ماه مارس به اندازه ماه فوریه 2005 نفت خام تحویل خواهند گرفت. بعد از ملاقات وزیر نفت عربستان سعودی آقای النعیمی با آقای «سرگئی اوگانسیان» رئیس آژانس فدرال انرژی روسیه در ریاض، خبرگزاری رسمی عربستان اعلام کرد که هدف هر دو کشور ثبات بازار نفت و ثبات قیمت ها است تا قیمت ها دچار نوسان شدید نشوند و در سطحی تثبیت شوند که به نفع تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و صنعت نفت باشد و به رشد اقتصاد جهانی کمک کند. به این ترتیب، بازار نفت مطمئن شد که اوپک قصد ندارد، تولید خود را قبل از برگزاری اجلاس اصفهان کاهش دهد.
اخبار مربوط به عراق نیز توانست بازار نفت را تحت تاثیر قرار دهد. منابع خبری اعلام کردند که عراق به زودی صادرات خود را از طریق خط لوله شمال به بندر جیهان در ترکیه، از سرخواهد گرفت و عراق خود را آماده کرده است که صادرات خود را از طریق این خط لوله به 300 هزار بشکه در روز برساند و فروش این نفت خام نیز به صورت مزایده ماهانه انجام خواهد شد تا چنانچه وقفه ای در صورت اقدامات خرابکاران در روند صادرات نفت پیش آمد، فروش نفت خام متوقف نشود. توقف صادرات نفت خام کرکوک از طریق خط لوله شمال عراق به بندر جیهان در ترکیه از هیجدهم دسامبر 2004 به دلیل انفجار این خط لوله به وسیله خرابکاران، سبب شده است که عراق از درآمدی معادل 7 تا 8 میلیارد دلار محروم شود. هرچند که وزیر نفت عراق آقای ثمیر غضبان، خبر ازسرگیری صادرات شمال عراق را تکذیب کرد؛ اما تحلیل گران بازار نفت دلیل تکذیب این خبر را تمایل مقامات نفتی عراق به تحریک نکردن خرابکاران قلمداد کردند.
علاوه بر آنچه بیان شد، آمار منتشر شده درباره ذخیره سازی های تجاری نفت آمریکا نیز توانست به روند نزولی قیمت ها کمک کند. در واقع، آمار ذخیره سازی های نفتی تجاری آمریکا در فضایی منتشر شد که بازار تصور می کرد که اوج بحرانی فصل زمستان سپری شده است و خود را برای دوره آماده سازی ذخیره سازی ها به منظور ورود به فصل رانندگی آماده کند. بنابراین تمام توجه بازار به ذخیره سازی های تجاری بنزین معطوف شد. ذخیره سازی های تجاری بنزین نیز براساس آمار ارائه شده به وسیله اداره اطلاعات انرژی آمریکا در هفته منتهی به چهارم فوریه 500 هزار بشکه در روز افزایش یافته بود و به سطح 8/216 میلیون بشکه رسیده بود که 9 میلیون بشکه بیشتر از زمان مشابه در سال 2004 بود. هرچند که موسسه API از کاهش سطح ذخیره سازی های تجاری بنزین به میزان 230 هزار بشکه در هفته منتهی به چهارم فوریه خبر داده بود، اما از آن جایی که این موسسه نیز میزان ذخیره سازی های تجاری بنزین را 9/13 میلیون بشکه بالاتر از سال قبل برآورد کرده بود، کاهش ذخیره سازی های تجاری بنزین که به وسیله این موسسه اعلام شده بود، توجه بازار را به خود جلب نکرد.
علاوه بر آن، ارقام ذخیره سازی های میان تقطیر نیز براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی در هفته منتهی به چهارم فوریه 3 میلیون بشکه کاهش یافته بود و سطح آن با 6/115 میلیون بشکه رسیده بود که 7/5 میلیون بشکه کمتر از سال قبل بود. این کاهش نیز مورد توجه بازار نفت واقع نشد، زیرا بازار تصور می کرد که اوج فصل زمستان به هر ترتیب، درحال سپری شدن است به ویژه این که موسسه های پیش بینی کننده آب و هوا نیز اعلام کرده بودند که آب و هوای آمریکا و نیمکره شمالی در ماه ها فوریه و مارس گرم تر از معمول خواهد بود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) که از ادارات وزارت انرژی این کشور است برآورد خود را در مورد میزان تقاضای جهانی نفت، مورد تجدیدنظر نزولی قرار داد و آن را با 100 هزار بشکه در روز کاهش در سه ماهه دوم سال 2005، به سطح 7/82 میلیون بشکه در روز تقلیل داد و دلیل آن را تاثیرگذاری قیمت های بالای نفت و کاهش رشد تقاضای نفت در چین، اعلام کرد. انتشار این ارقام نیز توانست روند قیمت ها را تحت تاثیر قرار دهد و به مسیر نزولی آن کمک کند.
بورس بازان نیز در فضای بدبینانه ای که نسبت به قیمت ها به وجود آمده بود با کاهش خالص وضعیت خرید خود به میزان 3395 برگه در هفته منتهی به هشتم فوریه 2005، خالص وضعیت خرید خود را به سطح 27557 برگه (هر برگه معادل هزار بشکه) رساندند. حرکت محتاطانه بورس بازان در بازار بورس نایمکس تاثیر تفکرات رایج در بازار را بر قیمت های نفت آشکار ساخت. به این ترتیب، قیمت سبد اوپک تا روز نهم فوریه 2005 به پایین تر از مرز 40 دلار در بشکه کاهش یافت و رقم 94/39 دلار در بشکه را برای خود ثبت کرد.
به نظر می رسد، چنانچه روند نزولی قیمت های نفت خام با همان شدت ادامه پیدا می کرد، اوپک ناچار می شد که تولید خود را برای حمایت و تقویت قیمت ها، کاهش هد، اما عواملی در بازار اتفاق افتاد که روند نزولی قیمت ها را متوقف ساخت.
از یک سو موسسه خصوصی پیش بینی کننده آب و هوا درآمریکا به نام Earthsat اعلام کرد که به زودی آب و هوای آمریکا سرد خواهد شد و این سرما تا ماه مارس نیز ادامه خواهد یافت و از سوی دیگر تغییرات جوی نیز همین وضعیت را تایید می کرد، موسسه هواشناسی (METEORLOGIX) نیز اعلام کرد که آب و هوا در هفته آینده سردتر از معمول خواهد بود. در واقع این اظهارات کاملا مخالف اظهارات پیشین موسسه خدمات ملی آب و هوای آمریکا بود که آب و هوای گرم تر از معمول را در آمریکا و نیمکره شمالی پیش بینی کرده بود. انتشار پیش بینی های جدید درباره اوضاع آب و هوای زمستان توانست توجه بازار را به خود جلب کند.
علاوه بر آن، آژانس بین المللی انرژی (IEA) که از منافع مصرف کنندگان حمایت می کند، آخرین گزارش خود را درباره تحولات بازار نفت منتشر کرد، آژانس بین المللی انرژی در این گزارش، برآورد خود از تقاضای روزانه نفت را برای سال 2005 ، نزدیک به 100 هزار بشکه بیش از پیش بینی قبلی و عرضه روزانه نفت کشورهای غیر اوپک را در سال 2005 به میزان 200 هزار بشکه کمتر از برآوردهای قبلی نشان اعلام کرد. به این ترتیب، تقاضا برای نفت اوپک در سال 2005 به میزان 300 هزار بشکه در روز افزایش یافته بود. آژانس بین المللی انرژی افزایش 300 هزار بشکه در روز تقاضای نفت اوپک را به گونه ای در فصل های چهارگانه سال 2005 توزیع کرده بود که در سه ماهه اول سال 2005 تقاضا برای نفت اوپک به میزان 400 هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح 1/29 میلیون بشکه در روز برآورد کرده بود، آمار تولید اوپک در ماه ژانویه 2005 نیز که به وسیله این موسسه منتشر شده بود، نشان می داد که تولید اوپک در ماه ژانویه به سطح 8/28 میلیون بشکه تنزل یافته است و در حقیقت برای اولین مرتبه در دو سال گذشته در سطحی کمتر از میزان تقاضای نفت اوپک قرار گرفته است. این ارقام سبب تقویت قیمت های نفت خام شد. به ویژه این که ارقام منتشر شده از سوی آژانس بین المللی انرژی نشان می داد که تقاضای نفت اوپک در سه ماهه دوم 2005، 200 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. آژانس بین المللی انرژی درگزارش خود اعلام کرده بود که هرچند در سه ماهه دوم، تقاضای جهانی نفت خام کاهش می یابد، اما اوپک نباید از این موضوع نگران شود، زیرا خوراک پالایشگاه ها به همان میزان کاهش پیدا نخواهد کرد و تقاضای نفت خام اوپک نیز کاهش نخواهد یافت. این ارقام نشان می دادکه تقاضا برای نفت اوپک در سه ماهه سوم نیز به میزان 200 هزار بشکه در روز و در سه ماهه چهارم سال 2005 به میزان 300 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. انتشار این ارقام توانست در کنار اخبار مربوط به اقدامات خرابکاران در خط لوله صادراتی شمال عراق سبب توقف روند نزولی قیمت ها شود و حتی سبب شود که قیمت سبد اوپک دوباره بتواند مرز 40 دلار در بشکه را پشت سر بگذارد و در تاریخ چهاردهم فوریه 2005 به سطح 44/41 دلار در بشکه صعود کند.
به هر حال، به نظر می رسد که آژانس بین المللی انرژی، برآوردهای خود را از عرضه و تقاضای نفت به ترتیبی، تهیه کرده است که در کوتاه مدت سبب افزایش قیمت های نفت خام شود و به رغم هدف اصلی این سازمان که کنترل و تعدیل قیمت های نفت خام است، جلوی کاهش بیشتر قیمت ها را سد کند تا به این روش، کشورهای عضو اوپک در موقعیتی قرار بگیرند که امکان کاهش تولید قبل از اجلاس اصفهان و یا در اجلاس اصفهان برایشان فراهم نیاید.

منبع: / خبرگزاری / شانا