طی یک دهه گذشته، ابرقدرت نظامی- اقتصادی چین، گوی رقابت را در همکاری با شرکتهای دولتی، شبه دولتی و خصوصی ایران در بخش نفت و گاز نسبت به سایر شرکتهای اروپایی و امریکایی ربوده است. با شروع دور جدید برنامه های توسعه فازهای باقیمانده در پارس جنوبی در میادین مشترک نفت وگاز، فصل جدید تعامل، همکاری و مشارکت با شرکتهای دولتی و خصوصی چینی از ابتدای سال 1389گشوده شده است؛ اضافه کنید به این چارچوب، ایفای نقش جدید اپراتوری و عامل اجرایی چین در پروژه بزرگ نفتی منطقه آزادگان جنوبی توسط شرکت دولتی CNPCI چین، به این ترتیب و در یک جمع بندی می توان گفت که با خاتمه یافتن جنگ تحمیلی، تعامل با چین در چهار سطح توسعه یافته است: 1-حوزه سیاست خارجی به ویژه تعاملات مربوط به انرژی هسته ای، 2-حوزه فناوریهای نظامی و هوا- فضا؛ 3-حوزه بازرگانی و تامین کالاهای مصرفی و واسطه ای در صنایع و مصرف کنندگان نهایی؛ 4-حوزه نفت وگاز.
با اطمینان می توان اظهار داشت که در سطوح یک و دو، این تعامل به خوبی مدیریت شده است اما در سطوح سه و چهار، به ویژه سطح سه، نیاز به بازنگری در برنامه های اجرایی همچنین تدوین راهبردهای هوشمندانه تر، به خوبی احساس می شود سطح سه به طور مستقیم مربوط به این یادداشت نمی شود اما حداقل در این راستا می توان گفت که تعامل با چین، به سطح مطلوب نخواهد رسید مگر اینکه در حوزه تامین کالاهای مصرفی و واسطه ای در صنایع و مصرف کنندگان نهایی، دولت چارچوب ساماندهی شده و یکپارچه ای را تعریف و با هوشمندی و اقتدار آن را نظارت و اجراء کند. در خصوص سطح چهار، به مقتضای اختصارنویسی در نگارش یادداشت، 3راهکار طرح می شود: 1-تعیین مرکزی در سطوح عالی دولت جهت مدیریت یکپارچه تعامل با چین با تاکید بر بخش نفت و گاز، 2-تربیت و تعیین گروه مذاکره کنندگان ویژ برای تعامل با شرکتهای دولتی و خصوصی چینی؛ چینی ها با هوش و بسیار فرصت طلب هستند و در فرآیند رسیدن به توافق و قرارداد با آنها، کار و تلاش مضاعفی نیاز است. 3-عدم اکتفاء به برخی بندهای مندرج در قراردادهای جاری جهت آموزش نیروهای ایرانی و استفاده از فناوریهای چینی، با تعیین مرکزی در وزارت نفت برای مدیریت عالی تعامل با چین در سطح شرکتهای دولتی، شبه دولتی و خصوصی با هدف بومی سازی فناوریها و تولید قطعات با تاکید بر توسعه طرحها در پارس جنوبی.
فراموش نکنیم که در رقابت چین با آمریکا و انگلیس، تعمیق و گسترش حضور بخشهای دولتی و غیردولتی چین در صنعت بزرگ نفت وگاز ایران در کنار عراق، علاوه بر جاذبه های مربوط به قراردادهای پرمنفعت، ابعاد راهبردی و امنیت ملی برای چین دارد که چینی ها حاضر نخواهند بود که چنین جایگاه مهمی را برای معامله با امریکا و انگلیس و حتی روسیه از دست بدهند.

منبع: / روزنامه / کیهان ۱۳۹۰/۳/۸
نویسنده : بهروز پورسینا