روزنامه شرق، سه شنبه ۹ دی ۱۳۸۲ - ۶ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۳۰ دسامبر ۲۰۰۳

ترجمه نازنین زاغری:وقوع زلزله های پی در پی در کشور ژاپن، دولت این کشور را بر آن داشت طی برنامه  ریزی های دقیق و منطقی، از بروز خسارات مالی و جانی بیش از حد درجریان وقوع این بلای طبیعی، تا حد ممکن جلوگیری کند. فاجعه زلزله «هانشین آواجی» که در ۱۷ ژانویه ۱۹۹۴ در شهر «کوبه» ژاپن به وقوع پیوست، ۴۵۰۰ نفر کشته و ۱۵ هزار زخمی و مجروح بر جای گذاشت. قسمت اعظم کشته شدگان و مجروحان این شهر یک میلیون نفری را افراد مسن و ساکنین فقیر نشین شهر تشکیل می دادند. طی وقوع این زلزله ۶۷ هزار منزل مسکونی و ساختمان غیرمسکونی به کلی ویران شده و دیگر بناهای این شهر نیز آسیب های بسیار زیادی را متحمل شدند. قطع آب و برق شهر «کوبه» و میسر نبودن امکان نقل و انتقال بیماران و مجروحان به مراکز امدادرسانی، شرایط بسیار وخیمی را برای زلزله زدگان این فاجعه عظیم ایجاد کرده بود.

زلزله «هانشین آواجی»، سبب شد دولت ژاپن از مشکلات موجود در ساختار شهری و ساختمان سازی این کشور بیش از پیش آگاه شود و به منظور جبران خسارات وارده، و جلوگیری از حادثه ای مشابه، تدابیر امنیتی جدیدی بیندیشد. نبود دانش کارآمد میان سازمان های شهری و هماهنگی ارگان وابسته به شهرداری و سازمان خدمت رسانی در مواقع اضطراری، رسیدگی به امور زلزله زدگان و آسیب دیدگان بیش از حد به تاخیر افتاد. کمک های مردمی و نیروهای انسانی تنها یاری رسانان به آسیب دیدگان این فاجعه در ساعات اولیه رویداد بودند.

اگر چه حمایت های مالی دولت نیز شامل حال زلزله زدگان شد، اما دیگر زمان موعود به سر آمده بود و این امر نیز بر عدم قانونمند بودن فعالیت های دولت افزود.یک سال بعد، در ژوئن سال ۱۹۹۵، انجمن یکپارچه و متحدی از سوی دولت ژاپن به منظور حمایت از جان و مال ساکنین مناطق زلزله خیز ژاپن و پیشگیری از بروز خسارات جبران  ناپذیر تأسیس شد. هدف این سازمان، اجرای پروژه های بازسازی شهرهای زلزله زده و مناطقی که بر روی نقاط زلزله خیز ژاپن واقع شده اند در نظر گرفته شده بود.

دولت ژاپن در سال ۱۹۹۵ رسماً تصمیم گرفت شهرهای ویران شده از زلزله  را همراه با ساخت و سازهای جدیدی که از آن تاریخ به بعد صورت می گیرد به سیستم های ضدزلزله مجهز سازد و این در حقیقت جزو برنامه  های بلند مدت ژاپن محسوب می شد. ساخت متروهای زیرزمینی مجهز به شبکه های ایمنی ضد زلزله همراه با به کارگیری جدیدترین روش های ساختمان سازی به شیوه ای مدرن اما با استحکامی بسیار بالا در کشور ژاپن به اجرا درآمد.

در همین میان، مبلغی در حدود ۱۶ بیلیون دلار آمریکا برای بازسازی شهر «کوبه» پس از وقوع زلزله اختصاص داده شد. دولت ژاپن در ابتدای مسیر، طرح اجرایی خود را به بخش هایی کاملاً مجزا تفکیک کرد. اولین قدم، آموزش خدمات اضطراری در حین وقوع زلزله در مدارس ژاپن و ایجاد ۱۰ هزار پایگاه آموزشی در مدارس این کشور بود. مرحله دوم، برگزاری ارکان های DWC در ۱۸۷ منطقه از شهر ژاپن بود. این ارگان ها، موظفند نظرات مردم را همراه با انتظاراتی که از دولت دارند با مسئولین ذی ربط در میان گذاشته، طرح های پیشگیری از وقوع زلزله را در سطح کشور به اجرا درآورند. سازماندهی زندگی های شهری، ساخت وساز ساختمان های ضدزلزله با به کارگیری اصول کارشناسی قابل قبول در این زمینه در سطح دنیا، همچنین طرح اشتغالزایی مددکاران و امدادگران همراه با ایجاد خدمات درمانی رایگان برای خانواده های کم درآمد و بازنشستگان، از دیگر وظایف این ارگان هاست که مرحله سوم از طرح اصلی یادشده کشور ژاپن را نیز دربرمی گیرد.

۵ سال پس از وقوع زلزله، ۱۴۹ هزار منزل مسکونی در شهر «کوبه» نوسازی و یا بازسازی شدند. از آنجا که هزینه ساخت وساز منازل مسکونی بر عهده خود شهروندان بود، دولت به منظور جبران این هزینه ها، تسهیلات ویژه ای را در زمینه اشتغالزایی و افزایش درآمدها در اختیار ساکنان شهرهای زلزله دیده قرارداد.

در سال ۱۹۹۵، مقامات محلی ژاپن، خواستار تصویب طرح حمایت مالی دولت از خانواده های خسارت دیده در جریان زلزله های ژاپن شدند. با تصویب لایحه فوق ،  زلزله زدگان شهر «کوبه» نیز تامیزان ۷۰ درصد از پشتیبانی مالی دولت برخوردار شدند و قرار شد قانون جدید، تمامی زلزله زدگان این کشور را از تاریخ تصویب به بعد،  تحت پوشش خود قرار دهد.

برنامه دیگر دولت ژاپن، بهره برداری از فضاهای باز و بلااستفاده کشور ژاپن و اسکان ساکنان در این مناطق بود. به گفته مسئولان سازمان زلزله شناسی این کشور، شهرهای بزرگ دنیا در کنار منابع آب طبیعی شکل می گیرند، یعنی درست جایی که گسل های زلزله خیز زمین از آن جا عبور می کنند.

از این رو، وقوع هر زلزله ای، جان بسیاری از انسان های ساکن این مناطق را به مخاطره می اندازد. کشور ژاپن به منظور جلوگیری از چنین رویدادی و به جهت پیشگیری از خسارات احتمالی زلزله های این کشور، جمعی از جمعیت ساکن در شهرهای بزرگ را با بهره برداری از مناطق بکر و دست نخورده، به قسمت های کم زلزله خیز این کشور انتقال داد.از سوی دیگر برگزاری دوره های آموزشی خدمات امدادرسانی به زلزله زدگان و تبدیل این موضوع به بحثی روان شناختی در دانشگاه های این کشور و برپایی سمینارهایی در این زمینه،  از دیگر برنامه های این سازمان است. در برخی از دانشگاه های ژاپن، بررسی تجهیزات امدادرسانی و سیستم های اطلاعاتی اضطراری پس از وقوع زلزله نیز، یک واحد آموزشی دانشگاهی محسوب می شود.

در حال حاضر، قریب به ۴۰ درصد از افراد مسن و بیش از نیمی از جمعیت جوان کشور ژاپن، سالانه در گردهمایی های زلزله شناسی و پیشگیری از زلزله شرکت می کنند.

کشور ژاپن، به رغم وجود زلزله های پی درپی که هر لحظه احتمال وقوع آن در هر نقطه از خاک این کشور وجود دارد، توانسته است با این بلای طبیعی به میزان بسیار زیادی کنار آید. به کارگیری تکنولوژی جدید در زمینه زلزله شناسی و کنترل لحظه به لحظه حرکات درونی زمین و درپی آن، استفاده از تجهیزات پیشرفته و منظم امدادرسانی به آسیب دیدگان زلزله، کشور ژاپن را به این موقعیت چشمگیر، رسانیده است.

منبع: ICLEI