تجارت الکترونیک یا توطئه هرمیاخیرا شاهد فعالیت های گسترده بخش فرهنگی توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) در رسانه های گروهی بودیم. آنها که در پی تحمل ضربات شدید ناشی از برخورد مراجع قضایی و پلیسی ، عدم توانایی در ثبت نمایندگی شرکت و افشای ماهیت فعالیتهایشان در سایت های اینترنتی و مطبوعات دلسوز و خیر، تا اندازه زیادی مخاطبان خود را از دست داده اند و حاضر به چشم پوشی از طعمه های چند میلیون نفری ایران نیستند، با پرداخت پولهای کلان مقالات سفارشی تهیه نموده و با تطمیع یا تهدید برخی نشریات ،تبلیغات گسترده ای را در ستایش و تعریف و تمجید از توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) آغاز کرده اند. اهمیت این کار برای آنان به حدی بوده است که حتی از تهدید و تطمیع نیز فرو گذاری نکرده اند.
برای نمونه در پی درج مطلبی علیه توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) در یکی از روزنامه ها ، آنان به دفتر روزنامه مراجعه و با تهدید به طرح دعوی تقاضای انتشار مقاله ای در تمجید از توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) مینمایند و چون موفقیتی حاصل نمیشود حاضر میشوند در مقابل چاپ مقاله تعداد بسیار زیادی از تیراژ روزنامه را به سه برابر قیمت تک فروشی خریداری نمایند. که مسئول شرافتمند روزنامه پیشنهاد آنان را رد میکند.
در مقالات منتشره از جانب عوامل فرهنگی توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) مخالفان و منتقدان این شیوه شوم به مخالفت با تجارت الکترونیک متهم شده اند. نویسندگان مقالات از روشهای مختلف سفسطه و مغالطه برای گرفتن نتیجه مورد نظر خود استفاده نموده اند.
بیان صفات و خصوصیات مثبت و امتیازات تجارت الکترونیک ، که جزو بدیهیات میباشد، و منتسب نمودن همان صفات و خصوصیات مثبت و امتیازات به توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) و متهم نمودن منتقدین توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) به مخالفت با تجارت الکترونیک شیوه مورد استفاده در نگارش مقالات بوده است.
آنان به تفضیل درباره تجارت الکترونیک و مزایای آن سخن گفته اند و ما نیازی به تکرار مکررات نمی بینیم
در این مقاله صرفا به بررسی ماهیت توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای) و دلایل غیر قانونی و مجرمانه بودن فعالیتهای مرتبط با آن در ایران میپردازیم.
● ماهیت توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای)
بازاریابی شبکه ای در سال ۱۹۲۱ توسط یک کلاهبردار آمریکایی بنام پونزی ابداع گردید و در محافل آکادمیک اقتصادی آن زمان به طرح پونزی یا توطئه هرمی مشهور گشت و در حوزه رشته بازاریابی با عنوان بازاریابی چند لایه از آن نام برده شد. طرفداران بازاریابی چند لایه معتقد بودند که این شیوه آرزوی دیرینه ارتباط بدون واسطه تولید کننده با مصرف کننده را تا حدودی برآورده کرده است .اما چندی نگذشت که تعدادی سودجو با استفاده از این روش اقدام به کلاهبرداری های کلان کردند و این شیوه مطرود گردید. اما با پیدایش شبکه های بین المللی مثل اینترنت مجرمان یقه سفید و کلاهبرداران حرفه ای در سطحی گسترده تر اقدامات خود را از سر گرفتند و شیوه مذکور به کلاهبرداری شبکه ای معروف گردید . دولت آمریکا برای مقابله با این وقابع قانونی تصویب کرد و بهره گیری غیر اخلاقی از این شیوه را ممنوع ساخت.
پرونده های زیادی در این خصوص در آنجا مطرح گردیده است.برای نمونه در ۲۲ مارس سال ۲۰۰۰ در کلیولند در شمالی ترین ناحیه اوهایو ، کیفر خواستی بر علیه ۴ نفر به اتهام بازاریابی شبکه ای صادر شد که منجر به محکومیت آنان به حبس گردید. آنها ۳۶ میلیون دلار از مردم دریافت نموده بودند.
برای روشن شدن ماهیت تجارت شبکه ای یا تو طئه هرمی به تجزیه و تحلیل این پدیده خوا هیم پرداخت. فرض کنید شرکتی پیدا کرده اید که از طریق بازار یابی شبکه ای اقدام به فروش شیر می کند .همچنین فرض کنید که هر فرد به طور میانگین ماهانه ۰۰۰/۱۰ تومان شیر میخرد ,اگر شرکت مذکور به ازای یافتن هر مشتری ۵% به شما پورسانت دهد ,و اگر این کار را تا ۷ طبقه از مشتریان ادامه دهد ,فکر می کنید در صورتی که بتوانید ۵مشتری سخت کوش شیر پیدا کنید که هر کدام بتوانند ۵ مشتری سخت کوش دیگر پیدا کنند که هر کدام ...
● چه اتفاقی خواهد افتاد؟
- رده۱= ۵ نفر =۰۰۰/۵۰تومان فروش =۵۰۰/۲ تومان پور سانت
- رده ۲=۲۵نفر=۰۰۰/۲۵۰ تومان فروش=۵۰۰/۱۲تومان پورسانت
- رده۳=۱۲۵نفر =۰۰۰/۱۲۵۰تومان فروش=۵۰۰/۶۲ تومان پورسانت
- رده۴=۶۲۵۴نفر =۰۰۰/۲۵۰/۶ تومان فروش =۵۰۰/۳۱۲ تومان پورسانت
- رده ۵=۳۱۲۵نفر=۰۰۰/۲۵۰/۳۱تومان فروش =۵۰۰/۵۶۲/۱تومان پورسانت
- رده۶=۱۵۶۲۵نفر=۰۰۰/۲۵۰/۱۵۶تومان فروش=۵۰۰/۸۱۲/۷تومان پورسانت
- رده ۷= ۷۸۱۲۵نفر= ۰۰۰/۲۵۰/ ۷۸۱تومان فروش=۵۰۰/۰۶۲/۳۹تومان پورسانت
پس اگر هر نفر بتواند ۵نفر دیگر را جذب کند و اگر هر یک بطور میانگین۰۰۰/۱۰تومان در ماه خرید کند ,شما ماهانه بیش از ۴۵میلیون تومان در آمد خواهید داشت. اما صبر کنید موضوع به این سادگی نیست. متاسفانه پیدا کردن بیش از ۰۰۰/۹۰ مشتری ان هم از نوع سخت کوش ان هم توسط یک نفر خیال باطلی بیش نیست. علیرغم آنچه تصور میشود یافتن ۵ نفر مشتری سخت کوش که آنها هم حاضر باشند هر یک ۵ مشتری دیگر پیدا کنند نه تنها کار ساده ای نیست ,بلکه تقریبا غیر ممکن است .در هرمی که شما میخواهید بسازید ,اگر خیلی خوش شانس باشید ممکن است یک یا دو آدم سخت کوش مثل خودتان پیدا شود که لزوما در عرض هم نبوده و به این ترتیب هرم شما اگر به هیچ بدل نشود به نخ باریکی تبدیل خواهد شد . برای نمونه یکی از ISP های تهران در سایت اینترنتی خود دارای بخشی تحت عنوان فروش جادویی میباشد و مدعی شده است که " بدون قرعه کشی ۳۰۰ میلیون تومان جایزه" به خریداران کارت اینترنت این شرکت اعطا خواهد کرد.
این شرکت میگوید اگر شما بتوانید ۴ کارت ۱۰ ساعته بفروشید یک کارت جایزه خواهید گرفت. اگر هر کدام از مشتریان شما ۴ کارت بفروشند هیچ سودی عاید شما نمی شود اما اگر هر یک از این ۱۶مشتری بتوانند ۴ کارت آن هم به طور متقارن و منظم بفروشند شما یک کارت جایزه خواهید گرفت و کل جوایز اعطایی به شرح زیر خواهد بود:
ظاهرا ادعای مذکور خیلی وسوسه انگیز است اما با اندکی تامل متوجه خواهید شد که برای دریافت اولین جایزه نقدی یعنی ۰۰۰/۱۳۵تومان شما باید دقیقا۵۴۶۰ نفر ان هم به طور کاملا متقارن و منظم مشتری داشته باشید . همانطور که متوجه شده اید مسیو لین شرکت مذکور حتی قصد پرداخت مبلغ نا چیز۰۰۰/۱۳۵ تومان را به هیچ کس ندارند چه رسد به جایزه ۳۰۰ میلیون تومانی که بیش از یک میلیارد مشتری (۴به توان ۱۵)ان هم از نوع کاملا منظم و متقارن احتیاج دارد .
● خصوصیات توطئه هرمی(بازاریابی شبکه ای)
آنان برای دستیابی به اهدافشان به راههای فریبنده ای متوسل گشته اند و برای اغفال یا اغوای مردم شگردهای گوناگونی را به کار میگیرند.
برای نمونه یکی از همین موسسات مالی مجازی بنام پریم بانک که از طریق بازاریابی شبکه ای(Network Marketting) فعالیت مینماید و ایرانیان را دعوت به سرمایه گذاری و بازاریابی میکند.از شگردهای زیر استفاده می نماید:
۱) انتخاب نامی مشابه با نام پریم بانک اصلی که یکی از معتبرترین موسسات اعتباری آمریکا است و از شهرت بسیاری برخوردار است، برای موسسه خودشان و استفاده از سابقه طولانی موسسه مذکور در تبلیغاتشان میباشد. در حالیکه از ثبت شرکت پریم بانک قلابی بیش از ۸ ماه نمیگذرد.
۲) ثبت شرکت در انگلیس مجازی و استفاده از خدمات دفتر مجازی، که کار کم هزینه و پیش و پا افتاده ای است.
۳) افتتاح حساب در یکی از بانکهای ایرانی کیش و جعل و سوء استفاده از آرم با نک ملی و استفاده غیر مجاز از آرم سیستم بانکی سیبا.
۴) ادعای پرداخت درصدی از درآمد موسسه به آوارگان فلسطینی وبه این ترتیب سوء استفاده از احساسات و علاقه مردم مسلمان ایران به فلسطینیان .
۵) طرح شایعه ارتباط شرکت با فرزندان یکی از مقامات عالی رتبه کشور
۶) پرداخت مبالغی پول به عنوان پورسانت به سرمایه گذاران
۷) تبلیغات وسیع و گسترده که هزینه آن از محل پولهای سرمایه گذاران تامین میگردد.
همان شگرد در باره شرکت کیمبرلی سو لاتیر نیز صادق است. این شرکت برای جلب اطمینان مردم ادعا میکند که اعتبار و شهرت این کارخانه به حدی است که پلیس IGI(پلیس جواهر شناسی) مقر اصلی خود را در کنار این کارخانه بنا نهاده است و پلیس بین المللی بر آن نظارت دارد.این شرکت از نظر تضمین و اعتبار توسط بانک بزرگ و عظیم( PNC American Bank)مورد پشتیبانی و حمایت قرار دارد.و الیزابت دوم انگلستان از جمله افرادی است که به صورت مستقیم پشتیبان و حامی کیمبرلی سو لاتیر است .
سئوال این است که چرا شرکتی با این اعتبار و عظمت نتوانسته است شعبه یا نمایندگی خود را در ایران به ثبت برساند و بطور قانونی به فعالیت بپردازد.؟ چون تمامی ادعاهایشان کذب است و آنان نتوانسته اند حتی یک مورد آن یعنی مورد تائید. اینترپول بودن را به اثبات برسانند و مدرک قابل قبولی به مرجع ثبت شرکتهای کیش در این مورد ارائه کنند.
● دلایل غیرقانونی بودن فعالیت های شرکت های بازاریابی شبکه ای خارجی در ایران
۱) شرکت کیمبرلی سو لاتیر، پریم بانک، گلد کوئیست و ...... یک شرکت خارجی است و مطابق ماده ۳ قانون ثبت شرکتها هر شرکت خارجی برای اینکه بتواند در ایران به فعالیت تجاری، صنعتی و مالی بپردازد باید در مملکت اصلی خود شرکت قانونی شناخته شده و در اداره ثبت شرکتها ی تهران به ثبت رسیده باشد. صرفنظر از تردید هایی که در باره قانونی بودن شرکت های بازاریابی شبکه ای خارجی مذکور در کشورهای متبوعشان وجود دارد، شرکت های مذ کور در ایران به ثبت نرسیده اند و اقدام انان برای ثبت شرکت در منطقه ازاد تجا ری کیش عقیم مانده و مسئولین مربوطه از ثبت ان به دلیل غیر قانونی بو دن فعالیتهای شرکت ممانعت به عمل اورده اند با این وجود عوامل داخلی شرکت کیمبرلی هنوز نیز به فعالیت هایشان در داخل کشور ادامه میدهند و اقدامات آنان برابر مواد ۵و۱۱ قانون ثبت شرکتها جرم محسوب میشود.
ماده ۵ قانون ثبت شرکتها بیان میدارد: اشخاص که به عنوان نمایندگی یا مدیریت شرکتهای خارجی د ر ایران اقدام به امور تجارتی یا صنعتی یا مالی کنند وشرکتشان را ثبت نماید به تقاضا ی دادستان به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهند شد و اگر تخلف ادامه یابد دولت از عملیات نماینده یا مدیر شعبه شرکت متخلف جلوگیری خواهد کرد.
همچنین در ماده ۱۱قانون ثبت شرکتها آمده است که نماینده هر شرکت خارجی یا مدیر شعبه آن که قبل از ثبت به سمت نمایندگی د ر ایران اقدام به عملیات تجاری یا صنعتی یا مالی کند مجرم شناخته شده و به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد.
۲) اقدام سر شاخه های باند تجارت شبکه ای شرکت های خارجی در ایران از بعد کلاهبرداری نیز قابل بررسی است .
مطابق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها و...یا به داشتن اموال و اختیارات واهی بفریبد....و از این طریق مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب میشود واگر جرم با استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسایل ارتباط جمعی ورسانه ها یا انتشار آگهی صورت گرفته باشد مجازات شدیدتری در انتظار مرتکب خواهد بود .
با عنایت به عدم ثبت شرکت کیمبرلی ... در ایران و عدم تعلق الماس خیالی به سر شاخه های ایرانی و فعالیت آنان از طریق رسانه های گروهی مثل روزنامه ها و انتشار اگهی ارتکاب کلاهبرداری از جانب آنان محرز است و مقامات پلیسی وقضایی کشور باید سریعانسبت به برخورد قاطع با این موضوع اقدام نمایند.البته برخی اقدامات پراکنده اما موثر در برخی از شهرها مثل اصفهان با سر شاخه ها به عمل امده است اما بر خورد با این باند کلاهبردار باید در سطح کشور و به صورت هماهنگ صورت پذیرد.
۳) اگر به خاطر داشته باشید اواخر سال گذشته سایت اینترنتی شرکت کیمبرلی یعنی(www.my۷diamonds.com) هک شده و اطلاعات مربوط به یکی از سر شاخه های اصلی شرکت بنام عظیمی در معرض دید بازدید کنندگان سایت ای تی ایران قرار گرفت با اندکی مداقه در اطلاعات مذکور میتوان دریافت که حدود یکصد هزار نفر ایرانی زیر شاخه وی میباشند .اگر هرکدام از آنان تنها ۰۰۰/۵۰تومان به حساب شرکت مذکور واریز کرده باشند مبلغی معادل ۵میلیارد تومان از سرمایه ایرانیان از حسابهای قرض الحسنه و... خارج شده و به جیب خارجیان سرازیر گردیده و در صورت عمل کردن شرکت و عوامل آن به وعده و وعیدهایشان تنها ۱۰% از مبلغ مذکور آن هم در غالب الماس یا طلای بی کیفیت به کشور باز گشته است اگر تنها ۱۰ نفر از این سر شاخه ها با این حجم عظیم زیر مجموعه در کشور ما عملیات موفقی داشته باشند ۵۰میلیارد تومان پول وسرمایه کشور بی سرو صدا به خارج منتقل گردیده است .
پاسخ هزاران تن از قربانیان این تجارت شوم را که اقدام به شکایت از یکدیگر در مراجع قضایی و پلیسی نمود ه اند چگونه و چه کسانی باید بدهند؟چرا باید بیت المال را صرف رسیدگی به پرونده هایی که در اثر اقدامات غیر قانونی عوامل شرکتهای خارجی تشکیل شده اند نمود ؟ بند ه ماده ۱ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور بیان می دارد که :
وصول وجوه کلان به صورت قبول سپرده اشخاص حقیقی یا حقوقی تحت عنوان مضاربه و نظایر آن که موجب حیف و میل اموال مردم یا اخلال در نظام اقتصادی کشور شود جرم محسوب میگردد و مرتکب به مجازات حبس از۵ تا۲۰سال محکوم خواهد شد .ایا اقدامات مذکور اخلال در نظام اقتصادی کشور محسوب نمیشود؟
۴) مطابق قانون ورود هر گونه طلاو سنگ های قیمتی به کشر ممنوع است و مرتکبین به مجازات قانونی محکوم خواهند شد .متولیان بازار یابی شبکه ای شرکت های خارجی بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و از طریق ایجاد باندهای قاچاق اقدام به وارد کردن طلا و الماس خریداری شده توسط قربانیانشان می نمایند و بدین ترتیب مرتکب جرم دیگری میگردند.
۵) اخیرا بر خی از روزنامه ها در مقابل خرید بخشی از روز نامه شان توسط سر شاخه های شرکت کیمبرلی به قیمت ۲یا ۳برابر، اقدام به انتشار مقالاتی در ستایش بازار یابی شبکه ای نموده اند. مطابق قانون نه تنها اقدام نویسندگان مقالات مذکور بلکه اقدام روزنامه ها و مجلات وکلا رسانه های گروهی در تبلیغ و ترویج بازاریابی شبکه ای برای شرکت های خارجی نظیر کیمبرلی و پریم بانک و... معاونت در جرایم فوق الذکر به شمار میرود .
برخی از سر شاخه های بازاریابی شبکه ای شرکت های خارجی پس از برخورد مقامات قضایی با موضوع ، اقدام به راه اندازی شرکتهای بازاریابی شبکه ای مشابه تحت عناوین npyramid به آدرس www.irdir.com/npyramid.asp و طرح جامع فروش سکه غدیر به آدرس www.alghadirgroup.com/amalkard.htm در داخل کشور نموده اند . این شرکتها یا فعالیتها از نظر اداره کل ثبت شرکتها غیر قابل ثبت و ممنوع اعلام گردیده است. این شرکتها یا فعالیتها از نظر اداره کل ثبت شرکتها غیر قابل ثبت و ممنوع اعلام گردیده است. و اقدامات مذکور جرم تلقی میشود. من به تمامی هموطنان عزیز توصیه میکنم از هر نوع سرمایه گذاری در این فعالیتهای مجرمانه خودداری نمایند.
منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات