این مقاله از دو فصل تشکیل شده است، در فصل اول درباره تکنولوژی آموزشی و اهمیت آن بحث شده و فصل دوم مربوط به علم و تکنولوژی و تاثیرات متقابل آن ها بر یکدیگر می باشد.

یکی از عواملی که برای مقابله با مسائل و مشکلات آموزشی در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است تکنولوژی آموزشی است. تکنولوژی آموزشی ابزار و روش هایی در اختیار دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار می دهد تا آن ها را برای غلبه بر مسایل و مشکلات آموزشی تجهیز کند.

تکنولوژی آموزشی مجموعه ی نظریه ها، روش ها و دستورالعمل هایی است که در طراحی، اجرا، ارزشیابی و حل مشکلات برنامه آموزشی به کارگرفته می شود. تکنولوژی آموزشی درمقام علمی کاربردی و تلفیقی خود را در چهارچوب هیچ دیدگاه و حتی هیچ یک از حیطه های خاص علوم محدود نمی داند، زیرا این ویژگی های علوم کاربردی است که از حاصل دست آوردهای سایر علوم برای هدف خاصی بهره جویند و همیشه بردامنه کاربرد و تاثیر خود بیفزایند.

اگر تکنولوژی به معنای «دانش ساخت» درنظر گرفته شود، می توان ادعا کرد که تکنولوژی نوعی خاص از علم است، چه این که علم به معنای مطلق آگاهی است و تکنولوژی عبارت از آگاهی های خاص است که اساس آن ارتقای رفاه مادی و اندیشه سهولت زیست معیشتی را تشکیل می دهد. گرچه ممکن است به صورت حاشیه ای در راستای زیست معنوی نیز به کارگرفته شود و یا این که از جمله آثار به کارگیری تکنولوژی ارتقای معنویات باشد.یعنی این که کاربرد تکنولوژی زمینه ی رشد معنوی انسان را فراهم آورد.

آموزش و پرورش اصیل و بنیادی در راه پیشگیری از وقوع یا گسترش این نوع مسایل باری سنگین بر دوش دارد و نقشی حیاتی بازی می کند. صنعتی شدن پدیده ای است غیر قابل اجتناب و چنانچه حساب شده عمل شود، می تواند فاقد معایب مذکور باشد و این امر بر عهده ی آموزش و پرورش است.

یکی از عواملی که برای توسعه علم در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است، تکنولوژی آموزشی است. تکنولوژی آموزشی ابزار و روش هایی در اختیار دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار می دهد که آنها را برای غلبه بر مسائل و مشکلات آموزشی تجهیز می کند.
تکنولوژی آموزشی در ایران همانند سایر کشورهای در حال توسعه، پیشرفتی نداشته است. بیشتر فعالیت های تکنولوژی آموزشی کشور ما در سال های گذشته، متوجه خرید و بکارگیری وسایل گران قیمت الکتریکی و الکترونیکی سمعی و بصری شده است. نمونه ای از این فعالیت ها در خرید و ایجاد تلویزیونهای آموزشی مدار بسته یا باز، و خرید سایر وسایل آموزشی دیگر مانند انواع پروژکتورها خلاصه می شود.
به امید است که با توجه مسئولان به این امر مهم زمینه پیشرفت سریع علم در کشور ما فراهم گردد.

تکنولوژی
واژه تکنولوژی مرکب است از واژه یونانی (Tcekne) و (logic) که فن شناسی ترجمه شده است.(tekne) در برابر (Arke)است.این تمام آن چیزهائی است که از قدیم در زندگی انسان وجود داشته است.درحالی که (Tekne) در زبان یونانی به معنی فن و هنر است. یعنی چیزهایی که از قدیم وجود نداشته و توسط بشر بر طبیعت افزوده شده است.1
به بیان دیگر، بشر در برابر محیط طبیعی، محیط فنی را به وجود آورد که مصنوع دست و مغز اوست. Loge از Logos آمده و معنی آن عقلی است که بر جهان و تکامل آن حاکم است.2
تکنولوژی یعنی شناخت راهها و روش های کار و عمل. 3
تکنولوژی عبارت است از دانش و مهارتهای لازم برای تولید کالا و خدمات که اصل قدرت فکری و شناخت انسان و ترکیب قوانین موجود طبیعت می باشد. 3
تکنولوژی هر ابزار یا روش، محصول، فرآیند، تجهیزات فیزیکی و یا روش های انجام یا ساخت است که به وسیله آن قابلیت های بشری توسعه می یابد.4
تکنولوژی عبارت است از مکانیزم، دانش یا فرآیندی که برای تبدیل ورودی ها و خروجی ها به منظور ارتقای قابلیت های افراد، گروههای کاری و سازمان ها به کار می رود.5
تکنولوژی مفهومی است که به وسیله آن محصولات و یا خدمات اعم از ملموس و غیر ملموس، در بازار، تولید و عرضه می گردند.6
تکنولوژی عبارت است از مجموعه ای از فرآیندهای فیزیکی، روش ها و فنون، ابزار و تجهیزات، ماشین آلات و مهارتهایی که توسط آنها کالایی ساخته می شود و یا خدماتی ارائه می گردد. 7

تکنولوژی آموزشی
یکی از عواملی که برای مقابله با مسائل و مشکلات آموزشی در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است تکنولوژی آموزشی است. تکنولوژی آموزشی ابزار و روش هایی در اختیار دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار می دهد که آنها را برای غلبه بر مسائل و مشکلات آموزشی تجهیز می کند. 8
تکنولوژی آموزشی بر رویکرد عملی در تدریس و یادگیری و بهره گیری از روشهای تکنولوژیکی و علمی مناسب و استفاده از یافته های روان شناسی، جامعه شناسی، زبان شناسی، دانش ارتباطات و سایر زمینه های وابسته، دلالت دارد. این دانش تلاش می کند تا اصول مدیریت هزینه - اثر بخشی و کارایی را مورد توجه قرار دهد و از منابع انسانی و غیر انسانی در آموزش استفاده کند.البته باید توجه داشت که تکنولوژی آموزشی به عنوان یک مفهوم، الزاماً دلالت بر استفاده ازماشین در آموزش نیست بلکه آنچه امروز از این مفهوم، استنباط می شود مشتمل بر توسعه، کاربرد و ارزشیابی سیستم ها، تکنیک ها و مواد کمک آموزشی در زمینه یادگیری است. 9
تکنولوژی آموزشی مجموعه روشها و استراتژی هایی است که با دیدی سیستمی به تجزیه و تحلیل برنامه های آموزشی می پردازد و پس از یافتن مشکلات و علل آن ها برای رفع موانع و حل معضلات راه حل ارائه می دهد. 10

در نتیجه آنچه تا کنون گذشت، تکنولوژی آموزشی مجموعه نظریه ها، روش ها و دستورالعمل هایی است که در طراحی، اجرا، ارزشیابی و حل مشکلات برنامه های آموزشی به کار گرفته می شود. تکنولوژی آموزشی در مقام علمی کاربردی و تلفیقی خود را در چهارچوب هیچ دیدگاه و حتی هیچ یک از حیطه های خاص علوم محدود نمی داند، زیرا این ویژگیهای علوم کاربردی است که از حاصل دست آوردهای سایر علوم برای هدف خاصی بهره جویند و همیشه بر دامنه کاربرد و تاثیر خود بیفزایند.11
جی آرگاس تکنولوژی آموزشی را ((طراحی سازمان یافته واستقرار یک سیستم فراگیری که از مزایای روش های نوین ارتباط جمعی، ابزار و وسایل بصری، سازمان بندی کلاس و روش های جدید تدریس بهره گیری می کند))، می داند. 12
جیمز براون تکنولوژی آموزشی را «طراحی، اجرا و ارزشیابی سیستماتیک تمامی فرآیند یادگیری و تدریس بر اساس هدفهای مشخص و نتایج تحقیقاتی در زمینه های یادگیری و ارتباط و همچنین به کارگیری مجموعه ای ازمنابع انسانی و غیر انسانی به منظور ایجاد آموزش موثر» می داند. و ریچموند تکنولوژی آموزشی را «به کاربستن سیستماتیک اطلاعات علمی در موقعیت یادگیری» می داند.13

مراحل تکوین تکنولوژی آموزشی
شاید انجام تعریفی دقیق در مورد تکنولوژی چندان مطلوب نباشد، زیرا بعضی ها معتقدند که این کودک هنوز به دنیا نیامده است، تا چه رسد به اینکه، سر و صدا داشته و یا به سن رشد رسیده باشد، با این حال عده زیادی معتقدند که تلاشهای آموزشی با صراحت هر چه بیشتر وجود دارد، و می توان تولد آن را سال 1945 م، یعنی سال انتشار اثر معروف اسکینر به نام «علم یادگیری وهنر تدریس»دانست. تولد تکنولوژی آموزشی را به سه گروه یا سه دوره تقسیم می کنند: 14

نخستین دوره: ما قبل تاریخ تکنولوژی آموزشی
یعنی تمام وقایعی که در این زمینه، پیش از نیمه اول سال 1950 اتفاق افتاده است.

دومین دوره: یا دوره کودکی این علم
که زمان انتشار اثر معروف اسکینر در سال 1945 می باشد که تا سال 66 ادامه پیدا می کند. این دوره عصر طلایی آموزش برنامه ای نام دارد و هنوز هم در این دوره واژه تکنولوژی آموزشی به گوش نمی خورد.

سومین دوره: (عصر حاضر)
که دوره تکامل این علم است و از سال 1966 آغاز شده و همچنان ادامه دارد و در همین دوره است که تکنولوژی آموزشی نتایج مطلوب خود را نشان داده است.

تکنولوژی آموزشی در ایران
تکنولوژی آموزشی در ایران همانند سایر کشورهای در حال توسعه، پیشرفتی نداشته است.بیشتر فعالیتهای تکنولوژی آموزشی کشور ما در سال های گذشته، متوجه خرید و بکارگیری وسایل گران قیمت الکتریکی و الکترونیکی سمعی و بصری شده است. نمونه ای از این فعالیتها در خرید و ایجاد تلویزیونهای آموزشی مدار بسته یا باز، و خرید سایر وسایل آموزشی دیگر مانند انواع پروژکتورها خلاصه می شود. 17
در گذشته در بعضی از مدارس ایران نسبت به ایجاد آزمایشگاههای علوم، شیمی، فیزیک و زیست شناسی اقداماتی به عمل آمد. اما این آزمایشگاهها به علل بی توجهی در فعالیتها و ارزشیابی از کار معلم و دانش آموز و کمبود وسایل آزمایشگاهی و مهارت کافی و عدم اعتقاد به کاربرد این مواد هنوز هم نا موفق باقی مانده است. درسال 1311 که مسئولیت تربیت دبیر کشور به دانشسرای عالی محول شد، برای نخستین بار دروسی از قبیل آموزش و پرورش و فلسفه آن، روانشناسی تربیتی در برنامه های تحصیلی دانشجویان گنجانده شد. 18
در سال 1341 اداره ای به نام اداره آموزش فعالیتهای هنری و سمعی و بصری به وجود آمد که بعداً به واحد مستقلی به نام دفتر آموزش سمعی و بصری تبدیل شد. توجه به اهمیت استفاده از فیلم های آموزشی در سطح جهانی، انگیزه ای بود که به پیروی از آن وزارت فرهنگ نسبت به تشکیل جشنواره های بین المللی اقدام کند.که از سال 1343 به بعد تعدادی از این جشنواره ها در ایران برگزار شده است. این فعالیتها همچنان ادامه داشت تا اینکه با ایجاد مراکز تربیت معلم در دانشکده های علوم تربیتی در ایران برنامه های درسی جدید تحت عنوان «وسایل کمک آموزشی» در خصوص معرفی نرم افزارها و سخت افزارها و امور سمعی و بصری برای دانشجویان در نظر گرفته شد، و بعد از آن بود که همگام با این تحول نیاز به خرید وسایل آموزشی از خارج افزون شد و مراکز آموزشی بدون مطالعه به این امر اقدام نمودند. 19
مشکلات روزافزون آموزشی، مسئولان تعلیم و تربیت مملکت را بر آن داشت تا برای نخستین بار در سال 1343 اقدام به تاسیس تلویزیون آموزشی کننده که در سال 1350 مقارن با تغییر نظام آموزشی کشور، کارخود را با پخش نوارهای درسی شروع کرد.تلویزیون آموزشی در سال 1352 فعالیت خود را با پخش دروس سالهای اول، دوم و سوم راهنمایی تحصیلی آغاز نموده ولی متاسفانه این سازمان علیرغم توفیقاتی که بدست آورد، به خاطر عدم تخصیص بودجه کافی برای ادامه فعالیتهای خود و مواجه شدن با مشکلات تعمیر و تعویض قطعات تلویزیونهای مدارس و مراکز خودش و همچنین رو به رویی با کار شکنی های سازمان تلویزیون عمومی کشور از ادامه کار خود بار ماند. اگر چه اکنون درحدی محدود در یکی از برنامه های سراسری تلویزیون (شبکه دوم) برخی مواد درسی بدون برنامه ریزی و ارزشیابی پخش می شود، ولی در حقیقت می توان گفت که «کشور ما در حال حاضر فاقد تلویزیون آموزشی است». 20
ازسال 1357 به بعد طبق مصوبات ستاد انقلاب فرهنگی، رشته تکنولوژی آموزشی درسطح کارشناسی در دانشکده های علوم تربیتی دانشگاههای تهران، اهواز، تبریز دایر شد و هدف کلی این بود که تکنولوژیستهای فارغ التحصیل بتوانند در کلیه مدارس کشور و یا در فعالیتهای برنامه ریزی درسی و آموزشی مشغول به کار شوند. در سالهای اخیر انتشار مجلات آموزشی و کمک آموزشی مانند مجلات رشد معلم همراه با رشد تکنولوژی، و فصلنامه تعلیم و تربیت، مجلات رشد تخصصی، ترجمه و تالیف کتابهای جنبی آموزشی، جمع آوری و نگهداری رسانه های ساخته شده توسط معلمان و دانش آموزان رونق یافته است.همچنین شرکت صنایع آموزشی اقدام به تولید برخی از وسایل آموزشی می نماید. 21
به علت فعالیتهای تکنولوژیستهای کشور، مسئولان تعلیم و تربیت به مفاهیم صحیح تکنولوژی آموزشی تاحد زیادی پی برده اند. به طوری که هم اکنون برخی از رشته های علوم انسانی (فوق لیسانس) درسی در زمینه تکنولوژی آموزشی دارند. اگر چه اخیراً در کشور ما فعالیتهای زیادی در زمینه های مختلف تکنولوژی آموزشی صورت گرفته است. 22
ولی هنوز برای اکثر مردم و حتی طبقه فرهنگی کشور مفهوم صحیح تکنولوژی آموزشی بطور کامل روشن نشده است، و این خود یکی از مشکلات عمده در راه رشد لازم و مورد نظر در امر آموزش صحیح می باشد.

اهمیت تکنولوژی آموزشی
شک نیست که امروزه بکارگیری تکنولوژی آموزشی پیشرفته کارایی و بازدهی تعلیم و تربیت را به مراتب افزایش داده و رنج و زحمت کار را بسیار ناچیز ساخته است.
تکنولوژی آموزشی به عنوان ابزار موثر، کار انتقال تجارب و یافته های علمی را تسهیل ساخته و بدون شکل شتاب روز افزون و غیر قابل انتظار بشر در علوم و فنون، خصوصاً در دهه های اخیر، مرهون شناخت و استفاده از متدهای جدید و شیوه های تازه و بکارگیری ابزارهای آموزشی مدرن می باشد. 23
باتوجه به هدفها و روشهایی که تکنولوژی آموزشی برای حل مشکلات آموزشی و افزایش کیفیت آموزشی در نظر گرفته است، دیگر نمی توان آن را مترادف با کاربرد وسایل و ابزارهای کمک آموزشی دانست، بلکه تکنولوژی آموزشی مفهومی بسیار گسترده را در بر می گیرد که می توان آن را «مجموعه روشها، تکنیکها و وسایلی دانست که برای تسهیل یادگیری و افزایش کیفیت آموزش طراحی و اجرا می شود».24

مفهوم علم
علم به معنای «کسب معلومات به صورت سیستماتیک وتنظیم یافته»، گرچه تعاریف بسیار زیادی می توان برای علم قائل شد. بعضی ها علم را به معنای «ایجاد خلاقیت»، برخی دیگر به معنای «یک نوع فعالیت فکری واجتماعی» وگروهی علم را یک «تحول فرهنگی» دانسته اند.25
مترادف کلمه علم در زبان انگلیسیScience است، این کلمه را برای اولین بار ویلیام وول در سال 1833 به کار برد.
علم در بستر پر فراز ونشیب تاریخ ودر آمیزش انسان با طبیعت واز تفکر انسان و پاسخگویی به نخستین چرا، چگونه وکجا، تولد یافته و در همین بستر روبه تکامل و توسعه نهاده و نیازهای روز افزون جامعه را پاسخ گفته است. در هر جامعه و در هر زمانی که به علم بهای بیشتری داده شده، ریشه های خرافه پرستی، توسعه نیافتگی و فقر خشکیده است، زیرا که هر سه عامل یاد شده ریشه در جهل دارند.26
تاریخ علم چنانچه به انباشته شدن تدریجی راه و رسم ها و تلطیف کمی روشهای عملی در مطالعه طبیعت محدود گردد، تنها علم عصر حاضر معتبر می شود و دستاوردهای علمی تمدنهای گذشته از نظر علم جدید می بایست مورد ارزیابی قرار گیرد. حال آنکه علم به عنوان فرآیند اجتماعی در تمدن ها و جوامع گوناگون وجود داشته است.27

مفاهیم توسعه
اصطلاح توسعه به معنای امروزی آن به طور فراگیر پس از جنگ جهانی دوم مطرح شده است. واژه توسعه در لغت به معنای خروج از «لفاف و پوشش» است. در قالب نظریه نوسازی، لفاف همان جامعه سنتی و فرهنگی و ارزشهای مربوط به آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از این مرحله سنتی خارج شوند.28
تمایل ملتها برای نیل به رفاه و آبادانی همراه حفظ هویّت و کرامت انسانی ریشه در تاریخ دارد.این امر در دهه های اخیر تحت عنوان «توسعه»مطر ح شده است.دانشمندان علوم اجتماعی از توسعه تعاریف متعددی ارائه کرده اندکه در ذیل چند نمونه از آنها آمده است:
الف) از نظرتودارو:«توسعه را باید جریانی چند بعدی دانست که مستلزم تغییرات اساسی درساخت اجتماعی، طرز تلقی عامه مردم ونهادهای ملی ونیز تسریع رشد اقتصادی ؛کاهش نابرابری وریشه کن کردن فقر مطلق است.»29
ب) توسعه به معنای ارتقاء مستمرکل جامعه و نظام اجتماعی به سوی زندگی بهتر و یا انسانی تر است.برای درک معنای درونی توسعه باید حداقل سه ارزش اصلی به عنوان پایه فکری و رهنمود عملی در نظر گرفته شود. این ارزشهای اصلی عبارتند از: معاش زندگی، اعتماد به نفس و آزادی که نمایانگر هدفهای مشترکی است که به وسیله تمام افراد و جوامع دنبال می شود.30
ج) توسعه را می توان مجموعه فعالیتهایی برای هدایت درجهت ایجاد شرایط مطلوب زندگی براساس نظم ارزشی مورد پذیرش جامعه تعریف کرد.پس توسعه طیفی از تغییرات به هم پیوسته در جهت تامین نیازهای رو به گسترش جامعه است وبه عبارت دیگر توسعه فراگردی است که شرایط زندگی نامطلوب را به مطلوب تبدیل می کنند. 31
د) توسعه فرایندی است که موجب رشد کمی تولیدات کالا و خدمات می شود و در روند آن پدیده های ناباب اجتماعی (نظیرفقر ومحرومیت یا بی سوادی وغیره)از بین می روند و ضمن حصول استقلال اقتصادی و تقویت بنیه مالی ومادی جامعه، تحقق عدالت اجتماعی، ترقی فرهنگی، علمی و فنی صورت می پذیرد.32
ه) توسعه به فراگردی گفته می شود که درآن جامعه از وضع نامطلوبی متحول می شود. این فراگرد تمامی نهادهای جامعه را در بر می گیرد وماهیت آن اساساً آن است که توان و ظرفیت بالقوه جامعه به صورت بالفعل درآید. به عبارت دیگر در فرایند توسعه، استعدادهای سازماندهی جامعه از هرجهت بارور و شکوفا می شود، چه از نظر اقتصادی وچه از نظر اجتماعی فرهنگی و سیاسی.33
و) توسعه مجموعه فعالیتهایی است که جامعه را به سوی زندگی بهتر ومتوازن جمعی و فردی و تامین نیازهای افراد جامعه در جهت خیر وصلاح آنان، سوق می دهد. 34
پس توسعه را مسیری برای تحقق عدالت در استفاده از مواهب طبیعی، روابط اجتماعی وامکان رشد افراد در کلیه وجوه انسانی تعریف می کنیم وتلاش برای آن را بارمسئولیتی بردوش افراد جامعه تا با سلطه بر طبیعت در حد توان به کار وکوشش بپردازند.35

علم و توسعه
بشرهمیشه به دنبال پیشرفت و ترقی بوده است. این گونه نیست که بتوان زمان خاصی را برای رشد و پیشرفت انسانها قائل شد. توسعه از زمانی مطرح شد که عنصر علم به پیشرفت اضافه گردید. ما می توانیم پیشرفت و ترقی سنتی بشر را با لغت علم جمع کنیم و بگوییم که این معنای جدید پیشرفت است. توسعه یافتگی که در یکی دو قرن اخیر در دنیا مطرح شده است با مقوله علم، جامعه علمی، رفتار علمی، تصمیم گیری علمی و حکومت مبتنی بر علم گره خورده است. بنابراین اگر ما بخواهیم تعریف نوینی از توسعه یافتگی ارائه بدهیم این است که با علم جامعه را مدیریت کنیم و بر اساس آن تصمیم بگیریم. برهمین مبنا اگر بخواهیم عقب ماندگی را تعریف کنیم قاعدتاً باید آن روی دیگر سکه را ببینیم و آن اینکه جامعه ای که با علم و فکر آشنا نیست و نهادهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن با علم هماهنگ نیستند، آن جامعه به طرف عقب ماندگی و رکود حرکت می کند.36

توسعه علمی
توسعه کار منظمی است که با استفاده از دانش موجود به دست آمده از تحقیق و یا تجربه عملی، به سمت تولید محصولات و ابزار جدید هدایت می شود، درک فرآیندهای جدید و نیز بهبود و اصلاح قابل توجه مواد و فرآیندهایی که قبلاً تولید یا کشف شده اند، در محدوده فعالیتهای توسعه قرار می گیرند.37
برای توسعه، تحرک در همه زمینه ها ضروری است. بالا بردن سطح آگاهیهای عمومی، گسترش اندیشه فنی، تحقیق و بسط رشته های علوم اجتماعی، علوم انسانی و علوم طبیعی از ضروریات یک توسعه هماهنگ محسوب می شوند.38 باید در میدان علم و تکنیک حضور یافت و نتایج تحقیقات جدید را در علوم پایه ای قدیم عجین نمود. شایسته فهمید و مناسب فهماند، خدمتگزاری به جامعه را شرافت دانست وسازندگی را کمال تلقی کرد، نظم و انضباط پیشه نمود و علم و عمل را درهم آمیخت39 از آنجا که توسعه دارای اصولی است و از قانونمندی هایی پیروی می کند، باید این قوانین و اصول را شناسایی کرد و مرکز ثقل آنها را بدست آورد.40

اسلام و توسعه علمی
در اسلام تاکید بسیاری بر یادگیری و کسب دانش شده است. آیات متعددی موید این مطلب است و روایات بسیاری نیز دراین زمینه موجود می باشد. هر چه درباره معرفت علمی که اکتساب آن فریضه است گفته شود، دراین شک نمی توان کرد که آیات قرآنی واحادیث نبوی که درباره اهمیت علم ومعرفت است، علم ودین را از یکدیگر جدایی ناپذیر ساخته است. درباره اهمیت علم خداوند متعال می فرماید:41
جامعه ای که علم مدار است، می تواند در همه عرصه ها، تفکر علمی و روش علمی را مبنای حل موانع و تنگناهای خود قرار دهد. برای دستیابی به زمینه ها، نتایج و دستاوردهای پیشرفت علمی باید سازمان اجتماعی مناسب وجود داشته باشد. نمی توان به اهمیت و اولویت علم پرداخت، درحالی که زمینه ها، نهادها و لوازم توسعه علمی از توام و دوام لازم برخوردار نباشند.42
‹‹قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون انما یتذکر اولوالالباب ›› 43 یعنی بگو آیا آنان که می دانند با کسانی که نمی دانید، یکسانند ؟! تنها خردمندان متذکر می شوند.
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: ‹‹ طلب العلم فریضه علی کل مسلم ومسلمه ›› 44 یعنی فرا گرفتن علم بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است.
امام علی (ع) می فرماید: ‹‹ العلم اصل کل خیر والجهل اصل کل شر››45 یعنی علم ودانش پایه واساس هر کار نیکویی و جهل و نادانی اساس هر شر و بدی است.
امام صادق (ع) فرموده است: ‹‹ طلب العلم فریضه فی کل حال ››46 یعنی: فراگرفتن علم ودانش در هر حالی(درهمه شرایط) ضروری است.
مجموعه این تاکیدهای مکرر از جانب خداوند متعال و اولیای دین مبین اسلام است که توانست در زمانی کوتاه، از مردمی بدوی و نیمه وحشی، آن هم از سرزمینی خشک و سوزان و فراموش شده، فرهنگ و تمدنی علم مدار ایجاد کند، اما علمی متعهد و جهت دار به سوی کانون هستی وکمال مطلق. 47
و در پرتو این تازیانه های فرهنگی بود که جنبش علمی در گرفت و مسلمانان علاوه بر خوشه چینی از خوان گسترده معارف دینی و غوص در ژرفای آن، در راستای عینیت بخشیدن به آموزه های بلند دین مبین اسلام، مبنی بر ضرورت آشنایی با دستاوردهای علمی سایر ملل و اخذ دانش ایشان به هر سو شتافتند. 48
بدینسان بود که عصر ترجمه آغازشد. علوم زمان از هر نقطه و با هر زبان به جهان اسلام منتقل شد. جهان اسلام کانون علم شد و به صورت نخستین بانک اطلاعاتی جهان وچهار راه علمی بین الملل در صحنه تمدن بشری ظاهر گشت، تا آن جا که اگر مسلمانان نبودند، ارتباط علمی غرب جدید با غرب کهن قطع می شد. 49

نتیجه گیری
تکنولوژی آموزشی درجوامع پیشرفته برای فراگیری بهتر علوم نقش اصلی را بر عهده دارد.یکی از مسائلی که نظام تعلمی جامعه ما خصوصاً آموزش و پرورش با آن روبرو است آشنایی مدرسان ومربیان نیز ومدیران ومسئولین باتکنولوژی آموزشی وبکارگیری درامر تعلیم وتربیت است واین مشکل همانند دیگر مسائل ریشه در نظام آموزشی وتربیتی ما دارد. برای استفاده ازتکنولوژی های پیشرفته وابزارهای آموزشی مدرن باید زمینه را برای ایجاد و انتقال «دید علمی» درجامعه فراهم نمود واصلاح سازی شیوه های تعلیم وتربیت را سرعت بخشید.
یکی از بهترین کارهایی که هم در ایجاد تفکر علمی و هم در پویا نمودن روند بکارگیری تکنولوژی آموزشی می تواند موثرواقع شود شرکت دادن شاگردان درتهیه وتولید کاربردابزارهای آموزشی است. درنظر گرفتن امتیازات تشویقی می تواند انگیزه های لازم جهت تقویت اندیشه های نو در زمینه تکنولوژی آموزشی را در آنها ایجاد نماید. وزمینه را برای اختراعات وابتکارات و خلاقیتها فراهم آورد وآینده ای روشن تر در بکارگیری تکنولوژی بهتر فراهم نماید.
بنابراین باید از تکنولوژی مدرن وابزارهای آموزشی جدید که دیگر جوامع بیشتر تجارب موفقی از آنها داشته اند جهت تقویت بصیرت علمی معلمان و مربیان استفاده نمود ولزوم اصلاح فنون آموزش وتجدید نظر در آنها وبکارگیری تکنولوژی های جدید را به سهولت امر انتقال یافته ها از طریق تکنولوژی برتر را به آنها نشان داد وآنگاه با دراختیار گذاردن امکانات وملزومات لازم از آنان خواست که با روشهای جدید کار آموزشی را ادامه دهند.

پی نوشت
1- مرتضی مجدفر: تکنولوژی آموزشی، انتشارات انیس، چاپ اول، تهران، بهار1371، ص 39و 38
2-همان منبع، ص 39
3- علی رئوف، درسمایه به تکنولوژی آموزشی- انتشارات، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، تهران، 1371، ص 14
4- علی رضا، علی احمد: مدیریت تحقیق تا توسعه تکنولوژی مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول، تهران، 1376، ص 28 4- همان منبع، ص 28
5- همان منبع، ص 28
6- همان منبع، ص 28
7- همان منبع، ص 30
8- محمد محمدیان، داود محمدی، مباحث تحقیقی در تکنولوژی آموزشی، انتشارات ققنوس، تهران، 1377، ص 11
9- ک. سامیات (ای یابرسلوام، س سانتانام، در آمدی بر تکنولوژی آموزشی، ترجمه ایرج اعتمادی، امین حسن رضایی، انتشارات راهگشا، ص 34
10- محمد احمدیان، مباحث تحقیقی در تکنولوژی آموزشی، ص 14
11- همان منبع، ص 14 و 15
12- همان منبع، ص 16
15- محمد احمدیان: مباحث تحقیقی در تکنو لوژی آموزشی، ص 16
16- مرتضی مجد فر، تکنولوژی آموزشی، ص 60 و 59
17- ایرج پازولی: مجموعه مقالات (تکنولوژی آموزشی و مفهوم آن)، ص 6
18- همان منبع، ص 61 و 60
19- همان منبع، ص 61
20- ایرج پازولی: مجموعه مقالات (تکنولوژی آموزشی و مفهوم آن)، ص 62 و 61
21- همان منبع، ص 62
22- همان منبع، ص 62
23- معاونت آموزشی وزارت آموزش و پرورش: مجموعه مقالات سمینار اندیشه نور در تکنولوژی آموزشی (غلامرضا رضایی تاثیر متقابل علم و تکنولوژی آموزشی پاره ای از مشکلات موجود در کاربرد (تکنولوژی آموزشی)، انتشارات دانا، چاپ اول، تهران، پائیز 1374، ص 155
24- ایرج، پازولی: مجموعه مقالات (تکنولوژی آموزش و مفهوم آن)، ص 65
25- علی رضا علی احمد، مدیریت تحقیق تا توسعه تکنولوژی، انتشارات مرکز علمی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول، تهران 1377، ص 20
26- احمد مومنی و...، تنگناهای آموزشی تکنولوژی در ایران، انتشارات موسسه مطالعات و برنامه ریزی آموزشی سازمان گسترش، چاپ اول، تهران، 1377، ص 162
27- علی طایفی، موانع فرهنگی وتوسعه تحقیق در ایران، انتشارات آزاد اندیشان، چاپ اول، تهران، 1380، ص 88
28- زهرا صیامی دودران، چرا صنعتی نشدیم، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، تهران، 1381، ص29
29- زهرا صیامی دودران، چرا صنعتی نشدیم، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، تهران، 1381، ص 30
30- مسعود نژاد، اقتصاد توسعه، انتشارات کوشا مهر، چاپ اول، تهران، ص 3
31- همان منبع، ص 3
32- همان منبع، ص 3
33- همان منبع، ص 4
34- مرتضی مجد فر، تکنولوژی وتکنولوژی آموزشی، انتشارات انیس، چاپ اول، تهران 1374، ص47
35- مسعود نونژاد، اقتصاد وتوسعه، ص 4
36- احسان هوشمند، ریشه های توسعه نیافتگی آموزش و پرورش ایران، انتشارات پژوهشکده تعلیم وتربیت، تهران، 1382، ص 126
37- علی رضا علی احمد، مدیریت تحقیق تا توسعه تکنولوژی، ص 20
38- ناصرخادم آدم، اصلاحات در سیاست توسعه، انتشارات موسسه اطلاعات، تهران، 1370، ص 229
39- همان منبع، ص 358و357
40- دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان، پدیده شناسی فقر وتوسعه، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، تهران، 1380، جلد 4، ص 99علی طایفی، موانع فرهنگی توسعه تحقیق در ایران، ص 91
41- احسان هوشمند، ریشه های توسعه نیافتگی آموزش و پرورش ایران، ص 109
42- علی طایفی، موانع فرهنگی توسعه وتحقیق درایران، ص 91
43- سوره زمر، آیه 9
44- علامه مجلسی، بحارالانوار، انتشارات مکتبه الاسلامیه، تهران، 1366، جلد 1، ص 177
45- آمدی، غررالحکم، ص 20
46- حر آملی، وسائل الشیعه، ج 27، ص 27
47- معاونت پژوهشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، پژوهش وحوزه، فصلنامه اطلاع رسانی – پژوهشی، سال سوم، شماره دوازدهم، زمستان 1381، ص 70
48- معاونت پژوهشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، پژوهش وحوزه، فصلنامه اطلاع رسانی – پژوهشی، سال سوم، شماره دوازدهم، زمستان 1381، ص 70
49- همان منبع، ص 71، 70

منابع و ماخذ
1. آمدی عبدالواحد، غررالحکم و دررالحکم، ترجمه محمد علی انصاری، انتشارات امام عصر، قم، 1380
2. ازکیا. محمود، مقدمه ای برجامعه شناسی توسعه روستایی، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، تهران 1370
3. پازولی، ایرج، مجموعه مقالات (تکنولوژی آموزشی و مفهوم آن، انتشارات
4. الحرالعاملی محمدبن حسن، وسائل الشیعه، دارالحیات التراث العربی، بیروت، 1376 ه. ق
5. خادم آدم ناصر، اصلاحات در سیاست توسعه، انتشارات موسسه اطلاعات، تهران، 1370
6. دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان، پدیده شناسی فقر وتوسعه، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، تهران، 1380
7. صیامی دوران زهرا، چرا صنعتی نشدیم، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، تهران 1381
8. طایفی علی، موانع فرهنگی توسعه تحقیق در ایران، انتشارات آزاد اندیشان، چاپ اول، تهران، 1380
9. علامه مجلسی، بحارالانوار، انتشارات مکتب الاسلامیه، تهران، 1366
10. علی احمد علی رضا، مدیریت تحقیق تا توسعه تکنولوژی، انتشارات مرکز علمی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول، تهران، 1377
11. فردانش، هاشمی، مبانی نظری تکنولوژی آموزشی، انتشارات سمت، چاپ دوم، تهران، 1373
12. مجدفر مرتضی، تکنولوژی وتکنولوژی آموزشی، انتشارات انیس، چاپ اول، تهران 1374
13. مسعود نژاد، اقتصاد توسعه، انتشارات کوشامهر، چاپ اول، تهران
14. معاونت آموزشی وزارت آموزش وپرورش: مجموعه مقالات سمینار اندیشه نو درتکنولوژی آموزشی، انتشارات دانا، چاپ اول، تهران، پائیز 1374
15. نیما عادل و...، کاربرد تکنولوژی آموزشی درکشورهای دیگر، انتشارات مدرسه، چاپ اول، تهران 1372
16. یوسف پور، قربان، انتقال تکنولوژی درجهان سوم و ایران، انتشارات تندیس، تهران، پائیز 1376
17. مومنی احمد، ...، تنگناهای آموزشی تکنولوژی در ایران، انتشارات موسسه مطالعات و برنامه ریزی آموزشی سازمان گسترش، چاپ اول، تهران، 1377.
18. معاونت پژوهشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، پژوهش وحوزه، فصلنامه اطلاع رسانی – پژوهشی، سال سوم، شماره دوازدهم، زمستان 1381
19. هوشمند احسان، ریشه های توسعه نیافتگی آموزش و پرورش ایران، انتشارات پژهشکده تعلیم وتربیت، تهران، 1377.

منبع: / سایت / باشگاه اندیشه
نویسنده : محسن معتمدی