خانه خدا هر ساله در تمامی روزهای سال بخصوص در ایام حج واجب میزبان خیل عظیمی از انسانهای عاشق واغلب مسلمانی است که از سرتاسر دنیا به نیت حج و سفر زیارتی پای در مکه معظمه می گذارند و پس از انجام فرایض دینی به خرید و تجارت می پردازند. مسئله مهمی که نگارنده را بر آن داشت تا در این خصوص مطالبی را به رشته تحریر درآورد همانا حجم زیاد مبادلات اقتصادی است که به یقین بهره اصلی را از جیب مسلمانان به شرکتهای عمدتا غیرمسلمانی سرازیر می کند که از تمامی جوانب مراتب خوشنامی را با ترفندهایی مانند ارزانی تنوع و فراوانی تنها با رعایت نکات ساده ای همچون بازاریابی و پژوهش مناسب از نیاز های کمی و کیفی خریداران در زمان و مکان مناسب بهره می برند. لذا بهتر است اندکی به اقتصاد اسلامی و نیازها و فواید آن پرداخته شود تا مسئولان عالیرتبه کشورهای اسلامی با درک نیازهای مسلمانان به تولید کالاهایی بپردازند که مورد نیاز و درخواست آنهاست تا با دست خودمان نامسلمانان را تقویت و کیسه خود را ذلیل و کشور خود را از تولید و منافع مربوط پس از آن محروم کنیم. در این راه می توانیم به واژه اقتصاد اسلامی تکیه کنیم که به طور خلاصه از نظرتان می گذرد. ‏
اهمیت اقتصادی حج از آنجا بیشتر مشخص می شود که آیات قرآن هم به نفع های موجود در آن اشاره می‌کند. به عنوان نمونه ‏ می توان به « لیشهدوا منافع لهم « یا جعل الله الکعبة البیت الحرم قیام اللناس « اشاره کرد. هدف از اقتصاد اسلامی کسب سه هدف عدالت،امنیت و وفور و فراوانی و رشد اقتصادی است. اهمیت اقتصاد حج در این است که کشورهای اسلامی راهی کننده زائران از جمله کشورمان باید فکر اساسی برای این ایام کنند چراکه از ضروری ترین خرید ها که همانا تغذیه و اسکان است تا ذبح قربانی یا انجام مسافرت ها در ایام حج می تواند توسط بخش های وابسته و ذیربط یا ذینفع داخلی تهیه و تامین شود. بنابراین باید برای دستیابی به استقلال و اقتدار مسلمین برای امور معیشتی و اقتصادی و تجاری در موسم، راهکارهایی در نظر گرفته شود. از این رو می توان به بالابردن توان مالی زائران و کشورهای تابعه شان کمک رساند تا همگی با تمکن مالی توانایی انجام چنین واجبی را پیداکنند و از طرف دیگر وضع اقتصادی کشور سروسامان بهتری بگیرد. ‏
لذا با در نظرگرفتن تلفیق دنیا و آخرت و تجارت ضمن عبادت می توان با در اختیار داشتن بازار مشترک اسلامی از قربانی گرفته تا سوغات از منابع اقتصادی حج با اقداماتی نظیر تاسیس بانک توسعه اسلامی با استثمار مقابله کرد. ‏
حج از منظر اقتصادی و معیشتی در قوام مسائل افتصادی ملت و امت تأثیر بسزایی دارد. از این رو : ‏
‏1 ـ فعالیت های اقتصادی می تواند به برگزاری این مراسم عبادی، سیاسی یاری رساند. ‏
‏2 ـ مردم بسیاری در پرتو حج امرار معاش می کنند و چرخ های اقتصادی به حرکت در می آید و عمران و آبادانی را به همراه می آورد. ‏
‏3 ـ قدرت اقتصادی مسلمانان می تواند در صحنه بین المللی، آنان را مقتدر سازد و از وابستگی و طفیلی بودن در همه زمینه ها برهاند. ‏
‏4 ـ از این رهگذر می توان تولید کار و اشتغال نمود و از حجم بیکاری کاست و علاوه بر آن زمینه بسیاری از مفاسد اخلاقی را از میان برد. ‏
‏5 ـ حج فرصتی است که مسلمانان می توانند فرآورده های صنعتی، محصولات کشاورزی و سنّتی و سایر تولیدات خود را در این بازار بین المللی اسلامی عرضه کنند و به صورت نمایشگاه بازرگانی در معرض دید جهانیان قرار دهند و مشوّق یکدیگر به تولید و تکاپوی اقتصادی باشند و با همکاری یکدیگر کشورهای اسلامی را به رشد و توسعه هدایت کنند و تبادل اطلاعات نمایند و از تجارب یکدیگر بهره گیرند. ‏
لذا کارشناسان اسلامی برای دستیابی به نقطه نظر و راهنمای لازم برای رونق اقتصاد اسلامی حج،محورها و موضوعات حج و اقتصاد را در محورهای ذیل برشمرده اند که به یقین پیمودن راهی با چنین نقشه راه نسبتا کاملی سبب جهش چند پله ای اقتصاد کشورهای اسلامی در مراسمی که مربوط به آنهاست اما درآمدش به خزانه کشورهای فرصت طلب غیرمسلمان سرازیر می شود خواهد شد:‏

الف) شناخت بعد اقتصادی حج
‏1. ابعاد اقتصادی حج از نگاه قرآن و عترت
‏2. ابعاد اقتصادی حج از منظر اندیشمندان اسلامی‏
‏3. ابعاد اقتصادی حج از منظر حضرت امام و مقام معظم رهبری‏
‏4. ابعاد اقتصادی حج از منظر مستشرقین‏
‏5. رابطه حج و گردشگری‏
‏6. حج و تجربه های اقتصادی سایر کشورها
‏7. زمینه‌های پیوند حوزه حج و حوزه اقتصاد‏
‏8. موانع و مشکلات شناخت ابعاد اقتصادی حج
‏9. بررسی جایگاه بعد اقتصادی حج در کنار سایر ابعاد‏

ب) شناخت بعد فردی اقتصادی حج
‏1. حج و سرمایه گذاری و پس انداز‏
‏2. حج و استطاعت مالی‏
‏3. حج و اقتصاد خانواده‏
‏4. حج و سوغات‏
‏5. حج و آسیب‌‌های اقتصاد فردی‏
‏6. حج و ارائه الگوی مطلوب رفتار اقتصادی زائران

ج) شناخت بعد ملی اقتصاد حج
‏1. جایگاه و میزان اثر گذاری حج در اقتصاد ملی‏
‏2. حج و مصرف هدفمند‏
‏3. حج و اشتغال و تولید‏
‏4. حج و آسیب‌های اقتصادی در سطح ملی‏
‏5. حج و راهکارهای برون رفت از مشکلات اقتصادی کشور‏
‏6. حج و بهبود جریان نقدینگی در کشور
‏7. حج و صادرات و واردات کالا و خدمات‏
‏8. نقش سازمان‌ها و نهادهای معین در حج کشور‏
‏9. حج و اصلاح رفتار اقتصادی در سطح ملی‏
‏10. حج و امور اجرایی سازمان حج و زیارت (مسکن، حمل و نقل، تغذیه و. . . )‏
‏11. حج و هزینه‌های فرهنگی تبلیغی آن‏
‏12. جایگاه نهادها و سازمان های دیگر در اقتصاد حج‏

د) شناخت بعد بین المللی اقتصاد حج (منطقه‌ای، کشورهای اسلامی و جهانی)‏
‏1. حج و زمینه‌های همکاری اقتصادی کشورهای مسلمان با یکدیگر‏
‏2. حج و زمینه‌های همکاری اقتصادی کشورهای مسلمان با سایر کشورها‏
‏3. حج و ظرفیت‌های اقتصادی در سطح بین المللی‏
‏4. حج و آسیب‌های اقتصادی در سطح بین المللی
‏5. حج و ایجاد بازار مشترک اسلامی‏
‏6. حج و رشد و توسعه اقتصادی جهان اسلام‏
‏7. حج و آثار اقتصادی آن در سطح بین المللی‏
‏8. منافع اقتصادی کشورهای غیر اسلامی از حج‏
‏9. ارتباط تأثیر مسائل اقتصادی حج با ابعاد سیاسی و فرهنگی جهان اسلام

منبع: / روزنامه / رسالت ۱۳۹۰/۷/۱۱
نویسنده : مهدیار سعیدی