موضوع : پژوهش | مقاله

روز ملی فناوری هسته‌ای، افتخاری جهانی برای دانشمندان ایرانی


امروز، روز اثبات عزم وتوان علمی دانشمندان کوشا و جوان کشور است که با قدرت ابتکار و به فعل رساندن توان علمی خود در صحنه رقابت با مدعیان تولید علم درعرصه جهانی، گوی سبقت را ربودند.
در بیستم فروردین ماه 1385 دانشمندان جوان جمهوری اسلامی ایران با دستیابی به فن آوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی این زنجیره در نطنز، افتخار ملی و جهانی آفریدند و بدنبال این موفقیت که ایران توانست به حلقه کشورهای دارای فناوری هسته‌ای بپیوندد؛ این روز، در تقویم رسمی ایرانیان "روز ملی فنآوری هسته‌ای" نام گرفت.
20 فروردین 1385 خبر دستیابی ایران به فن آوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنی سازی در نطنز اعلام شد. در پی این خبر با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، به پاس قدردانی از تلاش‌های افتخار آمیز دانشمندان جوان ایران اسلامی، بیستم فروردین ماه، مقارن با تکمیل چرخه سوخت هسته‌ای در تقویم رسمی ایرانیان روز ملی فن آوری هسته‌ای نام گرفت.
این فن آوری در برگیرنده بسیاری از علوم مهندسی و پایه است و در حال حاضر منحصراً در اختیار تعداد کمی از کشورهای جهان است. اهمیت کسب این فن آوری موجب جهش علمی و در همه زمینه‌های علمی و صنعتی در کشورمان شده است.
جمهوری اسلامی ایران در پنج سال گذشته و پس از رفع تعلیق دو سال و نیمه فعالیت‌های هسته‌ای مرتبط با چرخه سوخت تاکنون چند زنجیره 164 تایی از دستگاه‌های سانتریفیوژ را نصب و راه اندازی نموده و در حال تکمیل زنجیره های بزرگتر سانتریفیوژ برای تولید نیمه صنعتی سوخت هسته‌ای نیروگاه در سایت نطنز است.
این موفقیت بزرگ در فن آوری هسته‌ای نشان داد که پایداری، مقاومت در مقابل خواسته نامشروع دیگران، خودباوری و اعتماد نیروهای خلاق کشور می‌تواند قله‌های دانش پیشرفته هسته‌ای در حداقل زمان ممکن فتح شود.

نگاهی به گذشته
از سالهای پایانی دهه1950میلادی موج نگرانی از کاهش و پایان ذخایر سوخت‌های فسیلی برای تامین انرژی در جهان، سبب شد کشورهای زیادی به کاروان پرشتاب جویندگان فناوری اتمی بپیوندند. کشور ما نیز که در آن زمان، یعنی حکومت پهلوی به‌عنوان ژاندارم منطقه‌ای آمریکا عمل می‌کرد، در جمع کشورهایی قرار داشت که ذخیره منابع نفتی رو به پایان داشتند.
بنابراین برای دستیابی به این سوخت جدید تلاش کرد و کشورهای غربی، ایران را به ‌عنوان نخستین اولویت برخورداری از انرژی اتمی در منطقه خاورمیانه اعلام کردند و در کوتاهترین مدت، نخستین پروژه عملیاتی فناوری هسته‌ای در بوشهر توسط کارشناسان آلمانی با پشتیبانی آمریکا کلید خورد.
نخستین کشوری که ایران را به دستیابی به فناوری هسته‌ای ترغیب و این تکنولوژی را به ایران منتقل کرد (ایالات متحده آمریکا)، نخستین مخالف امروزی ایران در تحقق فعالیتهای هسته‌ایش، بود.
همان حمایت‌های آشکاری که ایران در سال 1958(1337 ش)، به عضویت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (I. A. E. A) درآمد و ایران در سال 1968(1347ش)، پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (N. P. T) را پذیرفت و در سال 1970(1349 ش)، آن را در مجلس شورای ملی به تصویب رساند.
بعد از آن در سال 1974 میلادی(1353 ش)، شرکت زیمنس آلمان، بر اساس قراردادی با دولت وقت ایران، ساخت دو راکتور هسته‌ای 1200 مگاواتی آب سبک را در بوشهر، بندری در جنوب ایران آغاز کرد و کارشناس آلمانی به همراه کارشناسان ایرانی در احداث این نیروگاه که در آن زمان یکی از بزرگترین نیروگاههای اتمی جهان به شمار می‌رفت، شرکت داشتند.
ایران یک قرارداد چرخه سوخت هسته‌ای 10 ساله قابل تمدید با آمریکا در سال 1974، آلمان غربی در سال 1976 و فرانسه 1977 در سال منعقد نمود و کشورهای غربی در این دوره برای ارائه چرخه سوخت هسته‌ای از جمله غنی سازی به ایران با یکدیگر رقابت می‌کردند همان کشورهای که امروزه مخالف دستیابی به برنامه‌های هسته‌ای هستند.

انقلاب اسلامی و هزاران افتخار برای ایران زمین
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 1357 اگرچه آمریکا در ایران پایگاه خود را از دست داد اما دخالت‌ها و توطئه‌های این کشور پایان نداشت. تلاش آمریکا برای جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری هسته‌ای با توجیه برخورداری از منابع نفتی و گازی در حالی ادامه دارد که چهار دهه پیش ایران اولویت یک در خاورمیانه برای استفاده از این فناوری معرفی شده بود و آلمان نیز نیروگاه بوشهر را تقریبا به نیمه رساند. توطئه‌های آمریکا علیه ایران تا آنجا ادامه یافت که در 20 فروردین 1359 دولتمردان این کشور، رابطه سیاسی خود را با ایران قطع و دست به توطئه‌های نافرجامی علیه انقلاب اسلامی از جمله حمله نظامی به طبس، کودتای نوژه، جنگ تحمیلی و تحریم اقتصادی زدند.
آمریکا با توجه به نفوذ خود در رسانه‌ها جهانی همیشه ایران متهم کرده که در فکر ساخت سلاح‌های کشتارجمعی است اما همگان می‌دانند این آمریکایی‌ها بوده‌اند که دشمنان ایران را به اینگونه سلاح‌ها تجهیز و آنان را در به کاربردن آن علیه ایران تحریک کردند.
در خصوص مخالفت‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای غربی با فعالیت‌های هسته‌ای کارشناسان بر این عقیده‌اند که آمریکا در این زمینه برخورد دوگانه و تبعیض آمیز دارد، و کشورهای غربی دارای انرژی هسته ای، دانش مربوط به غنی سازی اورانیوم را در انحصار خود قرار داده و از دسترسی کشورهای جهان سوم به این فن آوری جلوگیری می‌کنند و در عین حال همچنان به سکوت حمایت آمیز خود از توسعه زرادخانه اتمی اسراییل ادامه می‌دهند.
با تمام مشکلات و موانع اکنون ایران در حالی وارد پنجمین سالروز ملی فناوری هسته‌ای خود می‌شود که مطابق قوانین بین‌المللی و پادمان‌های جهانی در این زمینه، عمل کرده است بازرسی آزادانه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دوربین‌ها، تمامی دال بر این ادعاست.
اکنون با دستیابی ایران به دانش هسته‌ای صلح آمیز به هدف تامین انرژی همه جهان به این باور رسیده‌اند که امروزه با تمامی موانعی که در راه رسیدن ایران وجود دارد دستیابی به انرژی هسته‌ای کاری بزرگ‌تر از ملی شدن نفت است. مسئولین و مردم ایران تلاش دارند تا ذره‌ای از حق خود برای دستیابی به انرژی هسته‌ای کوتاه نیایند چرا که به گفته رهبر معظم انقلاب، انرژی هسته‌ای را یک نیاز و ضرورت و جزیی از پیشرفت علمی ایران می‌دانند.
باید گفت که برای خود دشمنان نیز مسلم است که ایران بعنوان یکی از امضاءکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا معاهده "ان پی تی" و طبق مفاد همین پیمان، به عنوان یک کشور عضو، از حق غنی سازی اورانیوم و تولید چرخه سوخت هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز برخوردار است.
دانشمندان جوان ایران زمین ثابت کردند که ایرانی می‌تواند و با هوش و ذکاوت بالای خود باردیگر گامی بلند در عرصه‌های علمی و فناوری برداشته و دانش هسته‌ای را برای ایران و ایرانی بومی کند و کشور سربلند مان اکنون آمادگی انتقال این دانش صلح آمیز را به کشورهای ازاده سراسر جهان دارد.

نمونه پیشرفت‌های اخیر در عرصه هسته‌ای

تولید رادیو داروها
داروهای نشاندار رادیواکتیو که به بیمار تزریق یا خورانده می‌شوند، به "رادیو داروها" معروف هستند. با توجه به اهمیت این نوع داروها در درمان برخی بیماریها سازمان انرژی اتمی ایران توانست به تولید انبوه رادیو داروی مولیبدن 99 - تکنسیم M 99 در کشور و خودکفایی در این زمینه دست یابد. این ماده دارویی که در تشخیص بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌هایی که نیاز به اسکن از ماهیچه‌های قلبی، مغز استخوان، غدد بزاقی، تیروئید، پاراتیروئید، شش‌ها، کبد، کلیه و... دارند در تمام مراحل توسط متخصصان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌های داخلی تهیه و تولید شد.
ماده مولیبدن 99 - تکنسیم M 99 در حال حاضر تنها در چند کشور از جمله بلژیک، کانادا، آفریقای جنوبی، هلند، انگلیس، چین و هند تولید می‌شود و ایران جز معدود کشورهای تولیدکننده این رادیو داور است.

تولید کیک زرد
تولید کیک زرد از دیگر دستاوردهای محققان کشور بوده است. کیک زرد یا Yellowcake که به نام اورانیا (Urania) هم شناخته می‌شود در واقع خاک معدنی اورانیوم است که پس از گذراندن مراحل تصفیه و پردازشهای لازم از سنگ معدنی آن تهیه می‌شود. تهیه این ماده به منزله رسیدن به بخش میانی مراحل مختلف تصفیه سنگ معدن اورانیوم است. کیک زرد به طور معمول با آسیاب کردن و پردازشهای شیمیایی بر روی سنگ معدن اورانیوم، پودر زبر و زردرنگی به دست می‌آید که قابلیت حل شدن در آب را ندارد. کیک زرد عموما برای تهیه سوخت رآکتورهای هسته‌ای به کار برده می‌شود. در واقع این ماده پس از پردازش به UO2 تبدیل و برای استفاده در میله‌های سوختی به کار می‌رود.
در حال حاضر در پروژه ساغند یزد اورانیوم از اعماق 350 متری استخراج و به کیک زرد تبدیل و به عنوان خوراک اصلی غنی سازی نطنز استفاده می‌شود. به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی تاکنون 110 تن UF6 در تاسیسات اصفهان تولید شده و جمهوری اسلامی ایران جزو 8 کشور اول جهان در دارا بودن تاسیسات فراوری اورانیوم به عنوان یک مجموعه کامل است.

موفقیت در زمینه کشاورزی هسته ای
محققان کشور با استفاده از فناوری هسته‌ای موفق به تولید ارقام اصلاح شده گونه‌های گیاهی چون گندم مقاوم به خوابیدگی در مناطق شور چون گرمسار، ورامین، طبس، یزد، قم و اشتهارد، جو اصلاح شده متحمل به سرما برای کشت در مناطق سرد، پنبه اصلاح شده دارای مقاومت نسبی به بیماری قارچی و "رتیسیلیوز" و بهبود خواص کیفی، ایجاد تیپ‌های مختلف زودرس و بی‌دانه نارنگی شدند.
القای موتاسیون توسط اشعه گاما در پرتو دهی پرتقال تامسون "ناول" به منظور ایجاد ژنوتیپ‌ها با صفات برتر، مطالعه اثر سطوح مختلف گوگرد و مایع تلقیح باکتری‌های ریزبیوم و تیوباسیلوس بر عملکرد تثبیت ازت، جذب برخی عناصر غذایی ارقام سویا به روشهای ایزوتوپی، تاثیر شدت‌های پرتو دهی گاما در زمانهای مختلف پس از برداشت بر انبارهای توده‌ای پیاز، تهیه و تولید موتانت‌های مقاوم به آنتی یوتیک باکتریهای آنتا گونیت برای استفاده در مطالعات مزرعه ای، بررسی تاثیر منابع مختلف کود نیتروژنه و تعداد تقسیط بر عملکرد کمی و کیفی کلزا با استفاده از نیتروژن 15 هسته‌ای و بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد لاینهای موتانت‌ها و ارقام پیشرفته سویا، افزایش زمان نگهداری سیب و سیر با استفاده از روش پرتو دهی و ارزیابی کمی و کیفی موتانت‌های زود رس از دیگر موفقیتهای کشور در زمینه کشاورزی هسته‌ای به شمار می‌رود.

دستیابی به دانش فنی ساخت محفظه شتابگرها
همچنین در ادامه تحقیقات مبتنی بر فناوری هسته ای، دانشمندان پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای خبر از طراحی و ساخت شتابگر خطی دادند. دستیابی به دانش فنی ساخت این دستگاه نوید تازه‌ای برای صنایع (پلیمر- سترون کردن) و پزشکی خواهد بود.

آغاز تحقیقات پژوهشگران در زمینه گداخت هسته ای
از دیرباز آرزوی بشر دستیابی به منبعی از انرژی بوده که علاوه بر آنکه بتواند مدت مدیدی از آن استفاده کند، تولید پسماندهای خطرناک نیز در پی نداشته باشد. اکنون در هزاره سوم میلادی این آرزوی به ظاهر دست نیافتنی کم کم به واقعیت می‌پیوندد.
اکنون بشر خود را آماده می‌کند تا با ساخت اولین رآکتور گرما هسته‌ای (همجوشی هسته ای) آرزوی نیاکان خود را تحقق بخشد. سوختی پاک و ارزان به نام هیدروژن با انرژی تولیدی سرشار و پسماندی بسیار پاک به نام هلیوم.


منبع: / روزنامه / جمهوری اسلامی ۱۳۹۰/۱/۲۰

نظر شما