اینترنت به تدریج فضای حضور خود در جامعه و خانواده را گسترده تر می کند از یکسو دامنه اطلاعات و آگاهیهای عمومی و تخصصی اقشار مختلف جامعه را گسترش داده و از دیگر سو زمینه ارتباط افراد با یکدیگر را در شهرها و کشورها افزایش می دهد. اما نمی توان به آثار مخرب آن بر اذهان جمعیت جوان و نوجوان کشور بی تفاوت ماند.
بسیاری از کارشناسان بر ضرورت توجه خانواده ها بر چگونگی استفاده فرزندان از اینترنت تاکید می کنند. متاسفانه آمارهای غیررسمی از وبگردی و سرکشی برخی از جوانان و نوجوانان به برخی از سایتهای مبتذل خبر می دهند!
ظهر یکی از گرمترین روزهای آغازین فصل تابستان است و من در یکی از خیابانهای شهر، برای چک کردن ایمیل خود به دنبال مکانی هستم تا بتوانم به اینترنت دسترسی پیدا کنم. یکی از دوستانم مطلبی را که برای انجام یک کار پژوهشی به دنبالش بودم، برایم ایمیل کرده است. پرسان پرسان در جست و جوی نشانی یک کافی نت برمی آیم. برخی از کاسب های محل می گویند که در همین حوالی یک کافی نت وجود دارد، اما هر چه بیشتر به تابلوها دقت می کنم از وجود آن ناامیدتر می شوم.
بالاخره جوانی که در یک فروشگاه لوازم یدکی اتومبیل، کار می کند آدرسی را به من می دهد که با پی جویی آن به انتهای یک کوچه و روبروی درب یک منزل می رسم تابلوی کوچک، دربی بسته و یک آیفن تصویری در کنار آن، تعجبم را برمی انگیزد!
تکمه زنگ را فشار می دهم و پس از چند لحظه فردی پاسخ می دهد و بعد از چند پرسش، گویا از لحن و طریقه پی گیری هایم، مطمئن می شود که می تواند به من اجازه ورود دهد!
پله هایی که به سمت پایین ادامه دارد، مرا تا زیرزمین خانه به پیش می برد. هرچه پایین تر می روم، صدای موسیقی بلند و واضح تر به گوش می رسد. تا اینکه درب چوبی ای را می گشایم که بر روی آن تابلوی بزرگی نصب شده است «Wellcom» عبارتی که معانی متعددی را در بر می گیرد! فضای به اصطلاح کافی نت برایم تازگی دارد. یک سالن بزرگ و مجهز به رایانه های فراوان که دختران و پسران جوان با وضعیتی نامناسب و به صورت مختلط در استفاده از اینترنت مسابقه می دهند!
زنی جوان با ظاهری نامناسب برای پرس وجو درباره موضوع تحقیق که در پی آن هستم به نزدم می آید، بدون مقدمه به وضع موجود اعتراض می کنم. با بی اعتنایی لبخندی می زند.... از آن مکان خارج می شوم.
در این اندیشه ام که چرا این گروه از جوانان با توانایی و استعداد فراوان به جای استفاده مناسب و بهینه از ساعات اوقات فراغت خود، به اینگونه امور لغو و بیهوده روی بیاورند و لحظات گرانبهای عمر خویش را با ابتذال، پوچی، لاابالی گری و در نهایت تباهی و نیستی چوب حراج بزنند.
متأسفانه اطلاع رسانی مناسبی درباره وضعیت و محتوای سایت های اینترنتی برای خانواده ها، جوانان و نوجوانان که با کنجکاوی وارد فضای اینترنت چت روم ها می شوند صورت نگرفته که خود این بی توجهی به استفاده فرزندان و عدم کنترل ارتباط آنها عملاً زمینه های جرم را برای نوجوانان و جوانان فراهم می کند.
رفتار و گفتار مفسده انگیز
در جهان بیش از میلیونها کودک، نوجوانان و جوان با اینترنت سروکار دارند. در بعضی کشورها حدود 80 درصد مدارس ابتدایی و راهنمایی به اینترنت دسترسی دارند و بسیاری از مشاغل به مهارت های اینترنتی نیازمند است.
آموزش از راه دور یکی از گزینه های مناسب ادامه تحصیل است که فضای اینترنت نیز سهم مهمی در آن دارد. نوجوانان و جوانان با استفاده از آن می توانند اطلاعات عمومی خود را به سرعت افزایش دهند. با این همه کار با رایانه و اینترنت موجب بهبود وضعیت تحصیلی آنها نمی شود!
بسیاری از کارشناسان معتقدند آنها اغلب وقت خود را برای کارهای دیگری با اینترنت صرف می کنند و در این حین اشخاص ناشناس با برقراری ارتباط با کودکان، نوجوانان از طریق پست های الکترونیکی (E-mail) و اتاق های گفتگو (Chatroom) به سوء استفاده از آنان می پردازند فرامرز لطفی روانشناس و کارشناس امور خانواده درباره خطرات اینترنت اینگونه می گوید: «اینترنت یک ابزار رسانه ای است که فواید و مضرات آن بیشتر از سایر ابزارها است این ابزار می تواند زمان لازم برای مطالعه، ورزش، فعالیتهای اجتماعی و بودن در دنیای واقعی را کاهش دهد. فرزندان ما علاوه بر دیدن صفحه رایانه، نیاز دارند سایر حواس خود را مانند بویایی، شنوایی و لامسه پرورش دهند که استفاده زیاد از آن و صرف وقت در فضای مجازی اینترنت، چشم، دست و ستون فقرات آنها را به شدت آسیب می زند.
آنان همواره در معرض پیام های مستهجن قرار دارند که بی توجهی نسبت به چگونگی استفاده آنان از اینترنت نتایج تلخی را به همراه دارد.»
وی تاکید می کند: کودک، نوجوان و جوان، با استفاده بی هدف از اینترنت دچار سردرگمی و اتلاف وقت می شود. براحتی در دام وسوسه انگیز خرید انواع بازی ها، فیلم ها و کارتون هایی با محتوای غیراخلاقی و نامناسب گرفتار می شود.»
احمد میرابی یکی دیگر از کارشناسان فناوری اطلاعات با اشاره به گسترش پدیده خرید و فروش فیلمها و سی دی های ایرانی، خارجی ازطریق اینترنت و دریافت آن توسط شبکه های پستی کشور از عدم وجود مدیریت صحیح براین جریان انتقاد می کند و آن را تهدیدی جدی برای خانواده ها می داند.
وی می گوید: «افراد سودجو با استفاده از این غفلت و مدیریت ناصحیح برخی مسئولین، نهایت استفاده را ببرند.»

پنجه اینترنت بر آرامش و امنیت خانواده
بدون تردید صرف ثانیه های پرشور و انرژی ایام نوجوانی و جوانی با وب گردیهای بی هدف، آنها را از تفکر درباره آینده و فرصت های شغلی و تحصیلی و کسب مهارتهای فنی، حرفه ای وکارآمد درایام فراغت و به خصوص تعطیلات تابستانی بازمی دارد و آنان را به سمت پوچی و بی هدفی می کشاند.
فاطمه معین زاده، کارشناس امور اجتماعی با اشاره به ایجاد حالات روحی و روانی نامناسب و بروز رفتارهای تند و عصبی درجوانان به واسطه استفاده بیش از حد و افراطی از اینترنت، شکسته شدن حریم ها و نفوذ جریان های ضدفرهنگی- اخلاقی را از دیگر عناصر تهدیدآمیز اینترنت برمی شمرد و می افزاید:
«تالارهای گفتگوی اینترنتی و برخی سایت ها به صورت هدفمند و برنامه ریزی شده جوانان را نسبت به مسائلی چون دین و مذهب، سنت و مناسبات اخلاقی و اجتماعی چون حیاء، غیرت، ادب و خویشتنداری بی تفاوت می کند. در مواردی نیز با ترویج مذاهب و آئین های دروغین و الحادی، آنها را به انحرافاتی بی بازگشت سوق می دهد که بی گمان این خطر سلامت جامعه را به شدت تهدید می کند.»
خانم زهره علی عسگری از کارشناسان امور فرهنگی، نقش خانواده را در کنترل فرزندان در استفاده از اینترنت از هر نهاد دیگر مهمتر می داند و با تاکید بر نقش موثر پدر و مادر در جلوگیری از انحرافات فکری و رفتاری فرزندان می گوید: «هر کجا والدین غایبند یا غیبت طولانی دارند، حوادثی غیرقابل پیش بینی رخ می دهد که نتایج خوبی به همراه ندارد. نمونه بارز آن اخبار و گزارش های خبری درباره فریب، فرار و اغفال نوجوانان و جوانان است که به طور مرتب در رسانه ها منتشر می شود.
وی دقت نظر و حضور پدر و مادر در چگونگی استفاده از اینترنت را مشکل گشا می داند و تاکید می کند: «محیط امن تری را برای پیشرفت خانواده ایجاد می کند. پدر و مادری که حتی از زدن یک دکمه در صفحه کلید رایانه عاجزند و اندک آشنایی یی را با رایانه و اینترنت ندارند مسلما نخواهند توانست مانع از بسیاری از عوارض نامطلوب شوند.»
وی پیشنهاد می دهد تا فرهنگسراها، کلاسهای مفید و کاربران رایانه ویژه والدین برگزار شود تا آنها از فرزندانشان در استفاده از اینترنت و رایانه عقب نمانند و پا به پای بچه های خود دراین دنیای مجازی قدم بزنند.»

مراقب دوستان نامرئی باشید
رهایی فرزندان در دنیای مجازی پرمخاطره اینترنت عواقب تلخی به همراه دارد. شما تا چه میزان با محیط، محتوای اینترنت آشنایید، بدون تردید همراهی شما با فرزندانتان در استفاده از این ابزار رسانه ای مانع از در غلتیدن آن ها در دامهایی که پیش روی دارند، می شود. چقدر دوستان جدید، نامرئی و الکترونیکی آنان را می شناسید؟
کارشناسان معتقدند که والدین باید برنامه های فعالیت های سنی و رشدی و... مناسب با فرزندان خود را در اینترنت تعیین کنند. مثلا کودکان و نوجوانان به نظارت مستقیم و هشدار مداوم در مورد تبلیغات و ورود به اتاق گفتگو (چت روم) نیاز دارند و لازم است به نوجوانان و جوانان یادآوری شود که به رعایت نکات ایمنی در اینترنت و مدت زمان استفاده از آن توجه داشته باشند.
فرامرز لطفی همراهی والدین با فرزندان خود را در حین استفاده از اینترنت ضروری می داند و خطاب به والدین می گوید:
«با هم پایگاهها را جستجو کنید و نقش تبلیغات را توضیح دهید. بر خطرات اصلی اینترنت تمرکز کنید. این قانون مطلق را تکرار کنید که نباید هرگز کسی را از طریق اینترنت ملاقات کرد. از نرم افزارهای فیلترکننده استفاده کنید. پایگاههای کتابخوانی برای فرزندان مناسبند و آنها می توانند به تنهایی به آن سایتها مراجعه کنند. برای نظارت آسان تر بر فرزندان باید رایانه را در محل عمومی و قابل دسترسی برای همگان قرار دهید.»
وی در ادامه می افزاید: «اجازه ورود به اتاق های گفتگوی اینترنتی (چت روم ها) را فقط با نظارت خود به فرزندان بدهید. در زمان استفاده از اینترنت الگوی خوبی برای فرزند باشید و زمان استفاده را به هدفی خاص محدود کنید. همه نرم افزارهایی را که به خانه آورده می شوند مورد ارزیابی قرار دهید و در مورد مسائلی که در رابطه با فعالیت های رایانه ای و اینترنتی فرزندانتان در خارج از محیط خانه اتفاق می افتد اطلاعات به دست آورید.»
علی تقی زاده، بلاگر و فعال عرصه فناوری اطلاعات هم بر نقش مهم و انکارنشدنی و البته جدی والدین و خانواده ها در زمینه نظارت بر فعالیتهای اینترنتی نوجوانان و جوانان تاکید می کند و با اشاره به عدم اعتماد به سیستم فیلترینگ اینترنت می گوید: « نظارت بر استفاده اینترنت در کشورهای پیشرفته نیز با جدیت دنبال می شود.
اما والدین ایرانی، چگونه راضی می شوند که فرزندان خود را در یک اطاق تنها با رایانه ای متصل به اینترنت رها کنند؟!»

من و چت روم؛ دوستم و آی دی!
اینترنت نه تنها توانسته در مدتی کوتاه برخی از عادات اجتماعی، فرهنگی مانند خرید کردن، داده پردازی، تجارت و به طور کلی سطح زندگی انسان را دگرگون کند، بلکه اصول و باورهای اخلاقی و حتی دوست یابی، همسرگزینی و... را هم دستخوش تغییر کرده است.
کنترل والدین بر فرزندان به واسطه کمبود آگاهی آنها از رایانه ها و از سویی دیگر دسترسی آسان به انواع و اقسام سایت های اینترنتی با محتوای غیراخلاقی تنها به اندازه زمان لازم برای تایپ یک عبارت... WWW موجب شده تا سوءاستفاده از اینترنت کم کم رنگ و بوی اختلال به خود بگیرد.
کارشناسان بر این باورند که اگرچه هرزه نگاری یک کژ رفتاری اجتماعی با تاریخچه طولانی است اما اینترنت اقدام به آن را آسان تر ساخته است که عواقب نابهنجار و غیرقابل تصوری را برای نوجوانان و جوانان و در نتیجه خانواده های آنها در پی خواهد داشت. مهندس میثم فلاح، معاون دفتر رسیدگی به تخلفات وزارت علوم تحقیقات و فناوری با اشاره به اینکه این گونه جاذبه های کاذب اینترنت همواره مورد توجه جوانان قرار دارد و آنها را به کج راههای بی بازگشتی سوق می دهد هشدار می دهد: «استفاده بیش از حد و اعتیادگونه نوجوانان و جوانان از اینترنت و فضای مجازی، علاوه بر اینکه باعث به وجود آمدن روحیه خاص و ویژگیهایی از قبیل انزوا، دروغگویی و در برخی مواقع ایجاد هیجانات کاذب و بی میلی و بی اشتهایی نسبت به غذا و روابط اجتماعی و افت تحصیلی و از دست رفتن رغبتها و انگیزه های تلاش و... در شخص می شود، می تواند پایه های خانواده را نیز که از آن به عنوان اصل و بنیان جامعه یاد می شود متزلزل کرده و رابطه های عاطفی و اخلاقی اعضای خانواده را از بین برده و به جای آن رابطه هایی مانند من و چت روم، دوستم و ID و... را جایگزین کند.
عفت شریعتی نماینده مجلس شورای اسلامی با تاکید بر لزوم تحقق فضاسازی فرهنگی و آموزش و حساس کردن خانواده-ها به دقت نظر والدین به مبانی ارزش-های دینی و فرهنگی جامعه اشاره کرده و می گوید: «در دوران گذشته خانواده های مفید و مذهبی اجازه نمی دادند هر کتاب و صفحه گرامافونی وارد منزل شود و هر نواری مورد استفاده قرار گیرد. دوستان فرزندان خود را شناسایی می کردند و با وجود آلودگی های موجود در سینماها و نشریات و... که عکس ها و فیلم های مبتذل و ناخوشایندی را منتشر می کردند، بنیان خانواده محکم بود، چرا که دقت نظر شدیدی وجود داشت. اما متاسفانه در شرایط حساس کنونی برخی پدران و مادران بسیار سهل گرفته اند و همه امور را به بیرون از منزل و اجتماع واگذار کرده اند.»
وی ادامه می دهد: «باید فرزندان ما پیش از مدرسه تربیت شده باشند و امورشان به کسانی واگذار نشود که معلوم نیست خودشان از چه شرایط روحی و تربیتی ای بهره مندند.
باید بپذیریم که کنترل افسار گسیختگی اینترنت تنها برعهده مجلس و دولت نیست، بلکه بخش مهمی از آن به تربیت صحیح فرزندان در کانون خانواده باز می گردد. اگر ما بخواهیم از تکنولوژی های جدید استفاده کنیم، می طلبد که پیشتر از آن فرهنگ استفاده از آن را بیاموزیم و به فرزندان خود آموزش دهیم.»
شریعتی با اشاره به اینکه هرگز نمی توان ماهواره، اینترنت، تلفن همراه و... را حذف کرد، می افزاید: «ما نمی توانیم از تکنولوژی عصر خود برکنار باشیم. بلکه باید از ابزار خرد و عقل خدادادی در راه استفاده صحیح از تکنولوژی استفاده کنیم. ابتدا باید واکسن مصونیت را به وسیله پایبندی به ارزش های دینی و ملی به خود تزریق کنیم تا بتوانیم با اراده ای قوی در مقابل مظاهر تمدن غرب بایستیم.»

ادامه دارد ...

منبع: / روزنامه / کیهان ۱۳۸۷/۰۴/۰۴
نویسنده : محمد مقدم