از میزان آشنایی مخاطبان این نوشته، با شرکت اوریف لیم، محصولات، نحوه کار و میزان نفوذش در جامعه آگاهی ندارم، اوریف لیم شرکتی آرایش بهداشتی از کشور سوئد می باشد که بازاریابی آن به صورت رو در رو و براساس شبکه ای هرمی از پورسانتها انجام می شود.
اما برای آگاهی از میزان خطری که امثال این شرکتها می تواند برای جامعه ای ایجاد کند، کافی است به مرکز این شرکت در سیدخندان رفته تا جمع زیادی از جوانان را ببینید که در صفی بسیار طولانی ایستاده اند تا محصولات سفارشی مشتریانشان را دریافت کرده و به آنها بدهند.
درباره آسیبهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این گونه شرکتها می توان مطالب فراوانی نوشت، اما در ذیل به بیان چند نکته بسنده می کنم.
از بعد آسیب های اقتصادی این چنین شرکتهایی برای نمونه می توان به اختلاف قیمت تمام شده و قیمت فروش اشاره کرد، اینکه محصولی با قیمتی بسیار بالاتر از قیمت تمام شده اش به مشتری داده شود تا مقداری از این مابه التفاوت، خرج دادن پورسانتهای مختلف در فرآیند فروش گردد مثلا شرکتی محصول خود را با در نظر گرفتن سود معقولی برای خود و عمده فروش می تواند به قیمت صدتومان به دست مصرف کننده نهایی برساند.
اما اگر به جای آن قیمت فروش محصول را 150 تومان بر روی آن درج کند و خودش نیز قیمت فروش به عمده فروش را تغییر ندهد بلکه سود عمده فروش را زیاد کند تا او مایل شود کالای او را در مقابل کالای رقیب خریداری کند، خب این روند می تواند بسیار خطرزا و به ضرر مصرف کننده نهایی باشد یا اینکه کشور با چنین شرکتهایی تبدیل شود به محل فروش کالاهایی خارجی آن هم از این نوع، کالاهایی که مشابه آنها در داخل نیز تولید می گردد و میلیاردها پول بی زبانی که از کشور خارج می شود. لطمات دیگر اما در بعد فرهنگی و اجتماعی باید گفت: رابطه اقتصاد و فرهنگ یک رابطه دوسویه است. یعنی همانطور که اقتصاد یک کشور از فرهنگ او تاثیر می پذیرد اقتصاد نیز بر فرهنگ تاثیر می گذارد. برای نمونه فرهنگی می تواند بازار مصرفی را برای کالای خاصی ایجاد کند و یک کالا نیز می تواند بر فرهنگ یک جامعه تاثیرگذار باشد. اگر رشد بی عفتی در جامعه بازار مصرفی برای بعضی از کالاها ایجاد می کند ورود بعضی کالاها در زندگی مردم نیز می تواند منجر به بی عفتی گردد و تغییراتی را در حوزه فرهنگ موجب شود و بر بخشهای مختلفی از زندگی فکری و اجتماعی تاثیر بگذارد مثلا اگر شما استفاده از لوازم آرایشی پررنگ و لعاب را که بیشتر برای استفاده در فضای جامعه است و نه فضای خصوصی ترویج دادی در واقع داری فرهنگ متعلق به آن را هم در جامعه ایجاد می کنی که این موجب تغییر نهادهای دیگر جامعه (اقتصادی، خانواده، سیاست و...) می گردد و این آسیبهایی را برای جامعه در پی دارد.
باید گفت این موضوع تنها در کالا و محصول نیست بلکه نحوه فروش آن نیز تاثیرات فرهنگی و اجتماعی دارد. اوریف لیم جوانان جویای ثروت را جمع کرده و از آنها می خواهد با معرفی محصول به صورت رودررو و با استفاده از بروشور محصولات را فروخته و پورسانت دریافت کنند البته آن هم به صورت هرمی و از اصلی ترین بازارهای هدف آنها محیط خانواده و خویشان و آن هم بر حسب نوع کالا اکثرا خانمهای خانواده هستند. به بیان دقیق تر مثلا فرد به خواهر و مادر و دیگر نزدیکان خود محصولات آرایشی گوناگون با تنوع و کاربردهای مختلف می فروشد و این پرواضح است که دارای تاثیرات فرهنگی و اجتماعی مخرب است. افراد خانواده که خود باید مشوق و حافظ یکدیگر به دوری از خودآرایی و توجه بیش از اندازه به ظواهر و... باشند، تبدیل به بازاری می شود برای فروش و مصرف بیشتر و دریافت پورسانتی بالاتر. و این موارد باعث عوارض اجتماعی فراوان از جمله سستی نهاد خانواده، طلاق، شغل های کاذب، عدم آرامش روانی و... می گردد.
در آخر لازم به تاکید می دانم که مسئولان ما در بررسی مسایلی از این دست باید از ابتدا دقت فراوان کرده و با کارشناسان متعهد مشورت نمایند تا مشکلی برای جامعه ایجاد نگردد و از ابتدا از آن جلوگیری کنند تا باعث نارضایتی و بی اعتمادی حتی در گروه کوچکی از این جامعه که وقت و توان خود را صرف چنین شرکتهایی کرده اند نگردد.

منبع: / روزنامه / کیهان ۱۳۸۹/۳/۱
نویسنده : سید محمد کمیل حسینی رستمی