کارشناسی ارشد 1400
پدیدآور: ایمان غلامیان
استاد راهنما: امیرحسن ندایی 
استاد مشاور: محمدعلی صفورا
دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر

چکیده

غذا به عنوان یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین احتیاجات وجودی و زیستی انسان از اهمیت فراوانی در زندگی بشریت برخوردار است و از قوی‌ترین تمایلات و غرایض او محسوب می شود. البته در نگاهی جامع‌تر غذا فقط به تمایلات و نیاز جسمی انسان محدود نمی‌شود بلکه هویت فردی و اجتماعی وی را تشکیل می‌دهند. آداب، رسوم و شیوه مصرف غذا به مثابه‌ نماد فرهنگی می‌تواند بیانگر روحیه و هویت یک ملت باشد. غذا و سفره در بافت فرهنگی ایران از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند که تحت تاثیر تمایز‌های ناشی از نوع مواد غذایی، جایگاه اجتماعی، اعتقادات دینی، نشانه‌های ارجاعی فرهنگی، تفاوت بافت فرهنگ‌های اقوام مختلف، تعیین‌کننده‌ی هویت، قومیت، ملیت، جنسیت، زبان و شأن اجتماعی هستند. این پایان‌نامه با روش توصیفی-تحلیلی کارکرد‌های دراماتیک و فرهنگی سفره و غذا را در آثار داریوش مهرجویی با رویکرد مطالعات فرهنگی مبتنی بر اساس مبانی نظری نشانه‌شناسی مورد تحلیل و بررسی قرارداده و نقش خوراک را همچون رمزگان ثانویه فرهنگی که روابط بین فردی و اجتماعی را تعیین می‌کنند در فیلم‌ها نشان می‌دهد. این پژوهش با تبیین مباحث خوراک‌شناسی و معرفی مکتب آشپزی ایرانی، از کارکرد‌های زیبایی‌شناسانه و نشانه‌شناسانه خوراک در خوانش رمزگان‌های فرهنگی بهره جسته، تا به جای یک رویکرد ساختاری از یک رویکرد کلان فرهنگی در خوانش رمزگان‌های نشانه‌ای خوراک بهره‌مند شود. همچنین این پایان‌نامه نشان می‌دهد سفره و غذا در آثار داریوش مهرجویی همچون ابزار بیان سینمایی عمل می‌کنند، و نشانه‌های ارجاعی و دلالت‌های فرهنگی خوراک در یک نظام بنیادی نشانه‌ای خوراک‌شناسانه با توجه به قالب و محتوای اتخاذ شده برای هر فیلم، کارکردهای دراماتیک متناسب با آن بیان هنری را به خود می‌گیرند و در راستای شخصیت‌پردازی، ایجاد موقعیت و فضاسازی، گره‌افکنی، روایت داستان و طراحی میزانسن فیلم عمل می‌کنند و همچنین بر شیوه‌ی کارگردانی، فیلمبرداری، تدوین، صداگذاری، صحنه‌پردازی و بازیگری تاثیر می‌گذارند.