بهرام آریانا فرزند صدرالدین در سال 1285ش در تهران متولد شد. نام اصلی او حسین منوچهری بود که براساس گرایشات شدید باستانگرایی در سال 1328 آن را به بهرام آریانا تغییر داد. او تحصیلات نظامی خود را در مدرسه نظام در تهران به پایان برد و سپس در سال 1301ش برای طی یک دوره عالی نظامی به پاریس رفت. در بازگشت به ادامه تحصیل در دانشکده نظامی ایران پرداخت و مدتی بعد به اخذ دکترای حقوق بین‌الملل از فرانسه موفق شد.

پس از به پایان بردن دورة عالی نظامی در فرانسه او به خدمت ارتش درآمد و به فرماندهی گردان دانشکدة افسری برگزیده شد. او به آموزش رستة پیاده دانشکده افسری و تدریس تاکتیک عمومی دانشگاه جنگ نیز اشتغال داشت. آریانا در دورة جنگ جهانی دوم مانند بسیاری دیگر از افسران ارتش شاهنشاهی ایران به آلمان هیتلری تمایل داشت و به همین مناسبت به حزب کبود به رهبری حبیب‌الله نوبخت پیوست. این حزب تمایلات نازیسمی داشت. این رویکرد وی باعث شد تا پس از شهریور 1320 برای مدتی کوتاه به علت گرایشات ژرمنوفیلی دستگیر شد.

از دیگر مناصب نظامی او باید به فرماندهی لشکر یک گارد شاهنشاهی، معاون دانشکده افسری، فرماندهی آمادگاه لشکر خراسان، فرماندهی تیپ مهاباد، فرماندهی لشکر گارد شاهنشاهی نام برد. در دوران حکومت دکتر مصدق به عنوان رئیس هیئت اعزامی و وابستة درجه یک ایران در پاریس اعزام شد.

سقوط دولت دکتر مصدق به ایران بازگشت و به درجة سرتیپی ارتقا یافت، در سال 1334 به ریاست ستاد نیروی زمینی منصوب شد. سرلشگر بهرام آریانا در سال 1341 از سوی محمدرضا پهلوی با اختیارات تام ماًمور فرماندهی عملیات سرکوب شورش عشایر در جنوب شد، این شورش بر علیه اصلاحات ارضی انجام گرفت و سرکوب آن با موفقیت صورت گرفت. آریانا در سال 1344 از سوی محمدرضا پهلوی به ریاست ستاد بزرگ ارتشتاران منصوب شد و به مدت چهار سال در این سمت فعالیت کرد. در همین دوران با تمایلات باستانگرایانه أی که داشت به تقویت حزب آریا به رهبری هادی سپهر پرداخت. جاه طلبیهای ارتشبد آریانا باعث شد تا دیگر امرای ارتش که چندان علاقه ای به وی نداشتند شایعه کودتا علیه شاه را توسط وی راه بیاندازند. این شایعه موجبات برکناری وی را از ریاست ستاد بزرگ ارتشتاران در اردیبهشت 1348 فراهم آورد و پس از مدتی کوتاه بازنشسته شد. مدتی نیز به ریاست انجمن فرهنگ ارتش منصوب شد.

از دیگر مناصب نظامی او باید به فرماندهی لشکر یک گارد شاهنشاهی، معاون دانشکده افسری، فرماندهی آمادگاه لشکر خراسان، فرماندهی تیپ مهاباد، فرماندهی لشکر گارد شاهنشاهی نام برد. در دوران حکومت دکتر مصدق به عنوان رئیس هیئت اعزامی و وابسته درجه یک ایران در پاریس اعزام شد.

این تفکرات باعث شد تا ساواک رفتار وی را ناشایست بخواند و به همین منظور به دستور غیرمستقیم محمدرضا پهلوی در سال 1350 او به همراه آریانوش آریانا کشور را به مقصد پاریس ترک کرد. با آغاز انقلاب اسلامی بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و در راًس یکی از نخستین گروههای سلطنت طلب معارض با انقلاب «ارتش آزادیبخش» قرار گرفت و بودجه یک میلیون دلاری سرویسهای اطلاعاتی بیگانه در اختیار وی نهاده شد.

ارتش آزادیبخش در سال 1362 بر اثر اختلاف بین او و دیگر امرای این ارتش مانند تیمسار اویسی از هم پاشیده شد، از آن پس او دیگر به فعالیت سیاسی روی نیاورد. بهرام آریانا در سال 1365 در سن هشتاد سالگی در پاریس فوت کرد.

منابع:

1. http://www.iichs.org نوشته فاطمه معزی