پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: زهرا راست پور
استاد راهنما: سید محسن حسینی موخر
استاد مشاور: رضا چهرقانی
دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

نشانه‌شناسی در مقام دانشی که می‌تواند وجوه مشترک تصویری و زبانی را در آثار ادبی برجسته سازد، این صلاحیت را دارد که اختلاف‌ها یا تفاوت‌ها در قوت و میزان تأثیرگذاری آن‌ها را نیز بسنجد. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر رویکرد تطبیقی و مقایسه نشانه‌شناختی انطباق‌های تصویری و زبانی در سه اثر عامیانه و مصور فارسی پرداخته است. نتایج بحث نشان دهنده آن است که کتاب مصور با چاپ سنگی موسوم به امیر‌ارسلان نامدار در انطباق فرم و ماده، بیانی تصویری و زبانی شکل کلی‌تری را مورد هدف قرار داده است و به بیان دیگر وجه تفسیری و تأویلی در قرائت تصاویر نسبت به متن روایی گسترده‌تر از دو اثر دیگر است. کتاب چهل طوطی جایگاهی بینابینی میان این سه اثر دارد و نشانه‌های تصویری به‌طور مساوی، هم آشکارا و هم تلویحاً با رویدادهای روایی زبانی مطابقت دارند. اثر سوم یعنی چهار درویش به تألیف نویسنده‌‌ای ناشناس که بیشترین تصاویر را دارد وجه نشانه‌شناسانه تصویر، حاوی تکنیک تکاملی است؛ به این معنا که بسیاری از تصاویر نشانه‌های زبانی و روایی را ملموس و مؤکد می‌سازند. بر اساس نتایج تحقیق، امر مشترک سه اثر را نیز میتوان منطبق بودن با تحولات فرهنگی عصر قاجار مانند گسترش شکل خاصی از تصاویر، بلوغ مینیاتور، توجه به وجه تصویری زبان و مقیّد بودن به ایدئولوژیهای فکری دوران تلقی کرد.