اقلیت در اقلیت: پیچیدگی و چندگانگی شبکه‌های شیعه دوازده امامی در بریتانیا
نویسنده: الیور شاربروت، استاد دانشگاه بیرمنگام
منتشر شده در: ژورنال اسلام معاصر: پویایی زندگی مسلمانان
ناشر: انتشارات اشپرینگر هلند
تاریخ انتشار: ۸ نوامبر ۲۰۱۸
مقدمه:
شیعیان دوازده امامی در غرب، به‌ویژه در بریتانیا، به دلیل قرار گرفتن در حاشیه‌های اجتماعی و مذهبی، اغلب به‌عنوان “اقلیتی درون اقلیت” توصیف می‌شوند. این مفهوم به نوعی دوگانه‌حاشیه‌نشینی اشاره دارد که شیعیان در جوامع غیرمسلمان تجربه می‌کنند. از یک سو، آن‌ها به‌عنوان مسلمان با اسلام‌هراسی مواجه‌اند و از سوی دیگر، به‌عنوان شیعه، با فرقه‌گرایی ضدشیعه در میان سایر مسلمانان روبه‌رو هستند.
الیور شاربروت در این مقاله تلاش می‌کند تا پیچیدگی‌ها و چندگانگی‌های این وضعیت را بررسی کند و نشان دهد که مفهوم “دوگانه‌حاشیه‌نشینی” ممکن است برای توضیح وضعیت شیعیان در غرب بیش از حد ساده‌انگارانه باشد.
اهداف و روش‌شناسی مقاله:
بررسی فضاهای شیعی در بریتانیا:
مقاله به تحلیل فضاهای اجتماعی و مذهبی شیعیان دوازده امامی در شمال‌غرب لندن، به‌ویژه در منطقه برنت، می‌پردازد.
تحلیل شبکه‌های فراملیتی شیعه:
مقاله به بررسی شبکه‌های فراملیتی و ارتباطات چندمکانی این جوامع می‌پردازد که به حفظ هویت اسلامی و شیعی آن‌ها کمک می‌کند.
استفاده از روش‌های جدید در مطالعات مذهبی:
شاربروت با استفاده از مفهوم “دیاسپورای پیچیده” (Werbner) و روش‌های نوین در مطالعات مذهبی، به تحلیل چگونگی ایجاد و عملکرد این شبکه‌ها و فضاها می‌پردازد.
یافته‌های کلیدی:
۱. دوگانه‌حاشیه‌نشینی: فراتر از یک توصیف ساده‌انگارانه
- شیعیان دوازده امامی در بریتانیا نه‌تنها به‌عنوان مسلمان با اسلام‌هراسی مواجه‌اند، بلکه به‌عنوان شیعه با فرقه‌گرایی درونی مسلمانان نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
- با این حال، شاربروت استدلال می‌کند که این مفهوم “دوگانه‌حاشیه‌نشینی” برای توضیح وضعیت شیعیان در غرب کافی نیست، زیرا پیچیدگی‌ها و تنوع درونی این جوامع را نادیده می‌گیرد.
۲. شبکه‌های فراملیتی و چندمکانی
- شیعیان دوازده امامی در بریتانیا از طریق شبکه‌های فراملیتی و فضاهای مذهبی چندمکانی، هویت خود را حفظ و تقویت می‌کنند.
- این شبکه‌ها شامل مراکز مذهبی، انجمن‌ها، و سازمان‌هایی هستند که در منطقه برنت لندن مستقر بوده و با جوامع شیعی در سایر نقاط جهان ارتباط دارند.
۳. نقش منطقه برنت، شمال‌غرب لندن
- منطقه برنت به‌عنوان یکی از مراکز اصلی تجمع شیعیان در بریتانیا، نقش مهمی در ایجاد فضاهای اجتماعی و مذهبی شیعیان ایفا می‌کند.
- این فضاها نه‌تنها برای انجام مناسک مذهبی، بلکه برای نمایندگی هویت شیعی در عرصه عمومی و مقابله با اسلام‌هراسی و فرقه‌گرایی اهمیت دارند.
۴. استفاده از روش‌های نوین در تحلیل فضاهای مذهبی
- شاربروت از مفاهیمی مانند “دیاسپورای پیچیده” (Werbner) و “چندمکانی‌بودن” در مطالعات مذهبی استفاده می‌کند تا نشان دهد که فضاهای شیعی در بریتانیا چگونه در تعامل با جوامع محلی و جهانی شکل می‌گیرند.
اهمیت مقاله:
تمرکز بر شیعیان در بریتانیا:
مطالعات پیشین درباره مسلمانان در بریتانیا عمدتاً بر جوامع سنی متمرکز بوده‌اند. این مقاله با تمرکز بر شیعیان دوازده امامی، به پر کردن این خلأ پژوهشی کمک می‌کند.
ارائه دیدگاه‌های جدید:
مقاله با استفاده از روش‌های نوین در مطالعات مذهبی، دیدگاه‌های تازه‌ای درباره چگونگی ایجاد و عملکرد فضاهای شیعی در دیاسپورا ارائه می‌دهد.
ارتباط با مسائل جهانی:
این پژوهش به درک بهتر تأثیر اسلام‌هراسی و فرقه‌گرایی ضدشیعه بر جوامع شیعی در غرب کمک می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه این جوامع به این چالش‌ها پاسخ می‌دهند.
جمع‌بندی:
مقاله “اقلیت در اقلیت: پیچیدگی و چندگانگی شبکه‌های شیعه دوازده امامی در بریتانیا” به بررسی وضعیت شیعیان دوازده امامی در بریتانیا، به‌ویژه در منطقه برنت لندن، می‌پردازد. این مقاله نشان می‌دهد که شیعیان با استفاده از شبکه‌های فراملیتی و فضاهای چندمکانی، نه‌تنها هویت اسلامی و شیعی خود را حفظ می‌کنند، بلکه در عرصه عمومی نیز نقش فعالی ایفا می‌کنند.
پیشنهاد:
این مقاله برای پژوهشگران حوزه مطالعات اسلامی، مهاجرت، و دیاسپورا منبعی ارزشمند است که می‌تواند به درک بهتر پیچیدگی‌ها و چندگانگی‌های جوامع شیعی در غرب کمک کند.
نظر شما