میرزا علی اصغر خان امین السلطان فرزند آقا ابراهیم امین السلطان در سال 1275ق در تهران متولد شد و به تبع پدرش به دربار ناصری راه یافت و در 1300ق با فوت پدرش، شاه او را ملقب به امین السلطان کرد. او از رجال مهم دوره قاجار بود.

امین السلطان در مناصب مهم و مختلف مشغول به کار شد. و از سال 1306ق به وزیراعظمی منصوب و در سال 1310 رسماً به صدارت گماشته شد. میرزا علی اصغر خان در سه سفر ناصرالدین شاه به فرنگستان او را همراهی کرد و  هر بار در این سفرها امتیازاتی مانند، کشتیرانی در رود کارون، امتیاز رژی (انحصار توتون و تنباکو) و بانک شاهی را به بیگانگان انگلیسی اعطا می کرد.واگذاری این امتیازات هر روز بر تعداد دشمنان وی می افزود و جنبش رژی به رهبری آیت الله میرزای شیرازی او را منفورتر از پیش نمود.

در سال 1313ق زمانی که ناصرالدین شاه به دست میرزا رضای کرمانی در حرم حضرت عبدالعظیم ترور شد، اتابک که سیاستمداری زیرک بود برای حفظ آرامش در شهر در مسیر به سمت تهران در کالسکه چنین وانمود کرد که شاه آسیبی ندیده و سالم است. او پس از به سلطنت رسیدن مظفرالدین شاه نیز باز به صدارت منصوب شد اما عمر این صدارت چندان طولانی نبود و در 1314ق به علت گرایش هایی که به روسها پیدا کرده بود و با فشار انگلستان از کار برکنار و دو سال به قم تبعید شد، اما در سال 1316ق تبعید وی پایان یافت و به تهران دعوت شد تا بر مسند صدارت تکیه زند . از اقدامات وی در این دوره استقراض از دولت روسیه بود تا بتواند شاه قاجار را راهی سفر اروپا کند و این خوش خدمتی او را ملقب به اتابک اعظم کرد. خیانتهای امین السلطان کار را به جایی رساند که در 1321ق از سوی علمای مقیم عتبات عالیات تکفیر شد و این حکم موجب شد تا از صدارت برکنار شود و این بار راهی اروپا شد و در زمان انقلاب مشروطه در خارج از کشور بود . در 1325ق که محمد علی شاه بر روی کار آمد بهترین راه حل مشکل خود را در بازگشت امین السلطان به ایران دید تا از تجربیات وی استفاده کند. امین السلطان ابتدا از پذیرش درخواست شاه سر باز زد و در همین حال مردم و نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی نیز با بازگشت وی مخالفت کردند، اما حامیان وی دست از فعالیت بر نمی داشتند تا زمینه برای بازگشت وی مهیا شود. در همین احول در 26 فروردین 1285 میرزا عباس خان مهندس که از اروپا عازم ایران بود به علت شباهت ظاهری بسیار به امین السلطان از سوی مجاهدین باکو ترور و به قتل رسید. این امر موجب وحشت امین السلطان شد و با تدبیر امنیتی در 6 ربیع الاول 1325/30 فروردین 1285 به انزلی وارد شد و مجاهدین به محض ورودش به محافظانش حمله کردند و همین حرکت موجب شد تا او به کشتی خود بازگردد. سرانجام مجلس شورای ملی موافقت خود را با ورود امین السلطان به ایران اعلام کرد و تلگرافی از مجاهدین و مردم خواست تا اجازه ورود را به امین السلطان بدهد. امین السلطان به محض ورود به تهران به صدارت منصوب شد، اما این دولت سه ماه بیشتر نپایید. برخلاف دولتهای قبلی وی، در این دولت با اوضاع نابسامانی رو به رو شد که برای ایجاد آرامش در آن بایستی به سختی تلاش می کرد.

هرج و مرج پس از انقلاب مشروطه دامن وی را نیز گرفت. در 21 رجب 1325 برای معرفی وزیر فرهنگ و عدلیه خود به مجلس رفت و پس از پایان جلسه علنی و غیر علنی مجلس، شب هنگام از مجلس خارج شد و قصد سوار شدن به کالسکه خود راداشت که از سوی عباس آقای تبریزی به قتل رسید. عباس آقای تبریزی پس از این اقدام خود نیز از ترس اینکه مبادا دستگیر شود با شلیک گلوله ای در دهانش خود را کشت. در جیب او تنها ورقه هویتش کارتی بود به این شرح: عباس آقای صراف تبریزی «عضو انجمن فدایی ملت» این اقدام را حیدر خان عمو اوغلی هدایت کرد.

مشروطه خواهان تندرو برخی نمایندگان مجلس از این اقدام شادمان شدند برای عباس آقای تبریزی گمنام مراسم عزاداری با شکوهی برگزار شد، اما برای اتابک تنها سوگواری ساده ای از سوی بستگانش برپا شد. بستگان او قبلاً از سوی اشخاص بیگانه تهدید شده بودند. قتل اتابک زمانی روی داد که قرارداد 1907 به امضاء رسید و ایران در هرج و مرج به سر می برد و توان اعتراض به این قرارداد ننگین تقسیم کشور نداشت.

منابع:

1. http://www.iichs.org نوشته فاطمه معزی