پیش‌بینی سبک‌های هویت دختران نوجوان براساس عزّت نفس و خودپنداره آنها
مقدمه
هویت یکی از مهم‌ترین مفاهیم در روان‌شناسی است و به معنای احساس تعلق و پیوستگی به گروه‌های اجتماعی، ارزش‌ها و باورهای فردی است. شکل‌گیری هویت در دوران نوجوانی به‌عنوان یک دوره گذار از کودکی به بزرگسالی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این دوره، نوجوانان با چالش‌های متعددی در زمینه‌های هویت‌یابی مواجه هستند و تلاش می‌کنند تا هویت خود را به‌عنوان یک فرد مستقل و بالغ تعریف کنند.
عزّت نفس و خودپنداره از جمله عوامل مهمی هستند که در شکل‌گیری هویت نوجوان تأثیرگذار هستند. عزّت نفس به معنای ارزشی است که فرد برای خود قائل است و خودپنداره به معنای تصویری است که فرد از خود دارد. نوجوانانی که عزّت نفس بالایی دارند، به توانایی‌ها و ارزش‌های خود باور دارند و در برابر چالش‌های زندگی مقاوم‌تر هستند. همچنین، نوجوانانی که خودپنداره مثبتی دارند، از خود تصویری مثبت و خوشایند دارند و احساس ارزشمندی می‌کنند.
پیشینه پژوهش
پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که عزّت نفس و خودپنداره با سبک‌های هویت ارتباط دارند. به‌طورکلی، نوجوانانی که عزّت نفس و خودپنداره بالایی دارند، سبک‌های هویت مثبت‌تری مانند هویت متعهدانه و هویت اطلاعاتی دارند. همچنین، نوجوانانی که عزّت نفس و خودپنداره پایینی دارند، سبک‌های هویت منفی‌تری مانند هویت سردرگم/ اجتنابی و هویت هنجاری دارند.
روش پژوهش
در این پژوهش، 130 نفر از دختران نوجوان شهر قم به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها، از پرسشنامه‌های عزّت نفس کوپراسمیت، خودپنداره راجرز و سبک‌های هویت ISI-G6 استفاده شد. داده‌ها با استفاده از روش آمار توصیفی و استنباطی (رگرسیون چندگانه) تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌های پژوهش
نتایج رگرسیون نشان داد که عزّت نفس 2% و خودپنداره 12% سبک‌های هویت دختران نوجوان را پیش‌بینی می‌کنند. به‌طورکلی، نوجوانانی که عزّت نفس و خودپنداره بالاتری دارند، احتمال بیشتری دارد که سبک‌های هویت مثبتی مانند هویت متعهدانه و هویت اطلاعاتی داشته باشند.
بحث و نتیجه‌گیری
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که عزّت نفس و خودپنداره از عوامل مهمی هستند که در شکل‌گیری سبک‌های هویت دختران نوجوان تأثیرگذار هستند. نوجوانانی که عزّت نفس و خودپنداره بالایی دارند، احتمال بیشتری دارد که سبک‌های هویت مثبتی مانند هویت متعهدانه و هویت اطلاعاتی داشته باشند. این سبک‌های هویت به نوجوانان کمک می‌کند تا در زندگی خود احساس رضایت و موفقیت بیشتری داشته باشند.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، پیشنهاد می‌شود که والدین و مربیان در جهت تقویت عزّت نفس و خودپنداره نوجوانان تلاش کنند. این کار می‌تواند از طریق ارائه حمایت‌های عاطفی، کمک به نوجوانان در شناخت نقاط قوت و ضعف خود و فراهم‌سازی فرصت‌های مناسب برای رشد و پیشرفت آنها انجام شود.

2

پیش‌بینی سبک‌های هویت دختران نوجوان براساس عزّت نفس و خودپنداره آنها
دوران نوجوانی، دوره گذار از کودکی به بزرگسالی است. در این دوره، نوجوانان با چالش‌های زیادی روبرو هستند، از جمله شکل‌گیری هویت. هویت، احساس فرد نسبت به خود و جایگاهش در جهان است. نوجوانان در تلاشند تا ارزش‌ها، باورها و اهداف خود را در زندگی پیدا کنند.
عزّت نفس، احساس مثبت فرد نسبت به خود است. نوجوانانی که عزّت نفس بالایی دارند، احساس ارزشمندی و شایستگی می‌کنند. آنها نسبت به خود و توانایی‌های خود اعتماد دارند.
خودپنداره، تصویری است که فرد از خود دارد. نوجوانانی که خودپنداره مثبتی دارند، دیدگاه مثبتی نسبت به خود دارند. آنها از ظاهر، توانایی‌ها و شخصیت خود راضی هستند.
تحقیقات نشان داده‌اند که عزّت نفس و خودپنداره، با سبک‌های هویت نوجوانان ارتباط دارند.
عزّت نفس
عزّت نفس بالایی، با سبک هویت خودمختار ارتباط دارد. نوجوانانی که عزّت نفس بالایی دارند، به توانایی‌های خود برای تصمیم‌گیری و انتخاب مسیر زندگی خود اعتماد دارند. آنها کمتر تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرند و به دنبال آن هستند تا هویتی منحصر به فرد برای خود ایجاد کنند.
عزّت نفس پایینی، با سبک هویت وابست ارتباط دارد. نوجوانانی که عزّت نفس پایینی دارند، احساس می‌کنند که به دیگران برای راهنمایی و حمایت نیاز دارند. آنها کمتر به توانایی‌های خود برای تصمیم‌گیری اعتماد دارند و بیشتر به دنبال تأیید دیگران هستند.

خودپنداره
خودپنداره مثبتی، با سبک هویت خودمختار ارتباط دارد. نوجوانانی که خودپنداره مثبتی دارند، احساس می‌کنند که ارزشمند و شایسته هستند. آنها از ظاهر، توانایی‌ها و شخصیت خود راضی هستند. این احساسات مثبت، به آنها کمک می‌کند تا در مسیر شکل‌گیری هویت خود، با اعتماد به نفس بیشتری حرکت کنند.
خودپنداره منفی، با سبک هویت وابست ارتباط دارد. نوجوانانی که خودپنداره منفی دارند، احساس می‌کنند که ارزشمند و شایسته نیستند. آنها از ظاهر، توانایی‌ها و شخصیت خود ناراضی هستند. این احساسات منفی، می‌تواند باعث شود که آنها در مسیر شکل‌گیری هویت خود، دچار تردید و ناامیدی شوند.
نتیجه‌گیری
عزّت نفس و خودپنداره، دو عامل مهم در شکل‌گیری هویت نوجوانان هستند. نوجوانانی که عزّت نفس و خودپنداره بالایی دارند، در مسیر شکل‌گیری هویت خود، با اعتماد به نفس بیشتری حرکت می‌کنند. آنها کمتر تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرند و بیشتر به دنبال آن هستند تا هویتی منحصر به فرد برای خود ایجاد کنند.
راهکارهایی برای تقویت عزّت نفس و خودپنداره نوجوانان

والدین و معلمان می‌توانند با حمایت و تشویق نوجوانان، به تقویت عزّت نفس و خودپنداره آنها کمک کنند.
نوجوانان می‌توانند با انجام فعالیت‌هایی که به آنها احساس ارزشمندی و شایستگی می‌دهند، عزّت نفس خود را تقویت کنند.
نوجوانان می‌توانند با تمرین مثبت‌اندیشی و تمرکز بر نقاط قوت خود، خودپنداره خود را بهبود بخشند.