سفرنامه‌های دلاواله و برادران شرلی از مهم‌ترین منابع تاریخی برای شناخت ایران در دوره‌ی صفوی محسوب می‌شوند. این دو سفرنامه به‌دست دو اروپایی نوشته شده‌اند که در زمان‌های متفاوتی به ایران سفر کرده‌اند. دلاواله در سال ۱۶۱۸ میلادی و برادران شرلی در سال ۱۵۹۸ میلادی به ایران آمدند.
در این نوشتار، به بررسی تطبیقی این دو سفرنامه پرداخته می‌شود.
شباهت‌ها

هر دو سفرنامه به‌دست اروپایی‌هایی نوشته شده‌اند که از فرهنگ و تمدن غربی برخوردار بودند.
هر دو سفرنامه به‌طور کلی نگاه مثبتی به ایران و مردم آن دارند.
هر دو سفرنامه اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی تاریخ، جغرافیا، فرهنگ، جامعه و اقتصاد ایران در دوره‌ی صفوی ارائه می‌دهند.

تفاوت‌ها

دلاواله به‌عنوان یک فرد خصوصی به ایران سفر کرده است، اما برادران شرلی به‌عنوان نمایندگان سیاسی ملکه‌ی انگلستان به ایران آمده‌اند. این تفاوت در محتوای سفرنامه‌های آن‌ها نیز تأثیرگذار بوده است. دلاواله بیشتر به مشاهدات شخصی خود از ایران پرداخته است، اما برادران شرلی علاوه بر مشاهدات شخصی، به روابط سیاسی و تجاری بین ایران و اروپا نیز توجه داشته‌اند.
دلاواله در زمان اوج قدرت صفویه به ایران سفر کرده است، اما برادران شرلی در زمان جنگ ایران و عثمانی به ایران آمده‌اند. این تفاوت نیز در محتوای سفرنامه‌های آن‌ها تأثیرگذار بوده است. دلاواله بیشتر به توصیف شکوه و عظمت ایران پرداخته است، اما برادران شرلی بیشتر به مشکلات و چالش‌های پیش‌روی ایران توجه داشته‌اند.

مقایسه‌ی محتوای سفرنامه‌ها
دلاواله
دلاواله در سفرنامه‌ی خود به موضوعات مختلفی پرداخته است، از جمله:

تاریخ و جغرافیا: دلاواله به تاریخ ایران از دوران باستان تا زمان صفویان پرداخته است. او همچنین به توصیف شهرهای مهم ایران، مانند اصفهان، شیراز، قزوین و مشهد پرداخته است.
فرهنگ و جامعه: دلاواله به آداب و رسوم مردم ایران، مانند لباس، خوراک، موسیقی، مذهب و ورزش پرداخته است. او همچنین به وضعیت زنان در ایران نیز توجه داشته است.
اقتصاد: دلاواله به اقتصاد ایران، مانند کشاورزی، تجارت و صنعت پرداخته است. او همچنین به وضعیت بازرگانان و صنعتگران ایرانی نیز اشاره کرده است.

برادران شرلی
برادران شرلی نیز در سفرنامه‌ی خود به موضوعات مختلفی پرداخته‌اند، از جمله:

تاریخ و جغرافیا: برادران شرلی به تاریخ ایران از دوران باستان تا زمان صفویان پرداخته‌اند. آن‌ها همچنین به توصیف شهرهای مهم ایران، مانند اصفهان، قزوین، تبریز و مشهد پرداخته‌اند.
فرهنگ و جامعه: برادران شرلی به آداب و رسوم مردم ایران، مانند لباس، خوراک، موسیقی، مذهب و ورزش پرداخته‌اند. آن‌ها همچنین به وضعیت زنان در ایران نیز توجه داشته‌اند.
اقتصاد: برادران شرلی به اقتصاد ایران، مانند کشاورزی، تجارت و صنعت پرداخته‌اند. آن‌ها همچنین به وضعیت بازرگانان و صنعتگران ایرانی نیز اشاره کرده‌اند.

نتیجه‌گیری
سفرنامه‌های دلاواله و برادران شرلی از منابع ارزشمندی برای شناخت ایران در دوره‌ی صفوی محسوب می‌شوند. این دو سفرنامه اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی تاریخ، جغرافیا، فرهنگ، جامعه و اقتصاد ایران در این دوره ارائه می‌دهند.
با مقایسه‌ی این دو سفرنامه می‌توان دید که هر دو سفرنامه به‌طور کلی نگاه مثبتی به ایران و مردم آن دارند. با این حال، تفاوت‌هایی نیز بین این دو سفرنامه وجود دارد. دلاواله به‌عنوان یک فرد خصوصی به ایران سفر کرده است، اما برادران شرلی به‌عنوان نمایندگان سیاسی ملکه‌ی انگلستان به ایران آمده‌اند. این تفاوت در محتوای سفرنامه‌های آن‌ها نیز تأثیرگذار بوده است. دلاواله بیشتر به مشاهدات شخصی خود از ایران پرداخته است، اما برادران شرلی علاوه بر مشاهدات شخصی، به روابط سیاسی و تجاری بین ایران و اروپا نیز توجه داشته‌اند.