وظایف حقوقی زوج نسبت به زوجه
Bard AI, [18/10/1402 11:52 ب.ظ]
شیوع ویروس کرونا در جهان و ایران، تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم داشته است. یکی از حوزه‌هایی که تحت تأثیر این بحران قرار گرفته است، حوزه مطالبه مهریه است. طبق قانون مدنی، زوجه می‌تواند در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، از او تقاضای حبس کند. با این حال، زوج می‌تواند با اثبات اعسار، از حبس برهاند.
در شرایط عادی، بار اثبات اعسار بر عهده زوج است. یعنی زوج باید ثابت کند که توانایی پرداخت مهریه را ندارد. اما آیا این قاعده در شرایط کرونایی نیز جاری است؟
برخی حقوقدانان معتقدند که شرایط اقتصادی ناشی از کرونا می‌تواند اماره قضایی بر اعسار زوج باشد. به عبارت دیگر، زوج می‌تواند با اثبات اینکه در شرایط کرونایی دچار کاهش درآمد یا بیکاری شده است، اعسار خود را اثبات کند.
این نظریه مبتنی بر دو مبنا است:
مبنای اول، اصل عدالت و انصاف است. در شرایطی که شیوع کرونا موجب کاهش درآمد یا بیکاری بسیاری از مردم شده است، انتظار می‌رود که قانون نیز با این شرایط انعطاف داشته باشد.
مبنای دوم، اصل حمایت از خانواده است. مهریه یکی از حقوق مالی زوجه است و قانونگذار در تلاش است تا از حقوق زوجه حمایت کند. در شرایطی که زوج به دلیل شرایط اقتصادی ناشی از کرونا دچار مشکل شده است، قانونگذار باید تمهیداتی را برای حمایت از او و خانواده‌اش فراهم کند.
البته این نظریه مخالفانی نیز دارد. برخی حقوقدانان معتقدند که تغییر بار اثبات اعسار در شرایط کرونایی، موجب سوء استفاده برخی افراد خواهد شد. به عبارت دیگر، ممکن است برخی افراد با سوء استفاده از شرایط کرونایی، از پرداخت مهریه خود طفره روند.
در حال حاضر، هیچ رأی قطعی در این زمینه از سوی محاکم صادر نشده است. اما با توجه به اینکه شرایط کرونایی در کشور ادامه دارد، این موضوع می‌تواند یکی از چالش‌های حقوقی در سال‌های آینده باشد.
در ادامه به بررسی برخی از دلایلی که می‌تواند مبنای تغییر بار اثبات اعسار در شرایط کرونایی باشد، می‌پردازیم:
کاهش درآمد: شیوع کرونا موجب کاهش درآمد بسیاری از مشاغل شده است. بسیاری از افراد به دلیل تعطیلی کسب و کار خود، از کار بیکار شده‌اند و یا درآمدشان کاهش یافته است. این امر می‌تواند موجب کاهش توانایی زوج در پرداخت مهریه شود.
افزایش هزینه‌های زندگی: شیوع کرونا موجب افزایش هزینه‌های زندگی شده است. هزینه‌های اقلام ضروری مانند مواد غذایی، مسکن و پوشاک افزایش یافته است. این امر می‌تواند موجب افزایش فشار مالی بر زوج و خانواده‌اش شود.
تعطیلی مراکز قضایی: شیوع کرونا موجب تعطیلی بسیاری از مراکز قضایی شده است. این امر می‌تواند موجب طولانی شدن روند رسیدگی به دعاوی اعسار شود. در چنین شرایطی، زوج ممکن است به دلیل مشکلات مالی، قادر به تأمین هزینه‌های دادرسی نباشد.
با توجه به دلایل فوق، می‌توان گفت که شرایط کرونایی می‌تواند موجب تغییر بار اثبات اعسار در دعوای مطالبه مهریه شود. البته این امر مستلزم بررسی دقیق شرایط هر پرونده و صدور رأی عادلانه از سوی محاکم است.
Bard AI, [18/10/1402 11:54 ب.ظ]
بر اساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، وظایف حقوقی زوج نسبت به زوجه به دو دسته تقسیم می‌شوند:
وظایف مالی
وظایف غیرمالی
وظایف مالی
مهم‌ترین وظیفه مالی زوج نسبت به زوجه، پرداخت نفقه است. نفقه شامل مسکن، خوراک، پوشاک، درمان و سایر نیازهای ضروری زوجه است. پرداخت نفقه بر عهده زوج است و در صورت عدم پرداخت، زوجه می‌تواند از دادگاه درخواست نفقه کند.
وظیفه دیگر مالی زوج نسبت به زوجه، پرداخت مهریه است. مهریه مالی است که زوج در هنگام عقد نکاح به زوجه می‌پردازد. مهریه ممکن است عندالمطالبه یا عندالاستطاعه باشد. در صورت عندالمطالبه بودن مهریه، زوجه می‌تواند هر زمان که خواست مهریه خود را مطالبه کند. در صورت عندالاستطاعه بودن مهریه، زوجه تنها در صورتی می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند که زوج تمکن مالی داشته باشد.
وظایف غیرمالی
مهم‌ترین وظیفه غیرمالی زوج نسبت به زوجه، حسن معاشرت است. حسن معاشرت به معنای رفتار نیکو و محترمانه با زوجه است. زوج باید با زوجه با صمیمیت و احترام رفتار کند و از آزار و اذیت او خودداری کند.
وظیفه دیگر غیرمالی زوج نسبت به زوجه، تمکین است. تمکین به معنای اطاعت زوجه از زوج در امور مشروع است. زوجه باید در امور مربوط به زندگی مشترک از زوج اطاعت کند، مگر اینکه اطاعت او بر خلاف مصالح یا حقوق او باشد.
علاوه بر این، زوج موظف است از زوجه در برابر هرگونه ضرر و زیان جسمی یا مالی محافظت کند. زوج همچنین موظف است از زوجه در برابر آزار و اذیت دیگران محافظت کند.
توضیح برخی از وظایف زوج نسبت به زوجه
نفقه
نفقه شامل مسکن، خوراک، پوشاک، درمان و سایر نیازهای ضروری زوجه است. میزان نفقه با توجه به وضعیت مالی زوج و نیازهای زوجه تعیین می‌شود. در صورت عدم پرداخت نفقه، زوجه می‌تواند از دادگاه درخواست نفقه کند.
مهریه
مهریه مالی است که زوج در هنگام عقد نکاح به زوجه می‌پردازد. مهریه ممکن است عندالمطالبه یا عندالاستطاعه باشد. در صورت عندالمطالبه بودن مهریه، زوجه می‌تواند هر زمان که خواست مهریه خود را مطالبه کند. در صورت عندالاستطاعه بودن مهریه، زوجه تنها در صورتی می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند که زوج تمکن مالی داشته باشد.
حسن معاشرت
حسن معاشرت به معنای رفتار نیکو و محترمانه با زوجه است. زوج باید با زوجه با صمیمیت و احترام رفتار کند و از آزار و اذیت او خودداری کند. در صورت عدم رعایت حسن معاشرت از سوی زوج، زوجه می‌تواند از دادگاه درخواست الزام زوج به رعایت حسن معاشرت کند.
تمکین
تمکین به معنای اطاعت زوجه از زوج در امور مشروع است. زوجه باید در امور مربوط به زندگی مشترک از زوج اطاعت کند، مگر اینکه اطاعت او بر خلاف مصالح یا حقوق او باشد. در صورت عدم تمکین زوجه، زوج می‌تواند از دادگاه درخواست الزام زوجه به تمکین کند.
حمایت از زوجه
زوج موظف است از زوجه در برابر هرگونه ضرر و زیان جسمی یا مالی محافظت کند. زوج همچنین موظف است از زوجه در برابر آزار و اذیت دیگران محافظت کند. در صورت عدم رعایت این وظیفه از سوی زوج، زوجه می‌تواند از دادگاه درخواست جبران خسارت کند.
در صورت عدم انجام وظایف زوج نسبت به زوجه، زوجه می‌تواند از دادگاه درخواست جبران خسارت کند.
نظر شما