کتاب «معیار در بی‌معیاری؛ زندگی، افکار و آثار ژان پل سارتر» نوشته دیوید دریک، روایتی از زندگی و اندیشه‌های یکی از مهم‌ترین فیلسوفان و نویسندگان قرن بیستم، ژان پل سارتر است. این کتاب تلاش می‌کند تا با زبانی ساده و داستان‌گو، زوایای مختلف زندگی و اندیشه سارتر را به خواننده معرفی کند.
کتاب با معرفی دوران کودکی و نوجوانی سارتر آغاز می‌شود. سارتر در سال ۱۹۰۵ در پاریس به دنیا آمد. پدرش درگذشت و مادرش او را به همراه برادرش بزرگ کرد. سارتر از همان دوران کودکی علاقه‌مند به فلسفه بود و در دبیرستان در رشته ادبیات تحصیل کرد.
در سال ۱۹۲۴، سارتر وارد دانشگاه سوربن شد و در رشته فلسفه به تحصیل پرداخت. او در این دوران با فیلسوفان بزرگی مانند آندره ژید، سیمون دو بووار و ژرژ سیمون آشنا شد. سارتر در سال ۱۹۲۹ با دفاع از رساله دکترای خود با عنوان «تأملاتی در باب مفهوم کنش»، به درجه دکتری در فلسفه دست یافت.
سارتر پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، به تدریس فلسفه در دبیرستان پرداخت. در سال ۱۹۳۸، او کتاب «اگزیستانسیالیسم یک اگزیستانسیالیسم نیست» را منتشر کرد. این کتاب که در قالب یک گفتگوی فلسفی نوشته شده است، به معرفی فلسفه اگزیستانسیالیسم می‌پردازد.
سارتر در سال ۱۹۴۲، کتاب «حالت هستی و نیستی» را منتشر کرد. این کتاب که یکی از مهم‌ترین آثار فلسفی قرن بیستم است، به تبیین فلسفه اگزیستانسیالیسم سارتر می‌پردازد.
سارتر در طول جنگ جهانی دوم، به مقاومت علیه اشغال فرانسه توسط آلمان نازی پیوست. او در این دوران، مقالات و نوشته‌های متعددی را در حمایت از مقاومت منتشر کرد.
پس از جنگ، سارتر به یکی از چهره‌های برجسته فرهنگ و سیاست فرانسه تبدیل شد. او در سال ۱۹۶۴، جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد، اما از پذیرش آن خودداری کرد.
سارتر در سال ۱۹۸۰ درگذشت. او یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان و نویسندگان قرن بیستم بود و آثار او همچنان مورد مطالعه و بحث قرار می‌گیرند.
کتاب «معیار در بی‌معیاری؛ زندگی، افکار و آثار ژان پل سارتر» روایتی جذاب و خواندنی از زندگی و اندیشه‌های این فیلسوف بزرگ است. این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه و ادبیات، کتابی ارزشمند و آموزنده است.
در ادامه به برخی از مهم‌ترین اندیشه‌های ژان پل سارتر اشاره می‌کنیم:

اگزیستانسیالیسم

سارتر یکی از مهم‌ترین فیلسوفان اگزیستانسیالیسم است. اگزیستانسیالیسم بر این باور است که انسان موجودی است که به خود وجود می‌دهد. انسان موجودی است که در جهان رها شده است و باید معنای زندگی خود را خود بیابد.

آزادی

آزادی یکی از مهم‌ترین مفاهیم در اندیشه سارتر است. سارتر بر این باور است که انسان موجودی آزاد است. انسان آزاد است که هر کاری که می‌خواهد انجام دهد.

مسئولیت

آزادی انسان با مسئولیت همراه است. انسان مسئول انتخاب‌های خود است. انسان باید پاسخگوی اعمال خود باشد.

جهان بی‌معیار

سارتر معتقد است که جهان بی‌معیار است. جهان هیچ معنای ذاتی ندارد. انسان باید معنای زندگی خود را خود بیابد.
اندیشه‌های سارتر تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و سیاست قرن بیستم داشته است. او یکی از مهم‌ترین فیلسوفان و نویسندگانی است که به اندیشه‌های انسان مدرن شکل داده است.

2

مردمان در همۀ زمان‌ها و روزگاران به سفرنامه‌ها نیک توجه داشته‌اند و از کمتر کشوری به اندازۀ ایران دیدن شده است؛ اما گزارش‌ها دربارۀ ایران بیشتر به خامۀ کسانی است که زبان پارسی نمی‌دانسته‌اند یا کسانی که بیش از آنکه به آیین‌ها و شیوه‌های کشوری دورافتاده بنگرند، به خواسته‌های خود چشم داشته‌اند یا کسانی که تعصب نه همین بر پژوهش‌ها بلکه بر باورهایشان هم چیرگی داشته است.

این کتاب بازگفت دیده‌ها و شنیده‌ها و دریافت‌های مردی انگلیسی‌تبار است به نام ادوارد اسکات وارینگ که در روزگار گرفتاری هند بزرگ در چنگال استعمار انگلیس، در بنگال از پایگاهی دولتی برخورداری داشته و در یک روز دوشنبه دهم آوریل سال 1802 مسیحی، از راه کازرون و فیروزآباد به شیراز آمده و دیده‌ها و شنیده‌هایش را نه چون بیشتر تاریخ‌نگاران چربک‌گو و ژاژخای ایرانی در دو بخش و یازده پیوست می‌انگارد. بخش یکم در سی‌وپنج فصل دربرگیرندۀ سفرنامۀ او به شیراز و بخش دوم در هشت فصل شامل تاریخ آن روزگار ایران است که عهد زندیه را دربر می‌گیرد.

هدف او شناخت شیوۀ زندگانی مردمان این سامان، ناتوانی‌های برخاسته از نادانی‌ها و خرافه‌پرستی‌هایشان، میزان دارایی‌ها و گنجینه‌های طبیعی و در حقیقت بررسی شیوه‌ها و راه‌های دست‌اندازی آسان بر آنهاست. در این زمان ایران و مردمانش در زیر چنبرۀ فرمانروایی خاندان قاجار است که اندکی از خروار تعریف آن چنین است: « ..... بدبختانه بعد از رفتن قفقاز و قسمت بزرگی از طرف خراسان و بلوچستان تاریخ ایران هم هیچ شده چیزی درخور گفتن نداشت. مثلاً از نصف زمان فتحعلی شاه و تمام زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه تاریخ ایران چیزی ندارد جز اینکه شاه به شکار رفت یا کدام حاکم چه کرد، یا کدام عالم بر سر مردم چه بلا آورده، یا درباریان کدام دسته به دیگری غلبه کرد، چقدر نسوان در دستگاه سلطنت جمع شده‌اند، خصوصا کشاکش دولتین روس و انگلیس و نفوذ روسیان در دربار ایران با اظهار دوستی و غرق کردن رجال به عبش و نوش و خرابی مملکت و از بین بردن کسانی که می‌توانستند ایران را نجات بدهند». نویسنده در چنین دورانی به ایران آمده با حکومتی آن‌چنانی و مردمانی این‌چنین.

سفرنامۀ وارینگ به‌حق یکی از اولین ومهم‌ترین سفرنامه‌هایی است که انگلیسی‌ها دربارۀ ایران نوشته‌اند و بعدها نیز هم بین خوانندگان عام و هم خوانندگان حرفه‌ای و سیاحانی که از ایران دیدن کردند، توجه بسیاری به خود جلب کرد. سر دنیس رایت در کتاب «انگلیسی‌ها در میان ایرانیان» در مورد سفرنامۀ وارینگ و اهمیتی که به لحاظ تقدم در ایران‌شناسی و سفرنامه‌نویسی انگلیسی‌ها در ایران دورۀ قاجار دارد، می‌نویسد: «یکی از نخستین کتاب‌ها از این‌دست، از اسکات وارینگ دانشمند و پژوهشگری است که در دستگاه اداری بنگال در کمپانی هند شرقی خدمت می‌کرد.... این کتاب که در سال 1807 منتشر شد، نخستین مطالعۀ جدی دورۀ قاجار از سوی یک انگلیسی است ....».

مؤلف این سفرنامه عضو یکی از خاندان‌های معروف انگلستان در قرن هجدهم و نوزدهم میلادی است که با حضور و فعالیت در دستگاه اداری بنگال خدمات شایانی به حکومت پادشاهی انگلستان کردند. ادوارد اسکات وارینگ فرزند جان اسکات وارینگ (1747 ـ 1819 م) سیاست‌مدار انگلیسی است که نمایندۀ پارلمان انگلستان بود و مدتی نیز در مقام کارگزار سیاسی «وارن هاستینگ» خدمت کرد. جان اسکات وارینگ پدر ادوارد یکی از پنج برادری بود که همگی در دستگاه اداری بنگال خدمت می‌کردند و مقام‌های مهم نظامی و سیاسی داشتند.

وارینگ در آوریل 1802 به سوی بوشهر حرکت کرد، سفر او به بوشهر و شیراز چند ماه طول کشید و در نهایت اول نوامبر به بمبئی بازگشت. چاپ اول سفرنامه در 1804 در هند منتشر شد و چاپ دوم آن در 1807 با اندک اصلاحاتی در لندن صورت گرفت. اما بر اساس مطالب سفرنامه و تاریخ‌های مندرج در مقدمه و متن، به نظر می‌رسد که مطالب سفرنامه در یک دورۀ طولانی‌تر نوشته شده است. به عبارت دیگر بخشی از مطالب قبل از سفر به بوشهر، قسمت اعظم آن در زمان سفر و بعضی قسمت‌های آن در بازگشت به هند نوشته شده‌اند.

به طور کلی وارینگ دربارۀ مسائل مختلفی دربارۀ ایران نوشته و نظر خود را اظهار می‌دارد: سفر به بوشهر و حاکم آنجا، روش‌های مسافرت، توصیف شیراز، باغ‌های ایرانی، بناها و گرمابه‌ها، نقاشان، پزشکان، لباس‌های ایرانیان و زنان ایرانی، اشاره به برخی مذاهب از جمله مواردی است که مورد توجه این سفرنامه‌نویس اروپایی بوده است.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم

پیش‌گفتار

بخش یکم: سفری به شیراز

بخش دوم: زبان فارسی

بخش سوم: تاریخ ایران از زمان کریم‌خان تا برافتادن خاندان زند

بخش چهارم: پیوست‌ها

نمایه