روزنامه همشهری، شنبه 27 مرداد ,1375 17 آگوست ,1996 سال چهارم , شماره 1044

گفت وگو با دکتر معرفت روانشناس اجتماعی یک کودک حرکاتی مثل غلطیدن را انجام می دهد تا مورد توجه قرار گیرد ولی یک نوجوان با تیپ لباس پوشیدن خود یا با بذله گویی سعی در این کار دارد

بزرگترها نیز خیلی اوقات سعی در جلب توجه دیگران دارند. مثلا: خانمی را در نظر می گیریم که در طرز لباس پوشیدن, نوع غذا, تزئین خانه به طوری عمل می کندکه مورد توجه شوهرش قرار گیرد اشاره: در زندگی اجتماعی مولفه های متفاوتی روابط بین اشخاص را تعیین می کند.
مواردی که طی آن بر دیگران تاثیر می گذاریم و تاثیر می پذیریم. اما موضوع جلب توجه دیگران از مباحث ظریف و قابل تحلیل است که در روانشناسی اجتماعی به آن پرداخته می شود. در این خصوص با خانم دکتر معرفت روانشناس اجتماعی و استاد دانشگاه گفتگویی انجام داده ایم که از نظرتان می گذرد.

خانم دکتر, آیا موضوعی با عنوان جلب توجه دیگران در روانشناسی وجود دارد بحثی که مورد نظر شماست در روانشناسی موضوعی وسیع و جالب است; که کمابیش در همه افراد دیده می شود. در کنار همه رفتارها و روحیات افراد, خودنشان دادن یا همان جلب توجه هم نوعی خصیصه است. نه می خواهیم کسی را به خاطر این رفتار سرزنش کنیم و نه بگوییم خیلی عالی است. البته اگر دقت کرده باشید کسی که زیاد توجه دیگران را جلب می کند, خیلی هم محبوب دیگران نیست چون عمدتا اینچنین افراد رفتار محجوب و آرامی ندارند. شاید خود شما هم در بین دوستان از چنین آدمی خوشتون نیاد! خانم دکتر آیا شیوه جلب توجه دیگران در همه یکسان است یا تفاوتی در این مسئله دیده می شود
البته, جلب توجه کردن در کودکان و بزرگترها خیلی تفاوت داره. مثلا ,جلب توجه کردن یک دختربچه یکساله را به راحتی می شناسیم; ولی در یک کودک 5 یا 6 ساله این عمل فرق می کند یعنی کمی پنهانی تر انجام می شود. باز در یک خانم یا آقا شاید به راحتی مشخص نباشد. مثلا جلب توجه کردن یک رئیس جمهور, رئیس اداره یا مدرسه, پزشک و.. . برای مردم واضح و مشخص نیست. پس می بینیم که هر چه شخصیت پیچیده تر است, این رفتار به شکل پیچیده ای عمل می شود. اگر از کودکی به عنوان اولین مقطع شروع کنیم روشهای جلب توجه در کودکان چگونه است
همینگوی در کتاب شرق بهشت خود نوشته: بزرگترین ترس و واهمه نوزاد یا کودک این است که مورد بی توجهی و بی مهری والدین واقع شود همان دختربچه یکساله را مثال می زنم که با یادگرفتن حرکاتی مثل غلطیدن , راه رفتن, قاشق یا چنگال به دهان بردن, دهان خود را به معنای آب خواستن, بازگذاشتن, چشمک زدن و.. . سعی می کند این حرکات را برای خنده دیگران انجام دهد. همین بچه با این کمی سن سعی می کند کارهایی را انجام دهد که به خاطر آن مورد توجه قرار می گیرد و حرفهایی را می زند که خوشمان بیاید چون می خواهد در دل ما بیش از پیش جا بازکند. شاگردی که به درس زبان و همین طور معلم آن درس خیلی علاقه دارد, خیلی کم به درسهای دیگر می رسد, فقط درس زبان را می خواند, تمرین حل می کند تاسرزنگ زبان, اولین نفری باشد که تمرین حل کند یا لغات درس را بگوید چون اون می داندبه این ترتیب معلم خیلی به او توجه می کند. یا اگر توجه کرده باشید, وقتی فرزند خود را به خاطر یک اشتباه تنبیه می کنید, پس از ده دقیقه یا ربع بعد اتاق خودش را مرتب می کند یا اسباب بازیهایی را که در اتاق پذیرایی ریخته جمع می کند یا جلوی میز رفته و عکس شما را بغل می کند و می بوسد, تا دوباره نظر شما را به خودجلب کند.
آیا این میل در نوجوانان هم به همان شکل کودکان است یا فرق دارد این موضوع در جوانان خیلی با دوران کودکی آنهافرق می کند. جوانها سعی می کنند با لباسهای جدید و استفاده از مدهای جدید نظر مردم را جلب کنند و شاید با این رفتارها می خوان کمبودهای درونی, خانوادگی , تحصیلی و یا مادی خودشان را فراموش کنند. شاید می خواهند با این جور لباس پوشیدن درپوشی بر روی فقدانهای درونی خود بگذارند و هویت خود را کتمان کنند. کل این قضایا ناشی از دوران بلوغ آنهاست.
این یک شیوه جلب توجه است اما اگر دیده باشید خیلی جوانها با بذله گویی و شوخی و مسخره کردن دوستان و جک گفتن به راحتی نظر دیگران را به خود جلب می کنند.
اما خانم دکتر همانطور که می دانید فقط این کودکان یا جوانها نیستند که میل به جلب توجه دارند بلکه ما بزرگترها هم خیلی اوقات دوست داریم دیگران به ما توجه کنند, این مورد را چگونه تحلیل می کنید شما درست می فرمایید. ما بزرگترها خیلی اوقات سعی می کنیم. با تعریف کردن از آشپزی, خانه داری, بچه داری, هنرهای مختلف و شغل خارج از خانه مان و.. . توجه سایرین را جلب کنیم. خانم دورستی کارنگی, نویسنده امریکایی می گوید: یک خانم دقیق می داند شوهرش از چه چیزی خیلی خوشش می یاد; نظافت خانه, طرز لباس پوشیدن خانمش ,نوع غذا, تزئین منزل و. . . و با انجام آنچه که شوهرش بیشتر می پسندد نظر شوهرش را جلب می کند و یا شوهربه همین ترتیب.
به تازگی پسر جوانی را دیدم که می گفت از زمانی که ازدواج کرده ام به طورناخودآگاه متوجه شدم که تمام رفتارم بر طبق سلیقه و نظر همسرم و خانواده او شده, او می گفت من خیلی به همسرم علاقه مندم و شاید این رفتار من به این خاطر بوده که او هم به من علاقه مند شود ومورد توجه او قرار بگیرم.
به نظر شما می توانیم هنر هنرمندان را هم از این دسته تمایلات بدانیم
بله همینطوره, یک آهنگساز, شاعر, نقاش و یا نویسنده, در کنار آن هنرماندگاری که می آفریند( که به جای خود ارزش بسیار بالایی دارد) قصد دارد از خودش و هنرش نامی برجای بگذارد, پس می خواهد به مردم نشان بدهد چه استعدادی داردو به طور حتم می خواهد مردم به هنرش توجه کنند; پس شاید با این تصور بتونیم همه هنرمندان و حتی بازیگران سینما را از این گروه بدانیم.
دلایل عمده ای راکه می توان برای جلب توجه بر شمردکدامند در جلب توجه کردنهای افراطی از مهمترین دلایل شاید تفاوت یا کمبودهای فیزیکی و روانی فرد با دیگران است. مثلا در میهمانی ها می بینیم که اگر فردی خیلی قد کوتاه یا خیلی قد بلند و یا خیلی زشت باشد برای جلب توجه اطرافیان رفتارهای عجیبی از ا و سر می زند. در کل همه ما انسانها بدمان نمی آیدکه دیگران به ما توجه کنند ولی خوب, نوع آن در هر فرد فرق می کند. حتی دیده ایم که برخی با خطر کردن و جان خود را به خطر انداختن, کاری می کنند که دیگران از اونها خوششون بیاد. مثل برنامه تفریحی آنچه شما خواسته اید.