پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: سعیده اسلامی لشکاجانی
استاد راهنما: مجیدرضا مومنی 
استاد مشاور: مجید عباسی
دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی

چکیده

مساله ی تامین انرژی از مهم ترین دغدغه های کشورهای وابسته به واردات انرژی از جمله اتحادیه ی اروپا به شمار می رود. در اتحادیه ی اروپا بخش عمده ای از انرژی مصرفی، توسط کشورهای خارج از این اتحادیه و عمدتا توسط روسیه تامین می شود. موضوع امنیت عرضه ی انرژی برای اتحادیه ی اروپا به دلیل وابستگی شدید این اتحادیه به واردات انرژی )نفت و گاز( عاملی اثرگذار در سلسله مراتب قدرت محسوب میشود. موضوعی که منجر به تشدید نگرانی های امنیتی اتحادیه ی اروپا شده است، بی اعتمادی به روسیه ( با توجه به بحران اوکراین در سال 2014) به عنوان اصلی ترین عرضه کننده ی انرژی این اتحادیه در استفاده ی ابزاری از انرژی به عنوان اهرم فشار علیه اتحادیه ی اروپا، به شمار می رود. مناقشه ی روسیه و اوکراین در سال2014 و قطع گاز کشورهای اروپایی، سبب گردید اتحادیه ی اروپا در جستجوی منابع جدید و پایدار انرژی برای تامین نیازهای خود باشد. از جمله مناطقی که در موقعیت جغرافیائی مناسبی برای تامین انرژی نسبت به اروپا قرار دارند، آسیای مرکزی است. موقعیت استراتژیک و اهمیت منطقه ی آسیای مرکزی به لحاظ منابع انرژی، موجب حضور مستمر و رقابت قدرت های منطقه ای و جهانی از جمله اتحادیه ی اروپا در این منطقه شده است. تلاش اتحادیه ی اروپا برای کاهش آسیب پذیری در زمینه ی وابستگی به انرژی روسیه و افزایش قدرت چانه زنی در مقابل این کشور، موجب پر رنگ تر شدن موضوع انرژی و امنیت تامین آن در روابط اتحادیه ی اروپا و کشورهای آسیای مرکزی شده است. بنابراین، این پژوهش در صدد است تا به این پرسش اساسی بپردازد که، اتحادیه ی اروپا چه سیاست هایی را در حوزه ی انرژی در قبال آسیای مرکزی از سال 2014 تا 2022 اتخاذ نموده است؟ در پاسخ به این پرسش اساسی این فرضیه مطرح می شود که بحران اوکراین درسال 2014 باعث ایجاد تنش در روابط اقتصادی روسیه و اروپا گردیده که این امر زمینه ی همکاری اتحادیه ی اروپا با کشورهای آسیای مرکزی را در جهت تنوع بخشی در منابع انرژی و مسیرهای انتقال انرژی هموار نموده است. در این پژوهش نگارنده با استفاده از روش کیفی و شیوه ی نمونه پژوهی و همچنین رویکرد تبیینی به تحلیل داده ها می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد منابع انرژی آسیای مرکزی برای اتحادیه ی اروپا حیاتی بوده است و از این روی سعی نموده تا از طریق رژیم سازی بین المللی در حوزه ی انرژی با کشورهای آسیای مرکزی وارد همکاری شده تا با کاهش تنش، منابع لازم را تامین نماید. از طرف دیگر برای این که بتواند همکاری هایش را با کشورهای این منطقه گسترش دهد موافقت نامه های مشارکت و همکاری که روابط دوجانبه ی اتحادیه ی اروپا با هریک از کشورهای آسیای مرکزی را در بر می گیرد، تنظیم نموده است. از این رو با بررسی های انجام شده فرضیه ی پژوهش مورد تایید قرار می گیرد.