پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1395
موضوع: تاریخ
پدیدآور: خیرالنساء سمندری
استاد راهنما: فیاض زاهد
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

اللهیارخان دوّلو یکی از دولت‌مردانی است که خدمات پدرش میرزا محمدخان دوّلو مشهور به تاج‌بخش و برقراری روابط خویشاوندی و نسبی با تیره شاهی قویونلو بستر مناسبی را برای رسیدن او به منصب‌های عالی در دربار فراهم نمود. وی که در طول حیات سیاسی‌اش همواره تمایلات فراوانی برای کسب قدرت و نفوذ بیشتر در دربار داشت، پس از مقام سالارباری فتحعلیشاه به عنوان اولین فرد وابسته به دودمان عشیره‌ای قاجار به مقام صدارت نائل و در تاریخ به آصف‌الدوله ملقب شد. نقش و جایگاه صدراعظم به عنوان یکی از محرکان اصلی شروع دوره دوم جنگ‌های ایران و روس و عملکرد ضعیف و نابخردانه‌اش در طول جنگ در میادین نبرد که عمده‌ترین محور مورد پژوهش در این پایان نامه است، کشور را متحمل خسارات فراوان و جبران ناپذیری نمود. اگرچه اللهیارخان آصف‌الدوله پس از پایان جنگ و تأدیب از سوی فتحعلیشاه از مقام خود عزل گردید لیکن این امر از قدرت و نفوذش در دربار نکاست و او به عنوان یکی از مهره‌های تأثیرگذار در قتل گریبایدوف وزیر مختار روس به نقش‌آفرینی پرداخت.آصف‌الدوله به عنوان یکی از رجل سیاسی متنفذ و متمول دربار که ارتباطاتی با بیگانگان داشته و از حمایت آنها نیز برخوردار بوده است که همین امر بر اهمیت بررسی نقش تاریخی او می افزاید، در واپسین سال‌های سلطنت فتحعلیشاه و حتی پس از مرگ وی با وجود مدعیان متعدد برای جانشینی با هدف دست یافتن مجدد به مقام صدارت در ولایت‌عهدی و به سلطنت رساندن محمدمیرزا خواهرزاده‌اش از هیچ تلاشی فروگذاری نکرد لیکن در این راه توفیقی نیافت و در ابتدا قائم‌مقام فراهانی و در ادامه حاجی میرزا آقاسی راهش را برای نیل به آرمان‌های بلندپروازانه‌اش سدّ نمودند. این پژوهش که با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای به بررسی وقایع پرداخته است، می‌کوشد تا تصویری توصیفی تحلیلی از عملکرد و روابط اللهیارخان آصف‌الدوله در دربار فتحعلیشاه قاجار ارائه نماید.