دریدا در کتاب "نوشتار و تفاوت" به نقد دیدگاه فوکو در مورد جنون و عقل می‌پردازد. او معتقد است که فوکو به طور دقیق مفهوم جنون را بررسی نکرده و از آن به عنوان یک مفهوم مبهم و کلی استفاده می‌کند. دریدا همچنین به این نکته اشاره می‌کند که فوکو به لوگوس پیشا-کلاسیک و جایگاه جنون در آن نپرداخته است.

نقد دریدا بر مفهوم جنون در اندیشه فوکو

دریدا معتقد است که فوکو در بررسی مفهوم جنون، آن را با مفاهیمی مشابه مانند بی‌عقلی (Ubris) نزدیک می‌کند و از ابزارهای روان‌پزشکی و فلسفه برای تحلیل دقیق آن استفاده نمی‌کند. به نظر دریدا، فوکو از مفهوم جنون به عنوان یک انگاره رایج و مبهم استفاده می‌کند که مانع از فهم دقیق این پدیده می‌شود.

دریدا همچنین به این نکته اشاره می‌کند که فوکو به جای استفاده از واژه جنون در گیومه و به عنوان زبان دیگران، از آن به عنوان یک مفهوم واقعی استفاده می‌کند. این امر به نظر دریدا، باعث می‌شود که فوکو نتواند به درک دقیقی از جنون دست یابد.

نقد دریدا بر عدم توجه فوکو به لوگوس پیشا-کلاسیک

دریدا همچنین معتقد است که فوکو به لوگوس پیشا-کلاسیک و جایگاه جنون در آن نپرداخته است. به نظر دریدا، اگر فوکو به این موضوع می‌پرداخت، می‌توانست به فهم دقیق‌تری از تاریخ جداسازی عقل و جنون دست یابد.

دریدا معتقد است که بررسی تاریخ این جداسازی باید از همان جهان سقراطی و جایگاه جنون در آن آغاز شود. او به این نکته اشاره می‌کند که در فلسفه سقراطی، جنون به عنوان یک عنصر مهم در فرایند شناخت در نظر گرفته می‌شود.

نقد دریدا بر تاریخ عقل

دریدا همچنین به نقد تاریخ عقل در اندیشه فوکو می‌پردازد. او معتقد است که فوکو تاریخ عقل را به عنوان تاریخ جداسازی عقل و جنون در نظر می‌گیرد. به نظر دریدا، این دیدگاه فوکو، تاریخ عقل را به طور کامل در نظر نمی‌گیرد.

دریدا معتقد است که اگر تاریخیتی برای عقل به طور کلی وجود داشته باشد، آنگاه تاریخ عقل هرگز تاریخ منشأ آن نیست. به نظر او، تاریخ عقل تاریخ یکی از چهره‌های معین آن است.

برنامه دوم دریدا برای بررسی تاریخ عقل

دریدا در مقابل دیدگاه فوکو، برنامه دوم را برای بررسی تاریخ عقل ارائه می‌دهد. این برنامه به دنبال ریشه‌ی مشترک معنا و بی‌معنایی و لوگوس آغازینی است که در آن یک زبان و یک سکوت همزیستی دارند.

به نظر دریدا، این برنامه به ستایش از عقل ژرف‌تر از عقلی که در جدالی تاریخاً معین با خودش در تقابل قرار می‌گیرد و خودش را متعین می‌کند، می‌انجامد.

جمع‌بندی

دریدا در کتاب "نوشتار و تفاوت" به نقد دیدگاه فوکو در مورد جنون و عقل می‌پردازد. او معتقد است که فوکو به طور دقیق مفهوم جنون را بررسی نکرده و از آن به عنوان یک مفهوم مبهم و کلی استفاده می‌کند. دریدا همچنین به این نکته اشاره می‌کند که فوکو به لوگوس پیشا-کلاسیک و جایگاه جنون در آن نپرداخته است.

در مقابل دیدگاه فوکو، دریدا برنامه دوم را برای بررسی تاریخ عقل ارائه می‌دهد. این برنامه به دنبال ریشه‌ی مشترک معنا و بی‌معنایی و لوگوس آغازینی است که در آن یک زبان و یک سکوت همزیستی دارند.

منابع:

• کتاب "نوشتار و تفاوت" اثر ژاک دریدا
• کتاب "دریدا در متن" اثر عبدالکریم رشیدیان