پیشنهاده دکتری تخصصی (PhD) 1393
پدیدآور: زهره هلاکویی 
استاد راهنما: ایرج مغفوری مقدم 
استاد راهنما: مهدی یزدی
دانشگاه لرستان، دانشکده علوم زمین
چکیده

سازند قم آخرین نهشته های دریایی ایران مرکزی است که در محدوده زمانی الیگوسن- میوسن انباشته شده است. گسترش جغرافیایی این سازند از مناطق جنوب ایران مرکزی (کرمان) تا دامنه های البرز جنوبی و تا مرز ایران ارمنستان می باشد(3). این سازند در مناطق مختلف، در حوضه های متفاوت رسوبی مثل پشت قوس و بین قوس و جلوی قوس رسوبگذاری کرده است(26). رخنمون های این سازند با توجه به موقعیتی که در این حوضه های رسوبی دارند، دارای ضخامت، سن و ویژگی های رخساره ای متفاوت میباشد. لذا مطالعه آن از نظر زیست چینه نگاری و اکولوژی دیرینه در باز سازی شرایط جغرافیای بسیار مفید می باشد. ضخامت سازند قم ازیک منطقه تا منطقه دیگر متفاوت است، بطوریکه ضخامت این سازند بین دو سازند قرمز بالایی و زیرین در منطقه ده چنار (شمال غرب استان کرمان) در حدود 10-15 متر و در منطقه دوخان (غرب ساوه) حدود 3613 مترمی باشد (4). مرز زیرین سازند قم از یک ناحیه به ناحیه دیگر متفاوت است. برای مثال سازند قم در جنوب غرب دریاچه ارومیه، سیرجان و منطقه خوی بر روی سنگ های پالئوزوییک و در جنوب غرب کاشان و جنوب غرب اردستان بر روی سنگ های ولکانیکی ائوسن قرار می گیرد(16). به دلیل تغییرات زیاد رخساره ای در سازند قم، تاکنون هیچ برش الگویی برای آن معرفی نشده است. اما اطراف قم در 100 کیلومتری جنوب تهران به عنوان ناحیه الگو معرفی شده است. در این ناحیه، سازند قم با 1200 متر ضخامت بر روی تخریبی ها و رسوبات ژیپس دار سازند قرمز زیرین قرار گرفته و همچنین توسط سنگ های تخریبی قرمز رنگ میوسن زیرین تا میوسن بالایی سازند قرمزبالایی پوشیده شده است (8). به دلیل حاکم بودن تکتونیک فشرده در حوضه پشت کمانی، راه خروجی دریای باز در میوسن پیشین محدود شده و باعث رسوبگذاری رسوبات تبخیری در طول آکی تانین- بوردیگالین شده است (16). پاره سازندهای تبخیری سازند قم تنها در منطقه کوچکی از حوضه پشت کمانی ایران مرکزی رسوبگذاری کرده اند و در حوضه های جلو کمانی سنندج- سیرجان و بین کمانی ارومیه دختر مشاهده نشده اند (16). بطور کلی رخساره های سازند قم به چهار دسته رخساره تقسیم می شود: 1- رخساره های دلتایی-رودخانه ای،2- رخساره های تبخیری سکوی کربناته، 3- رخساره های شیب دامنه (slope)، 4- رخسار های حوضه ژرف(Basin) (22). به دلیل تغییرات رخساره ای زیاد در این سازند و جایگاه آن در حوضه های بین کوهی intermountain)) تعیین یک مدل رسوبی برای سازند قم در همه جای ایران مرکزی مشکل می باشد(17).