یشنهاده کارشناسی ارشد 1399
پدیدآور: مریم محبعلی 
استاد راهنما: حسن طلایی 
استاد راهنما: احمد علی یاری
دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده حفاظت و مرمت
چکیده

چکیده: مطالعه سنگ‌نگاره‌ها به‌عنوان بخشی از هنر صخره‌ای در پهنه گسترده‌ای از جهان به‌عنوان زیرشاخه هنر باستان‌شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سنگ‌نگاره‌ها، علائم و نشانه‌های ارتباطی هستند که نیاکان ما در طول زندگی خود از آن‌ها استفاده می‌کرده‌اند. سنگ‌نگاره‌ها گنجینه‌هایی از تجربه‌های کهن هر دوره زندگی انسان‌هاست که نسل به نسل تکمیل‌تر شده و انتقال‌یافته است. این نشانه‌ها در شناخت تمدن و فرهنگ گذشته‌های بسیار دور زندگی انسان دخالت داشته و بخشی از پیشرفت امروزی بشر به شناخت نگاره‌های منقوش روی سنگ‌ها مربوط می‌شود. سنگ‌نگاره‌ها یا هنرهای صخره‌ای یادگارهایی بجای مانده از دستان انسان‌های نخستین بر بستر بی‌آرایش سنگ‌ها هستند و شاید بتوان نام هنر بشری را بر آن نهاد (جمالی،17،1394). با توجه به شواهد آثار هنر صخره‌ای استان مرکزی را می‌توان پایتخت سنگ‌نگاره‌های ایران معرفی کرد که مهم‌ترین آن سنگ‌نگاره‌های تفرش و تیمره خمین است. در شهرستان تفرش در عرصه هنر، معماری و همچنین تاریخی آثار ارزشمندی برجای‌مانده است. در این پایان‌نامه سنگ‌نگاره‌های منطقه روستای زاغر، قله گندم کوه، روستای دربر و روستای هفتان شهرستان تفرش ازنظر سنگ‌‌نگاری، نماد‌شناسی، ابزار حکاکی، انعکاس باورهای فرهنگی، گاه نگاری نسبی، ژئومورفولوژی و همین‌طور مقایسه تطبیقی با مناطق هم‌جوار (تیمره خمین) موردمطالعه قرارگرفته است. سنگ‌هایی که برای ایجاد نقش استفاده‌شده از جنسی بوده که در کنار سختی و مقاومت ضربه‌ای بالا، خاصیت انعطاف‌پذیری یا الاستیک را نیز داشته و اغلب در حاشیه بستر رودخانه‌های فصلی قرار دارند. در پژوهش‌هایی که بر روی نقوش صخره‌ای تفرش انجام‌شده شیوه نقاشی پتروگلیف تشخیص داده شد. بر اساس یافته‌های پژوهشی اکثر این نقوش را بز کوهی تشکیل داده که در باورهای مختلف نماد فراوانی نعمت و زایش طبیعت بوده است. ابتدا نمونه‌ها به روش پیمایشی شناسایی و بررسی گردید. سپس از نقوش عکس‌برداری و به روش مولاژ برداری بارنگ و پارچه کتان نگاره برداری شد. بعدازآن در مطالعه کتابخانه‌ای بررسی تطبیقی با سنگ‌نگاره‌های مناطق هم‌جوار صورت گرفت. هنر سنگ‌نگاره‌ها دوره‌های زمانی مختلفی از پیش‌ازتاریخ تا دوران اسلامی را در برمی‌گیرد. کلید‌واژه‌ها: هنر صخره‌ای، سنگ‌نگاره، تیمره خمین، تفرش