شن هاي روان به دروازه هاي اصفهان رسيده اند

شنبه 2 تير ,1375 22 ژوئن ,1996 سال چهارم , شماره 999

نگاهي به آثار زيانبار بيابان زايي و هجوم شن هاي روان در استان
اصفهان
هر سال يك درصد از مساحت كشور ايران به بيابان تبديل مي شود

هجوم شن هاي روان شمارگسترده اي از مراكز اقتصادي ,راه ها, مناطق
مسكوني و.. . رادر استان اصفهان تهديد مي كند

اشاره: هجوم شن هاي روان پديده اي كه سوگمندانه دست كم يك سوم از
مساحت كشور ما كمابيش با آن روبه رو است, دو خاستگاه طبيعي و
انساني دارد. با توجه به شرايط خشك كشور ما كه از نظر طبيعي زمينه
را براي ايجاد اين مصيبت ويرانگر فراهم مي كند, مي بايست فعاليت هاي
انساني موجد آن, همچون تخريب پوشش گياهي به زير كشت بردن مراتع
و.. . به حداقل برسد, كه متاسفانه تاكنون در كشور ما كار برعكس بوده
است! در گزارشي كه توسط خبرگزاري جمهوري اسلامي تهيه شده است ,
مي خوانيم با وجود آنكه طلايه تپه هاي شن هاي روان حتي به كنار شهر
اصفهان رسيده است, اما همچنان در اين وادي خشك نامهرباني با بيابان
و كوته بيني در بهره برداري از منابع طبيعي رويه اي جاري است. به راستي
چه بايد كرد
شن هاي روان, گسترش روزافزون كوير و افزايش و گستره بيابان در
استان اصفهان معضل ديرينه اي است كه همواره موجب نگراني ساكنان اين
خطه خشك وكم آب شده است.
صدها هزار هكتار از سرزمين هاي كويري استان اصفهان به دور از دياري
كه به نام رود هميشه زاينده رود آشناي جهانيان است قرن ها تن به
تازيانه باد كوير داده و كوير نشينان بارها خاطره روستا را در هجوم
شن روان به فراموشي سپرده اند.
شرق و شمال شرقي اصفهان در دهانه دشت بي انتها و برهوت كوير ايران به
پهناي 3,2 ميليون هكتار تنها نظاره گر بيابان و شنزار است .
طبق اعلام كارشناسان ذيربط بيش از 30 درصد از عرصه 10 ميليون
هكتاري استان اصفهان در زمره سرزمين هاي بياباني, كويري و شنزار
قرار دارد. محيط طبيعي ناپايدار و شكننده اراضي خشك و نيمه خشك استان
اصفهان بخش وسيعي از شهرستانهاي نائين, كاشان و نطنز, اردستان و
اصفهان را تحت سيطره اينگونه اراضي درآورده است.
مطالعات كارشناسان نشان دهنده اين واقعيت است كه اقليم اصفهان با
ميزان بارشي كمتر از150 ميلي متر در سال از طبيعتي خشك و كم آب
رنج مي برد.
تخريب منابع طبيعي تجديدشونده نياز به استفاده بهينه از منابع آب
در كنار رشد روز افزون جمعيت و شهرنشيني و نيز مرز مشترك كوير شرق
ايران خطر كويرزايي در استان اصفهان را به صورت عامل تهديد كننده
حيات طبيعي و محيط زيست نمايان مي سازد.
كارشناسان اداره منابع طبيعي با اشاره به اين واقعيت تلخ كه هر ساله
حدود يك درصد از اراضي ايران به بيابان و كوير تبديل مي شود استان
اصفهان را از اين خطر ايمن نمي دانند.
نابودي اراضي كشاورزي, دفن مناطق مسكوني در هجوم شن هاي روان و كوچ
روستاييان به شهرها بالا آمدن بستر رودها و هدر رفتن منابع آبي
روزميني پر شدن سدها تهديد تاسيسات اقتصادي و جاده اي و نيز گسترش
آلودگي و بيماري ها از جمله اولين و بديهي ترين خطرات و صدماتي است كه
گسترش كوير به حيات زندگان اعطا مي كند.
با در نظر آوردن اينگونه ضايعات در اقليم محيط طبيعي ونيز
تخريب زيستبوم مناطق خشك بروز پديده بيابان زايي و گسترش اراضي
كويري به صورت يك خطر خزنده و آرام نيازمند شناخت و اجراي پويه
(مكانيسم )هاي پيشگيري است.
به گفته سرپرست اداره كل منابع طبيعي استان اصفهان هم اكنون از
3,2 ميليون هكتار ازاراضي كويري شنزار و بياباني اين منطقه حدود
يك ميليون هكتار در سيطره شن هاي روان است. مهندس جواد امانپور افزود
خطر هجوم شن هاي روان تعدادي از مراكز اقتصادي راههاي مواصلاتي اماكن
نظامي و نيز مناطق مسكوني مناطقي از استان اصفهان را تهديد مي كند.
وي گفت طبيعت شن روان در سرزمين هاي كويري به گونه اي است كه به رغم
اجراي طرح هاي تثبيت شن و بيابان زدايي هر ساله درصدي از مناطق
عملياتي تحت احيا در هجوم بادهاي سهمگين كويري و حركت تپه هاي ماسه اي
مدفون مي شوند.
سرپرست اداره كل منابع طبيعي استان اصفهان افزود هم اكنون مراكز
صنعتي مستقر در شرق اصفهان فرودگاه بين المللي شهيد بهشتي, پايگاه
هوايي شهيد بابايي, راه آهن اصفهان بندرعباس, جاده ترانزيت اصفهان به
مناطق جنوبي كشور, كشتارگاه اصفهان, پايگاه هوايي انارك و قطبهاي
صنعتي حاشيه كوير در معرض هجوم شنهاي روان قرار دارد.

هجوم شن هاي روان شمارگسترده اي از مراكز اقتصادي ,راه ها, مناطق
مسكوني و.. . رادر استان اصفهان تهديد مي كند

خاستگاه شن هاي روان به نظركارشناسان منابع طبيعي ومحيطزيست
عوامل چندگانه انساني و طبيعي در رشد اين پديده خطرناك موثر است.
نابودي منابع طبيعي تجديدشونده و بهره برداري بي رويه ازپوشش
گياهي تغيير كاربري اراضي جنگلي و مرتعي به كشتزارو يا مناطق
مسكوني و نيز چراي بي رويه دام ها در مراتع از نتايج مخرب دخالت
انسان در طبيعت است.
نگاه به اين واقعيت كه مراتع فقير استان اصفهان در وسعتي بيش از
سه ميليون هكتارگسترده است و نيز چراي دام به نسبت چهار برابر
ظرفيت مرتع است عامل تخريب انساني در پوشش گياهي مراتع اين استان
را آشكارتر مي كند.
در كنار عوامل انساني تخريب خاك به واسطه بروزسيلابهاي ويرانگر
بروز كم آبي و كاهش ريزش هاي جوي و نيز وزش بادهاي سهمگين كويري
خطركويرزايي را افزايش مي دهد.
استقرار بخش بزرگي از صنايع فولاد و نساجي كشور در استان اصفهان
تراكم و افزايش وسايطنقليه موتوري در شهرها تراكم فعاليت هاي
صنعتي و نيزافزايش جمعيت شهرنشين وگسترش آلودگي هاي آبي, هوايي,
محيطزيست اين استان را با خطرات بيشتري مواجه كرده است.
به گفته سرپرست اداره كل منابع طبيعي استان اصفهان باوجود اجراي
عمليات تثبيت شن طي 25 سال گذشته و وجود قانون عدم واگذاري مناطق
احياء شده برخي كشاورزان در پي ايجادمحيطهاي زراعي در جنگلهاي
كويري هستند.
مهندس جواد امانپور افزوداجراي طرح هاي كويرزدايي وتثبيت شن هاي
روان از سال 1349 تاكنون در استان اصفهان صورت گرفته است .
عمليات تثبيت شن روان وكويرزدايي امروزه در دو منطقه عمده كويري
استان اصفهان شامل منطقه مشترك كاشان, نطنز و اردستان و نيز منطقه
اصفهان و نائين در دست اجراست.
كويرزدايي در استان اصفهان درقالب سه طرح مالچپاشي ,نهال كاري و
بذركاري و بذرپاشي صورت مي گيرد.
سرپرست اداره كل منابع طبيعي استان اصفهان سطح عمليات انجام شده در
اين سه بخش را شامل يك ميليون هكتار زمين بذرپاشي و بذركاري شده 300
هزار هكتار نهال كاري و 25 هزار هكتار مالچپاشي عنوان كرد.
وي گفت مالچ يك فرآورده نفتي است كه با هدف تثبيت شن و مساعد
نمودن عرصه طبيعي براي كاشت و رشد بذر بر روي شنهاي روان پاشيده
مي شود.
مهندس امانپور ايجاد 215 هزارهكتار جنگل در نواحي كويري و
بياباني استان اصفهان و نيز گسترش فعاليت 40 روستا در حاشيه اين
جنگلها از دست آوردهاي مثبت اجراي اين طرحها دانست.
در اين ميان در روند جلوگيري از گسترش بيابان اجراي طرح هاي
مشاركت مردمي و ساكنان كوير به عنوان اولين گروههاي ذينفع در
بيابان زدايي اهميت خود را جلوه گر مي كند. سرپرست اداره منابع طبيعي
اصفهان سرمايه گذاري بخش خصوصي و نيز تهيه طرح هاي بيابان زدايي را از
آخرين اقداماتي ذكر كرد كه مسئولين ذيربط در چاره انديشي رفع معضل
بيابان زايي ارائه كرده اند.
مشاركت مردمي در احياي اراضي بياباني با همكاري برخي ازدستگاه هاي
ذيربط دولتي از جمله اقداماتي است كه در قالب واگذاري اراضي به
مردم نمايان شده است.
حال با در نظر گرفتن زيستبوم آسيب پذير و خشك مناطق شرقي استان
اصفهان و تنوع آب وهوايي متفاوت با غرب اين منطقه و لزوم كاهش
آهنگ رشدبيابان و شن زارهاي كويري و نيزجلوگيري از عوامل مخرب
در طبيعت برنامه ريزي كلان آينده نگري در حفظ محيط زندگي را براي
آيندگان اجتناب ناپذير مي سازد.
لها از دست آوردهاي مثبت اجراي اين طرحها دانست.
در اين ميان در روند جلوگيري از گسترش بيابان اجراي طرح هاي
مشاركت مردمي و ساكنان كوير به عنوان اولين گروههاي ذينفع در
بيابان زدايي اهميت خود را جلوه گر مي كند. سرپرست اداره منابع طبيعي
اصفهان سرمايه گذاري بخش خصوصي و نيز تهيه طرح هاي بيابان زدايي را از
آخرين اقداماتي ذكر كرد كه مسئولين ذيربط در چاره انديشي رفع معضل
بيابان زايي ارائه كرده اند.
مشاركت مردمي در احياي اراضي بياباني با همكاري برخي ازدستگاه هاي
ذيربط دولتي از جمله اقداماتي است كه در قالب واگذاري اراضي به
مردم نمايان شده است.
حال با در نظر گرفتن زيستبوم آسيب پذير و خشك مناطق شرقي استان
اصفهان و تنوع آب وهوايي متفاوت با غرب اين منطقه و لزوم كاهش
آهنگ رشدبيابان و شن زارهاي كويري و نيزجلوگيري از عوامل مخرب
در طبيعت برنامه ريزي كلان آينده نگري در حفظ محيط زندگي را براي
آيندگان اجتناب ناپذير مي سازد.