خانه اى کاهگلى که براى وارد شدن به اتاق انتظارش باید سرت را خم کنى. پیرمرد در کنار صندوقچه اى کهنه و رنگ و رو رفته به بالشت بزرگى تکیه داده و با چند کتابى روى تاقچه مراجعان را مى پذیرد. کتابچه اى که در ورقه هایش اشکال مختلف نقاشى شده اند را جلویش باز کرده است. پیرمرد مى گوید از راه هاى خیلى دور براى دیدنش مى آیند. برخلاف انتظارم مشتریان او از قشر خاصى نیستند. هر مراجعه کننده با ورود به اتاق پیرمرد خیلى ساکت و دو زانو در برابرش مى نشیند. از چهره هاشان مى توان فهمید که آنان با امیدوارى هاى بسیارى پاى به این بیغوله گذاشته اند. روستایى در میان دو رشته کوه. باید ۱۸ کیلومتر جاده خاکى و سنگلاخ را طى کنى تا وارد روستایى در شرق کشور شوى. مى گویند پیرمرد فن رمالى را از نیاکان خود به ارث برده است. همانطور که پسرش نیز با حضور در کنار او سعى در فراگیرى این حرفه دارد.

سر صحبت را که باز مى کنى، پیرمرد از شاهکارهایش در این فن مى گوید، ولى او خود نیز معترف است که تاکنون جنى را ندیده و تنها با واسطه کتاب و ذکرهایى که بلد است با آنها از طریق مراجعه کنندگان ارتباط برقرار مى کند.

«در ستاره پسرت جدایى و طلاق نیامده است، او و همسرش مدت هاى زیادى دور از هم زندگى مى کنند ولى آخر سر در کنار هم سالها خواهند ماند. این را پیرمرد به زنى مى گوید که براى حل مشکل اختلاف پسرش با عروسش به او مراجعه کرده است. زن امیدوارانه مبلغى مى پردازد و اتاق را ترک مى کند. با رفتن او مى پرسم از کجا به این نتیجه رسیدید که آنها از هم جدا نمى شوند، خنده اى کرده و مى گوید: این حرفه من است. رمز و راز این کار گفتنى نیست. به چهره ام دقیق مى شود. «تو با همسرت مشکل دارى. یعنى ستاره شما جفت نیست. دو بختى هستى.» با این که اعتقاد زیادى به این گونه پیشگویى ها ندارم دلم هرى مى ریزد. مى پرسم یعنى چه و او تنها سکوت مى کند. نام من و همسرم را مى پرسد و دیگر حاضر به ادامه حرفهایش نمى شود و حالا درحالى که سالها از آن ماجرا مى گذرد، من در کنار خانواده ام زندگى سعادتمندى را دنبال مى کنیم بى آنکه ستاره هامان با هم درگیرى داشته باشند.

در چندسال گذشته بارها درباره بازداشت رمالان صحبت به میان آمده که در گوشه و کنار شهر پراکنده اند. آنان با دریافت مبالغى ادعاى حل مشکلات مردم را دارند. تعدادشان کم هم نیست. نمى توان درباره فعالیت هایشان به سادگى قضاوت کرد ولى از این نکته هم نمى توان گذشت که همه آنها در کارهایشان صادق نیستند.

مدتى قبل پسر ۲۵ ساله اى با ادعاى رمالى و فالگیرى چند زن جوان را به خانه اش کشانده و...

شاید باور این نکته کمى سخت باشد ولى بسیارى از فالگیران و رمالان براى مراجعه کنندگان خود نوبت هاى گاه چندهفته اى مى دهند. مردم از تمامى قشرهاى جامعه براى گشایش و نجات از مشکلات روزمره زندگیشان پشت در خانه اینان به صف مى ایستند.

مدتى قبل خودروى یکى از آشنایان را دزد برد. او براى پیدا کردن دزد به رمال مراجعه کرد. وقتى ماجراى صحبت هاى رمال را گفت تعجب کردم. مرد رمال با گرفتن ۲۵ هزارتومان تنها به او گفته بود که مطمئن باشد خودرو اش به زودى پیدا مى شود. چون با پول دزدى آن را نخریده است. ولى حالا ۳ سال از آن ماجرا مى گذرد و حتى با وجود دستگیرى شبکه هاى مختلف دزدان خودرو از سوى پلیس، خبرى از پیدا شدن خودروى سرقتى نیست.

فالگیران زیادى در تهران و شهرستان هاى اطراف آن فعالیت مى کنند. با این که دستگاه قضایى درباره این نوع فعالیت ها قانون خاصى را ندارد، تنها در پاره اى اوقات با طرح شکایت خصوصى و به اتهام کلاهبردارى یکى از آنان بازداشت مى شوند. بسیارى از آنان براى خود شجره نامه هاى طولانى تدارک دیده اند. با هر کدام از آنها که صحبت مى کنى هدف از کار خود را حل امورات و مشکلات مردم عنوان مى کنند.

دکتر مجید ابهرى، متخصص علوم رفتارى و آسیب شناس اجتماعى است. او گسترش روزافزون پدیده خرافه گرایى، رمالى و فالگیرى را به عنوان یک واقعیت تلخ مى داند که مبانى اخلاقى و ارزشى جامعه را مورد هجوم قرار داده است. به گفته این آسیب شناس ۸۰درصد از افرادى که به فالگیرها مراجعه مى کنند داراى مشکلات عاطفى و رفتارى هستند که با مشاوره قابل حل است.

ابهرى مى گوید: «معمولاً اغلب افرادى که به فالگیرها و رمال ها مراجعه مى کنند، با ارضا شدن کنجکاوى شان دیگر رغبتى به مراجعه بعدى ندارند ولى درصدى که تقریباً بیش از نیمى از مراجعان را تشکیل مى دهند در دام این شیادان گرفتار شده و فریب مى خورند.»

اما رمال ها و فالگیرها نیز براى جذب مشتریان بیشتر هر روز به روشهاى جدیدترى دست مى زنند. آنان با آگاهى از نقاط ضعف مراجعان خود سعى مى کنند از احساسات آنان استفاده کنند به گونه اى که در او این باور را تداعى کند که صحبت هاى مطرح شده را بپذیرد. هر چند تداوم این گونه خرافات در دوره پیشرفت تکنولوژى، نه تنها از دیدگاه علوم مادى که از نقطه نظر دین اسلام نیز مغایر مبانى علمى وعقلى است.

هنگامى که نخستین متدهاى سال۸۴ نویسنده پیشکسوت آثار دینى براى کودکان و نوجوانان بحث مطالعه نادرست مفاهیم دینى را به عنوان گرم کننده بازار رمالان مطرح کرد، جواد محقق، سردبیر مجله رشد نوجوان و از نویسندگان کتاب هاى کودک و نوجوان در این باره پاسخى را مطرح کرد که در نوع خود جالب بود.

این نویسنده، با بیان این که مخاطبان رمالان و فالگیران را نوجوانان و کودکان تشکیل نمى دهند، به ضعف هاى آموزشى در زمینه مسائل دینى اشاره کرد.

به عقیده جواد محقق، خرافات در همه زمان ها و زمینه ها وجود داشته و مختص گروه سنى خاصى نبوده است. این نویسنده بر این باور است که خرافه هایى مثل فالگیرى و رمالى امروزه نه تنها در میان افراد کم سواد، بلکه در میان تحصیلکردگان جامعه نیز رواج پیدا کرده است. وى معتقد است خرافه از گذشته میان افرادى که به دلایل مختلف دستشان از واقعیت هاى ملموس کوتاه مى شود رواج پیدا مى کند و ارتباطى با میزان تحصیلات و زندگى درکشور خاصى ندارند.

نگرانى از گسترش مراجعات به فالگیرها و رمال ها تنها به جمع نویسندگان خلاصه نمى شود. مصطفى برزگر گنجى دادستان «قم» نیز در مصاحبه اى به این رویکرد اشاره کرد و آن را از مشکلات اصلى مردم این استان عنوان کرده است.

این رویکردها هنگامى به عنوان زنگ خطر براى جامعه به حساب مى آید که بدانیم در بسیارى از فضاهاى عمومى مثل فرودگاه ها،پاساژهاى معروف و پارک هاى بازى که محل تردد مردم است، اخیراً دستگاه هایى رایانه اى مستقر شده که صاحبانشان با دریافت مبالغى براى علاقه مندان با طالع بینى هندى، چینى، ستاره شناسى و... از آینده خبر مى دهند.

مراجع و علماى دینى هم فالگیرى و رمالى را تأیید نمى کنند.

فالگیران و رمالان مى دانند که انسان ها به هم شبیه و همگى داراى باورهاى کلى هستند، از طریق طرز رفتار و حرکات آنان مى شود جملاتى را در مورد آینده به آنها گفت.

فال شمع و قهوه، تاروت و کف بینى از کشورهاى اروپایى و آمریکایى وارد شده است. اما بسیارى از انواع فالگیرى ها نیز ریشه در فرهنگ و باورهاى جامعه دارد.

امروزه یکى از مهارت هاى زندگى حل مسأله است که براى رفع آن باید به مقابله با مشکلات و سختى ها رفت. کلید و راهگشاى این مسأله فالگیرها و رمال ها نیستند. دکتر «سیدمهدى صابرى» روانپزشک و عضو هیأت علمى تیم روانشناسى پزشکى قانونى نیز عقیده دارد: آدم ها براى رسیدن به چیزهایى که نمى دانند ممکن است راه هاى گوناگونى را تجربه کنند. در این راه بسیارى هم به خطا در دام این افراد مى افتند. باید این واقعیت را بپذیریم که مردم در مواجهه با مشکلات کم طاقت شده اند و سعى مى کنند به ساده ترین روش تمسک جویند. در این راه ممکن است در دام افراد سودجو هم گرفتار شوند.

دکتر جغتایى جامعه شناس نیز با اشاره به ریشه تاریخى این موضوع مى گوید: فال و فالگیرى نتیجه اعتقادات خرافى است و افرادى از این دست به این فرهنگ روى مى آورند.

به گفته وى، فرهنگ و باورهاى مردم در کارکردهاى نفرى آنان تأثیر مى گذارد و باورهاى آنان را تبدیل به نوعى رفتار مى کند. جامعه زنان احساسى تر از مردان است. به همین دلیل مراجعات آنان به فالگیرها براى حل مشکلات خود بیشتر است.

دکتر مهدیس کامکار - روانشناس نیز با تأیید گفته هاى دکتر جغتایى، مى گوید: فالگیرى درمانى هنگامى رواج پیدا مى کند که احساس ناامنى براى کنترل فردا، به وجود بیاید. هر قدر منطق ضعیف تر شود، سوءاستفاده ها بیشتر است. زنان به لحاظ عاطفى بودنشان متأسفانه بیشتر به فالگیرها و رمال مراجعه مى کنند. شاید آنان تصور مى کنند که توانایى عبور ازموانع موجود در سر راه زندگیشان را ندارند.

با توجه به همه احساس خطرهایى که درباره این معضل احساس مى شد، «محمود سالارکیا» معاون دادستان تهران در گفت وگویى هرگونه اقدام به رمالى و فالگیرى در جامعه را خلاف قانون عنوان کرده وگفت با این افراد مطابق قانون برخورد قضایى خواهد شد.

به گفته این مقام قضایى، مطابق قانون مصوب سال۱۳۲۴ هرگونه اقدام به رمالى و جن گیرى و فالگیرى جرم محسوب مى شود و مطابق بند ۱۸ ماده ۳ آئین نامه این قانون کسانى که از طریق رمالى و پیشگویى در مغازه وخانه اقدام به فریب مردم کنند و این کار را به عنوان کسب و پیشه خود قرار دهند، مرتکب جرم شده و قانون براى آنها مجازات حبس و جزاى نقدى پیش بینى کرده است.

چه باید کرد ما در جامعه اى زندگى مى کنیم که اعتقادات مذهبى و تقید به خانواده حرف اول را مى زند.

اغلب کارشناسان مسائل دینى و اجتماعى، بهترین راهکار براى حل مشکلات را استفاده از نظرخواهى، هم صحبتى و مشورت با بزرگان فامیل و تمسک جستن به کتاب آسمانى اسلام و گفتارهاى ائمه مى دانند.

منبع: روزنامه ایران ۱۳۸۵/۱۰/۲۱
نویسنده : حسین خانى