نظریه سالمندی لابووی-ویف
گیسلا لابووی-ویف (Gisela Labouvie-Vief) یکی از نظریه‌پردازان برجسته در زمینه روانشناسی رشد است که به بررسی تحول شناختی و عاطفی در بزرگسالی و سالمندی پرداخته است. نظریه او بر حرکت از تفکر فرضی به تفکر عمل‌گرایانه و پیچیدگی شناختی-عاطفی تأکید دارد. این نظریه نشان می‌دهد که چگونه تفکر و احساسات انسان در طول زندگی تغییر می‌کند و افراد در دوران سالمندی به پختگی هیجانی و شناختی می‌رسند.
ویژگی‌های اصلی نظریه لابووی-ویف
۱. حرکت از تفکر فرضی به تفکر عمل‌گرایانه
- لابووی-ویف معتقد است که در دوران بزرگسالی، تفکر افراد از تفکر فرضی-انتزاعی (که در نوجوانی رایج است) به تفکر عمل‌گرایانه تغییر می‌کند.
- تفکر عمل‌گرایانه به معنای استفاده از منطق و استدلال برای حل مسائل واقعی زندگی است.
- این تغییر به بزرگسالان کمک می‌کند تا با مسائل پیچیده و واقعی زندگی بهتر کنار بیایند و تصمیمات عملی بگیرند.
۲. پذیرش تضادها و مغایرت‌ها
- در دوران بزرگسالی و سالمندی، افراد به پذیرش تضادها و مغایرت‌ها به عنوان بخشی از زندگی می‌رسند.
- به جای تلاش برای حل تمام تضادها، افراد یاد می‌گیرند که با سازش و مصالحه زندگی کنند و واقعیت‌های زندگی را بپذیرند.
۳. آگاهی از محدودیت‌های زندگی
- بزرگسالان با گذر زمان و تجربه، از محدودیت‌های زندگی آگاه‌تر می‌شوند.
- این آگاهی باعث می‌شود که افراد تصمیمات خود را بر اساس واقعیت‌های موجود و امکانات عملی اتخاذ کنند.
ویژگی‌های شناختی و عاطفی در سالمندی از دیدگاه لابووی-ویف
۱. تفکر عمل‌گرایانه
- در دوران بزرگسالی، تفکر افراد بیشتر به سمت عمل‌گرایی پیش می‌رود.
- افراد سالمند از تجربیات زندگی خود برای حل مسائل استفاده می‌کنند و به منطق کاربردی برای تصمیم‌گیری متکی هستند.
- سالمندان در مواجهه با مشکلات، به جای واکنش‌های هیجانی، از راهبردهای منطقی و عملی استفاده می‌کنند.
۲. پیچیدگی شناختی-عاطفی
- پیچیدگی شناختی-عاطفی به معنای توانایی افراد برای ترکیب جنبه‌های شناختی و عاطفی در پردازش اطلاعات است.
- این پیچیدگی در دوران میانسالی و سالمندی به اوج خود می‌رسد و به افراد کمک می‌کند تا:
- دیدگاه‌های مختلف را درک کنند.
- احساسات مثبت و منفی را بپذیرند و به آن‌ها معنا دهند.
- در مواجهه با مسائل دشوار، تصمیمات منطقی بگیرند.
- افراد سالمند می‌توانند احساسات عینی و ذهنی خود را با هم ترکیب کنند و تجربیات خود را به شیوه‌ای پیچیده‌تر توصیف کنند.
۳. هوش هیجانی و پختگی عاطفی
- افراد سالمند از نظر هوش هیجانی و پختگی عاطفی پیشرفت قابل‌توجهی دارند.
- آن‌ها بهتر می‌توانند هیجانات مثبت را به حداکثر و هیجانات منفی را به حداقل برسانند.
- سالمندان در مواجهه با موقعیت‌های ناگوار، از راهبردهای مقابله‌ای هیجان‌مدار استفاده می‌کنند و احساسات خود را به شیوه‌ای کارآمد مدیریت می‌کنند.
۴. توصیف هیجانات به شیوه‌ای پیچیده‌تر
- افراد سالمند می‌توانند هیجانات خود را به شیوه‌ای پیچیده‌تر و عمیق‌تر توصیف کنند.
- برای مثال، آن‌ها ممکن است بگویند: «قلبم می‌درخشید و نور خورشید را در آن احساس می‌کردم»، در حالی که افراد جوان‌تر احساسات خود را به صورت ساده‌تری بیان می‌کنند، مانند «ضربان قلبم تند شد».
دو مؤلفه اصلی نظریه لابووی-ویف
۱. تفکر عمل‌گرایانه
- این نوع تفکر به معنای استفاده از منطق برای حل مسائل واقعی زندگی است.
- افراد در دوران بزرگسالی و سالمندی یاد می‌گیرند که به جای تفکر انتزاعی، به مسائل عینی و عملی بپردازند.
- تفکر عمل‌گرایانه به افراد کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی روزمره بهتر کنار بیایند.
۲. پیچیدگی شناختی-عاطفی
- این مؤلفه به معنای توانایی افراد برای ترکیب شناخت و هیجان در تصمیم‌گیری و حل مسائل است.
- افراد با پیچیدگی شناختی-عاطفی بالا می‌توانند دیدگاه‌های مختلف را بدون تعصب در نظر بگیرند و احساسات خود را به شیوه‌ای معنادار مدیریت کنند.
- این توانایی در دوران سالمندی به اوج خود می‌رسد و به افراد کمک می‌کند تا با چالش‌های هیجانی و شناختی زندگی بهتر کنار بیایند.
راهبردهای مقابله‌ای در سالمندی از دیدگاه لابووی-ویف
۱. راهبردهای هیجان‌مدار
- سالمندان در مواجهه با موقعیت‌های دشوار، بیشتر از راهبردهای هیجان‌مدار استفاده می‌کنند.
- این راهبردها شامل مدیریت هیجانات، پذیرش واقعیت و تفسیر مثبت از رویدادها است.
۲. بهینه‌سازی عاطفی
- سالمندان می‌توانند هیجانات مثبت خود را افزایش دهند و هیجانات منفی را کاهش دهند.
- آن‌ها در مواجهه با مشکلات، به جای واکنش‌های هیجانی شدید، از راهبردهای منطقی و متعادل استفاده می‌کنند.
۳. پذیرش تضادها
- سالمندان تضادها و مغایرت‌ها را به عنوان بخشی از زندگی می‌پذیرند و یاد می‌گیرند که با آن‌ها کنار بیایند.
- آن‌ها به جای تلاش برای حل تمام تضادها، از سازش و مصالحه استفاده می‌کنند.
نتیجه‌گیری: سالمندی از دیدگاه لابووی-ویف
نظریه لابووی-ویف نشان می‌دهد که دوران سالمندی می‌تواند مرحله‌ای از پختگی شناختی و عاطفی باشد که در آن افراد به تفکر عمل‌گرایانه و پیچیدگی شناختی-عاطفی دست می‌یابند. این ویژگی‌ها به سالمندان کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند و زندگی را به شیوه‌ای معنادارتر تجربه کنند.
سالمندان با استفاده از تجربیات زندگی خود، می‌توانند هیجانات خود را بهتر مدیریت کنند، تضادها را بپذیرند و تصمیمات منطقی بگیرند. این توانایی‌ها نشان‌دهنده پختگی روانی و عاطفی در دوران سالمندی است و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی در این مرحله کمک کند.
نظریه لابووی-ویف، با تأکید بر تحول شناختی و عاطفی در دوران بزرگسالی و سالمندی، به ما کمک می‌کند تا این مرحله از زندگی را بهتر درک کنیم و به بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کنیم.
نظر شما