حضرت معصومه (س) در خاندانی که سرچشمه علم و تقوا و فضائل اخلاقی بود، پرورش یافت. پس از آن که پدر بزرگوارش شهید شد، فرزند آن امام، حضرت رضا (ع) عهده دار تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و تامین مخارج آنان را نیز به عهده گرفت. در اثر توجهات زیاد آن حضرت، هریک از فرزندان امام کاظم (ع) به مقامی والا دست یافتند و زبانزد همگان شدند. به روایت تاریخ بعد از امام رضا(ع)، حضرت معصومه(س) از نظر علمی و اخلاقی والامقام ترین آنان است. از اسامی، لقب ها، تعریف ها و توصیفاتی که ائمه اطهار (ع) از ایشان گفته اند، این حقیقت آشکار و روشن می شود که ایشان نیز چون حضرت زینب (س) عالمه غیر معلمه بوده است. حضرت فاطمه معصومه (س) مظهر فضائل و مقامات است. روایات معصومان، فضیلت ها و مقامات بلندی را به آن حضرت نسبت می دهد. امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: «آگاه باشید که برای خدا، حرمی است و آن مکه است و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است و برای امیر مؤمنان حرمی است و آن کوفه است. بدانید که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشید که قم کوفه کوچک ماست. بدانید بهشت، هشت دروازه دارد که سه دروازه آنها به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آن جا رحلت می کند که با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.» در این نوشتار بر آنیم تا به بیان ویژگیهایی که موجب تجلی این صفات برای آن حضرت شد بپردازیم.

مقام علمی
حضرت معصومه (س)، از جمله بانوان گرانقدر و والامقام جهان تشیع است و مقام علمی بالایی دارد. نقل شده که روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر (ع) و پرسیدن پرسش هایی ازایشان در مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم (ع) در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه (س) که در آن هنگام کودکی خردسال بود، دادند. فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار پرسش های خود را بازخواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از این که حضرت معصومه (س) جواب پرسش ها را نوشته بود. وقتی پاسخها را دیدند، بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترک کردند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر (ع) مواجه شده ماجرای خویش را بازگفتند. وقتی امام، پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، فرمودند: «پدرش به فدایش.»

فضیلت زیارت
دعا و زیارت پر و بال گشودن از گوشه تنهایی و تا اوج، با خدا بودن است. دعا و زیارت جامی است زلال از معنویت ناب در کام عطشناک زندگی و زیارت حرم حضرت معصومه(س) بارقه امیدی در فضای غبارآلود زمان، فریاد روح مهجور در هنگامه غفلت و بی خبری و نسیمی فرحناک و برخاسته از باغ های بهشت است. زیارت مرقد حضرت فاطمه معصومه (س) انسان را از غرق شدن در گرداب نومیدی باز می دارد و به تلاش بیشتر دعوت می کند. زیارت مزار کریمه اهل بیت (س) سبب می شود که زائر حرم خود را نیازمند پروردگار ببیند، در برابر او خضوع کند، از مرکب غرور و تکبر که سرچشمه تمام بدبختی ها و سیه روزی هاست فرود آید و حضرت معصومه (س) را واسط درگاه پروردگار عالمیان قرار دهد. بر همین اساس است که برای زیارت آن حضرت، پاداش بسیار بزرگی وعده داده شده و آن، ورود به بهشت است. در این باره امام جواد (ع) فرمود: «هرکس عمه ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست.»
درباره فضیلت زیارت حضرت معصومه (س) روایات فراوانی از پیشوایان معصوم (ع) رسیده است. از جمله هنگامی که یکی از محدثان برجسته قم به نام سعد بن سعد به محضر مقدس امام رضا(ع) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید: «ای سعد! از ما نزد شما قبری است.» سعد می گوید: «فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر(س) را می فرمایید؟ می فرماید: «آری، هرکس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.» امام جعفر صادق (ع) نیز در این باره می فرماید: «هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.» در حدیث دیگری آمده است: «زیارت او، هم سنگ بهشت است.» بی شک برای همین است که برای آن حضرت زیارت ماثوره وارد شده است. یکی از ویژگی های حضرت معصومه(س) زیارت نامه ای است که از معصومان (ع) به ما رسیده و پس از حضرت فاطمه زهرا(س)، او تنها بانویی است که زیارت ماثور دارد و این نشان دهنده مقام والای این بانوی گرانقدر است. شیخ محمد تقی تستری در قاموس الرجال، حضرت معصومه (س) را بانوی اسوه معرفی کرد و فضیلت وی را در میان دختران و پسران حضرت موسی بن جعفر (ع)، بعد از امام رضا (ع) کسی هم شأن حضرت معصومه (س) نیست.» بی گمان این اظهار نظرها و نگرش ها درباره شخصیت فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) بر برداشتهایی استوار است که از متن روایات وارده از ائمه اطهار (ع) به دست آمده است. این روایتها مقام هایی را برای فاطمه معصومه (س) برشمرده اند که نظیر آن، برای دیگر برادران و خواهران وی نیامده است.

چه کسی به او گفت «معصومه»؟
حضرت فاطمه معصومه(س) بانویی بهشتی، غرق در عبادت و نیایش، پیراسته از زشتی ها و شبنم معطر آفرینش است. شاید یکی از دلایل انتخاب نام «معصومه» برای این بانو، آن باشد که عصمت مادرش، حضرت زهرا (س) در او تجلی یافت. بر اساس برخی از روایات، این لقب را امام رضا(ع) برای ایشان برگزیدند؛ علامه مجلسی در این باره می گوید: «امام رضا(ع)، هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.» همچنین از حضرت معصومه (س) در میان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه با لقب کریمه اهل بیت یاد می شود. از میان بانوان اهل بیت، این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص دارد.

شفاعت
بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول خداست که در قرآن کریم از آن به مقام محمود یاد شده است. همچنین دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام شفاعت گسترده ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می تواند شامل همه اهالی محشر باشد. این دو بانو حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت فاطمه معصومه(س) هستند. در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا(س) همین بس که شفاعت مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیک وحی، طاقه ابریشمی از سوی پروردگار آورد که بر آن جمله «خداوند مهریه فاطمه زهرا را شفاعت گنه کاران از امت محمد (ص) قرار داد» نوشته شده بود. این حدیث را اهل سنت نیز نقل کرده اند.
پس از فاطمه زهرا (س) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه (س) نمی رسد. امام جعفر صادق (ع) فرمودند: «با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.»

منبع: روزنامه قدس ۱۳۸۹/۱۲/۲۴
نویسنده : شهاب یراقچی