"مهارتهای زندگی" مجموعه ای از توانائی ها است که زمینه سازگاری و رفتار مثبت ومفید را فراهم می آورند و این توانائیها فرد را قادر می سازند مسئولیتهای نقشهای اجتماعی را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران با با خواستها، انتظارات و مشکلات روزانه بویژه روابط بین فردی به شکل موثرتری رورو شود و برنامه آموزش آن برنامه ای است که مهارتهای لازم را جهت ارتقاء‌ بهداشت روان و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی به گروه مخاطب آموزش میدهد
موریس ایس الیاس از دانشگاه راجرز در کتاب تصمیم گیریهای اجتماعی و رشد مهارتهای زندگی می گوید: "مهارتهای زندگی یعنی ایجاد روابط بین فردی مناسب و موثر، انجام مسئولیتهای اجتماعی،‌ انجام تصمیم گیریهای صحیح و حل تعارضات و کشمکش ها بدون توسل به اعمالی که به خود یا دیگران صدمه بزند."
به اعتقاد بندورا شخص، محیط و رفتار روی هم تاثیر متقابل داشته و هیچکدام اجزای جدای از یکدیگر نیستند. درنظریه یادگیری اجتماعی بندورا نیز یادگیری فرایندی فعال و مبتنی بر تجربه محیطی است و به همین جهت کودکان و افراد در جریان یادگیری و آموزش فعالانه به امر یادگیری مهارتهای زندگی و تعامل با محیط می پردازند. بنابراین در این نوع آموزش از روشهایی که شرکت فعال افراد را در امر آموزش مهارتهای اجتماعی و ارتباطات فردی و میان فردی تسهیل می بخشد استفاده می شود. به اعتقاد بندورا افرد مبتلا به اضطراب اجتماعی عمدتا از لحاظ باورهای مختل در مورد کارآمدی خود و نه از لحاظ مهارتهای اجتماعی واقعی با دیگران متفاوتند؛ وقتی افراد باورهایی در مورد کارآمدی اجتماعی خود شکل می دهند،‌موفقیت ها و شکست های اجتماعی خود را هماهنگ با این باورها تعبیر می کنند ؛ خود کارآمدی با دامنه گسترده ای از مسائل مانند افسردگی، مهارتهای اجتماعی،‌جرئتمندی و تنیدگی و استرس مربوط است ‏
نظریه مازلو بر اساس نیازهای اساسی روانی -اجتماعی انسان بصورت پلکانی تنظیم گردیده است که تامین نیازهای پلکان اول شرطی است برای رسیدن به نیاز بعدی و در این تحقیق آموزش رفع این نیازها و رسیدن به مراحل بالاتر اجتماعی روانی مد نظر می باشد.‏
در نظریه اریکسون نیز فرد در هر مرحله از زندگی با بحرانی روبرو گشته که با حل این بحران روانی -اجتماعی به مرحله بعد سوق می یابد و داشتن مهارتهای اجتماعی در زندگی به فرد در حل بهتر و سلامت روانی- اجتماعی وی کمک فراوانی می نماید و در آموزش جلسات گروهی به افراد آموزش داده میشود تا در حل بحرانهای مختلف زندگی موفقیت بیشتری داشته باشندو در حل و فصل بحرانها و مسائل قبلی و فعلی خویش توفیق یابند
انواع مهارتهای زندگی شامل موارد ذیل می باشد:
- خودآگاهی یعنی توانایی شناخت ابعاد وجود خود
- همدلی یعنی توانایی درک و فهم احساسات دیگران و نگاه کردن به مسائل از زاویه دید مقابل
- برقراری ارتباط موثریعنی توانایی ابراز مناسب عقاید، خواسته ها، نیازها، هیجاناتخود به دیگران و رد قاطعانه درخواستهای غیر منطقی دیگران
- برقراری روابط بین فردی یعنی توانایی برقراری روابط گرم و صمیمی با انسانهای دیگر که باعث ایجاد آرامش و امنیت،‌اهمیت و احترام در افراد می گردد.‏
‏- تصمیم گیری ینی کسب توانایی لازم برای انتخاب موثر در موقعیتهای مختلف زندگی
- حل مسئله یعنی توانایی تجزیه و تحلیل مشکلات و انجام اقدامات موثر به منظور رفع یا کاهش مسائل
- تفکر خلاق یعنی توانایی دیدن مسائل ورای تجارب مستقیم خود و دیگران
- تفکر انتقادی یعنی توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات و تجارب خود و دیگران
مقابله با هیجانات یعنی توانایی شناخت عواطف خود و دیگران و نحوه تاثیر آنها بر رفتار و نشان دادن واکنش در برابر هیجانات
- مقابله با استرس یعنی توانایی سازگاری مجدد با تغییرات زندگی
سطوح آموزش مهارتهای زندگی شامل سه سطح به قرار ذیل می باشد:
الف: آموزش اجزای اساسی مهارتهای زندگی در ارتباط با موقعیتهای روزمره زندگی
ب: در رابطه با مشکلات بهداشتی و اجتماعی و سلامت و بهداشت جسم و روان
ج: موقعیتهایی که می توانند باعث بروز مشکلات اجتماعی و بهداشتی روانی شوند که بر ساخت ادامه زندگی مثبت اجتماعی متمرکز است.‏
بلوغ اجتماعی چهارچوب صفات مطلوب یکپارچه در ساختار روانی-اجتماعی است که افراد را قادر به برآوردن نیازهای انها مینماید که توسط گرین برگر و دیگران به تفصیل بیان گردیده است و شامل موارد زیر می گردد:
1- کفایت شخصی (جهت گیری شغلی -خود رهبری-توانایی تحمل فشار روانی)
2- کفایت میان فردی (ارتباط-اعتماد معقول-همکاری)
2- کفایت اجتماعی (تعهد اجتماعی-تحمل اجتماعی-آمادگی برای تغییر)

پیشنهادات:
- در مدارس می توان آموزش مهارتهای زندگی را بعنوان دروس آموزشی جای داد تا کودکان از ابتدا با اصول درست ارتباطات فردی،‌ میان فردی و اجتماعی اشنا شده و از همان ابتدا افرادی با رشد خوب در بلوغ اجتماعی را پرورش دهیم.‏
‏- در مدارس جهت اولیای کودکان و در مراکز دولتی جهت کارمندان میتوان جلسات اموزشی مهارتهای مختلف زندگی را در جلسات متعدد برگزار نمود تا این تاثیر هم بر خود افراد و هم بر خانواده و کودکان انان تاثیر مثبت گذارد.‏
‏- حمایت از طرحهای تحقیقاتی و تالیف کتب در این رمینه ها
-ارائه پمفلت و کتابچه ها و اطلاعیه های اموزشی در سطح ادارات به کارکنان و نیز در سطح شهر به دانش آموزان، دانشجویان و کسبه و کلیه افراد
- برنامه های اموزشی بصورت داستان و نمایش و مصاحبه و.... در رسانه ها و نشان دادن اهمیت مسئله در بین افراد اجتماع که در زندگی فردی و اجتماعی انان تاثیر بسیار مثبت خود را هم در کاهش معضلات اجتماعی و هم در کم کردن مشکلات و بیماریهای روانی فردی -اجتماعی افراد نشان می دهد.

منبع: روزنامه حمایت ۱۳۸۶/۱۱/۲۵
نویسنده : سکینه حسینی